Een nieuwe „destabiliserende buitenlandse militaire bekwaamheid” vormt voor de VS zo’n „ernstige bedreiging van de nationale veiligheid”, dat het Witte Huis hierover meer inlichtingen openbaar zou moeten maken. Dit opdat „het Congres, de regering en onze bondgenoten openlijk kunnen bespreken welke acties nodig zijn om deze dreiging het hoofd te bieden”.
Met deze even omineuze als cryptische mededeling zette voorzitter Mike Turner van de Inlichtingencommissie van het Huis van Afgevaardigden woensdagochtend een stroom aan wilde speculaties in gang in politiek Washington. In een e-mail aan alle afgevaardigden en senatoren meldde hij samen met zijn Democratische vicevoorzitter Jim Himes dat hun commissie de dag ervoor besloten had informatie over de nieuwe ‘dreiging’ beschikbaar te stellen aan het hele Congres. Om dit ruwe inlichtingmateriaal in te zien, konden Congresleden afdalen naar de kelders van het Capitool.
In de catacomben van de volksvertegenwoordiging zijn meerdere Sensitive Compartmented Information Facilities (SCIF’s) ingericht. Van buiten ogen deze als doorsnee kantoorruimtes met pastelkleurige muren en een sobere houten vergadertafel, beschreef tijdschrift The Atlantic enkele jaren terug. In werkelijkheid zijn het een soort kluizen, met versterkte muren en topzware deuren om buitenlandse spionage tegen te gaan. Voordat Congresleden er (top)geheime stukken mogen lezen, moeten ze hun elektronica inleveren. Ook mogen ze geen aantekeningen maken en een bewaker houdt de wacht.
Amerikaanse media onthulden woensdag al snel waar de bewuste dreiging uit zou bestaan. ABC News en The New York Times meldden dat het zo gaan om een nieuw nucleair wapen dat de Russen in de ruimte kunnen inzetten tegen satellieten. Dit zou niet op Aarde zelf tegen mensen ingezet kunnen worden en evenmin zou het al in gebruik zijn. Toch noemde een anoniem opgevoerde bron de kwestie „erg verontrustend en erg gevoelig” en „a big deal”.
Kremlin: ‘kwaadaardige fabricatie’
De commotie rond de ‘dreiging’ breekt uit, nu het Congres ruziet over extra militaire steun aan Oekraïne om de Russische invasie af te kunnen slaan. Dinsdag ging de Senaat akkoord met een nieuw hulppakket à 95 miljard dollar voor buitenlandse bondgenoten, waarvan het leeuwendeel (60 miljard) bestemd is voor Kyiv en de rest voor Israël, Gaza en Taiwan. Dit pakket kreeg steun van nagenoeg alle Democraten en bijna de helft van de Republikeinse fractie. In het Huis leeft er onder de Republikeinen echter breder verzet. Veel afgevaardigden volgen ex-president en presidentskandidaat Donald Trump die zijn partij al maanden oproept geen nieuwe steun aan Kyiv te geven.
Naar schatting enkele tientallen Republikeinen in het Huis willen Oekraïne echter wél blijven helpen. Turner behoort tot deze pro-Oekraïense minderheid binnen de fractie. De Republikein uit Ohio zou het bestaan van het veronderstelde ruimte-kernwapen daarom uit politieke motieven onthuld hebben. Door de aandacht te vestigen op een nieuwe dreiging uit Moskou, zou hij zijn eigen partij willen bewegen toch in te stemmen met verlenging van de steun aan Kyiv. In dat geval kan de informatie bij hem zijn ingestoken door een dienst die dit eveneens wil.
Een oud-stafchef van ex-president Trump, Mick Mulvaney, zei in reactie dat hij „totaal verbijsterd was” over Turners stap: „Ik begrijp niet wat hij hiermee bereiken wil. [..] Het enige wat ik er op basis van de feiten van kan maken, is dat Mike Turner meer geld voor Oekraïne wil en dat hij besloten heeft mensen bang te maken om hiermee in te stemmen”, aldus Mulvaney.
Ook het Kremlin zelf duidde de stap van Turners commissie als een anti-Russische manoeuvre. Het deed het verhaal over een ruimte-kernwapen af als „een kwaadaardige fabricatie”.
Bende van Acht
De regering-Biden toonde zich woensdag ogenschijnlijk overvallen door de stap van de Inlichtingcommissie om het rapport met de rest van het Congres te delen. Jake Sullivan, de Nationaal Veiligheidsadviseur van het Witte Huis, zei dat hij „een beetje verbaasd was” en wees er op dat hij voor de volgende dag (donderdag) juist al een afspraak had gemaakt met de zogeheten ‘Gang of Eight’. Deze Amerikaanse evenknie van de Nederlandse ‘commissie-Stiekem’ bestaat uit acht hoge Congresleden die regelmatig op achtergrondbasis worden bijgepraat over de jongste bevindingen van de Amerikaanse diensten.
Desgevraagd wilde Sullivan niet bevestigen of de genoemde dreiging het onderwerp van dit gesprek moest zijn. Op vervolgvragen van journalisten zei hij alleen dat het „hoogst uitzonderlijk” is dat de Nationaal Veiligheidsadviseur persoonlijk het initiatief neemt voor zo’n bijeenkomst. Verder suste hij dat „we de nationale veiligheid van de VS en de Amerikaanse bevolking kunnen en willen beschermen”.
Lees ook
Wat zou dat betekenen, een kernwapen in de ruimte?
Jim Himes, de hoogste Democraat binnen de Inlichtingencommissie, stelde echter dat zijn Republikeinse commissievoorzitter „terecht deze kwestie onder de aandacht heeft gebracht”. Wel zei ook hij dat „mensen niet in paniek moeten raken”. „Ik wil niet dat mensen denken dat er marsmannetjes gaan landen of dat hun hele woensdag verpest gaat worden. Maar het Congres en de regering moeten dit op de middenlange- en langetermijn wel oppakken.”
Hulppakket
Temidden van de speculaties over mogelijke politieke motieven van Turner en zijn commissie, viel het woensdag op dat Mike Johnson, de Republikeinse voorzitter van het Huis, zich juist niet erg opgewonden toonde. De speaker zelf is gekant tegen nieuwe hulp aan Kyiv en wil het nieuwe steunpakket van de Senaat niet in stemming brengen zolang er geen strenger beleid voor de zuidgrens aan vastgeknoopt wordt.
Vorige week torpedeerde Johnson echter nog een ambitieus voorstel vol strikte asiel- en migratiemaatregelen, waarover beide partijen in de Senaat vier maanden onderhandeld hadden. Johnson staat onder druk van een rechts-populistische fractie om op geen enkele manier samen te werken met Democraten. Andere leden van zijn fractie, onder wie Turner, willen echter wel een compromis bereiken. Het is hoogst onduidelijk hoe dit politieke spel de komende weken verder gaat.
Johnson zei woensdag niet in te kunnen gaan op de door Turner genoemde ‘dreiging’, omdat het om vertrouwelijke inlichtingen gaat. „Maar”, suste hij, „we willen iedereen verzekeren dat het roer in stevige handen is, we er aan werken en er geen reden is voor alarm.”
Correctie (15/2). In eerdere versie van dit artikel werd Mick Mulvaney de stafchef van president Biden genoemd. Hij diende in die rol onder president Trump. Dat is hierboven aangepast.
