Wat vindt NRC | Wat een onduidelijkheid en wat een tijdverspilling in de formatie onder Ronald Plasterk

Alles zou anders worden in deze formatie, beter, sneller, transparanter. Niemand in Den Haag wil nog dat kabinetsformaties in de oude stijl verlopen. De laatste, van het kabinet-Rutte IV, duurde 299 dagen. Het proces was schimmig, de uitkomst onbevredigend, en de politieke verhoudingen waren blijvend verstoord. Dat moest anders. De Tweede Kamer, de initiatiefnemer in formaties, nam zich dat in ieder geval heilig voor, onder meer dankzij Kamerlid Pieter Omtzigt. Inmiddels is het twaalf weken na de verkiezingen van 22 november, en zit er nog helemaal geen schot in de formatie van een nieuw kabinet. Informateur Ronald Plasterk kwam maandag met een eindverslag waar, onaardig gezegd, geen touw aan vast te knopen was. De tekst van zeven kantjes zat vol vaagheden, dubbele boodschappen en gemeenplaatsen. Hoe het verder moet, wat de perspectieven zijn, niemand weet het. Dat is deels Plasterk aan te rekenen. Blijkbaar heeft hij het proces de afgelopen weken niet zo strak geleid dat er voor zijn opvolger, die de Tweede Kamer deze woensdag zou moeten aanwijzen, een duidelijk plan ligt. Maar het is ook op het conto van de vier onderhandelende partijen te schrijven: PVV, VVD, NSC en BBB. De tekst is zo vaag, dat het de vraag is wat de onderhandelaars de afgelopen weken eigenlijk hebben besproken. Er is een algemeen geformuleerde tekst over het belang van de rechtsstaat. Verder zijn de partijen „niet toegekomen aan een gezamenlijk antwoord op de vraag of er perspectief is voor overeenstemming”.

De formatie bleef bij rondjes over de actualiteit, en boosheid over elkaars gedrag in talkshows en op sociale media

De partijen moesten, volgens de opdracht van de Kamer aan Plasterk, twee dingen doen. Ze zouden testen of de partijen elkaar de sleutels van de democratische rechtsorde zouden toevertrouwen. En verder zouden de partijen naar perspectief moeten zoeken om het eens te worden over de grote problemen van deze tijd, zoals migratie, stikstof en wonen. Beide opdrachten zijn niet uitgevoerd.

Ten eerste de democratische rechtsorde: de partijen formuleerden een tekst die, heel algemeen gesteld, zegt dat de rechtsstaat belangrijk is en bescherming verdient. Maar voor de NSC-fractie is er, zo blijkt, nooit vertrouwen in de PVV geweest. Dat uitte de partij al op 10 januari, toen de gesprekken hierover waren afgerond. Daarom heeft NSC nooit mee willen werken aan een meerderheidskabinet met de PVV, én was de betekenis van deze bezweringsformule verwaarloosbaar. Toch werd er doorgepraat.

Aan inhoudelijke thema’s zijn de partijen niet of nauwelijks toegekomen. Het liep uiteindelijk mis op financiën: Omtzigt (NSC) kreeg ambtelijke (negatieve) scenario’s in zijn ogen te laat van Plasterk, waardoor hij geen vertrouwen meer had in het proces. Ook was hij geschrokken van de scenario’s. Het is het recht van een partij om gesprekken te staken. Maar de stap roept vragen op: waarom nu pas? Wat betekent dit alles? Is gedoogsteun van NSC nog wel mogelijk? Wat een onduidelijkheid. En wat een tijdverspilling.

De formatiegesprekken zijn, zo bleek uit een reconstructie van NRC, inhoudelijk nooit van de grond gekomen. Het bleef bij rondjes over de actualiteit, boosheid over elkaars gedrag in talkshows en op sociale media, en formeren via X. Nooit is er serieus gepraat, laat staan overeenstemming bereikt, over een analyse van de staat van Nederland, de problemen van vandaag, en de richting van oplossingen. Er is tijd verspild, en dat siert geen van de vier partijen, noch de informateur. De nieuwe formatieronde, met of zonder NSC, moet met een nieuwe informateur veel strakker en inhoudelijker geleid worden.

Delen





Mail de redactie