Het gaat bij coffeeshop Basra in de Haagse Weimarstraat grif over de toonbank, de grammetjes Silver Haze. Iets verderop, in coffeeshop Het Achterhuis, is het Amnesia Haze iets goedkoper, maar ook goede kwaliteit Hollandse wiet. En op een steenworp afstand, bij coffeeshop Galaxy, prijkt de White Widow op de menukaart voor 9 euro per gram. Ook van Nederlandse bodem. De Haagse ‘wiet-McDrive’ wordt die trits coffeeshops in de Weimarstraat ook wel genoemd. Met klanten uit het hele land, van Amsterdam tot Groningen. Vanwege de hoge kwaliteit, weet een klant: „Beter dan in Amsterdam, het is hier ook goedkoper.” En ze kunnen er terecht, van ’s ochtends vroeg tot middernacht. Lemon Hasj? 9 euro per gram. Vijf gram gaat, met korting, voor 40 euro over de toonbank.
Het is die rij coffeeshops op een paar vierkante kilometer die de Haagse Weimarstraat vier jaar geleden landelijke bekendheid gaf. Niet vanwege de goede hasj, maar vanwege de schietpartijen, de overvallen, de hangjongeren en berovingen. Nadat die straat in 2020 het veertigste geweldsmisdrijf telde, met zes dodelijke slachtoffers in tien jaar tijd, was de maat vol. Voor buurtbewoners, een handvol winkeliers én uiteindelijk ook de politiek: de coffeeshops moesten de buurt uit. Demonstraties, georganiseerd door buurtbewoners na het zoveelste steekincident, werden massaal bezocht.
Onder- en bovenwereld
Zo werd de Haagse Weimarstraat landelijk nieuws. Een straat die toenmalig waarnemend burgemeester, Johan Remkes – vlak voordat hij afzwaaide in 2020 – omschreef als een hotspot waar de boven- en onderwereld met elkaar vermengd raakten. Waar horeca en vastgoed broeinesten waren van witwaspraktijken en verloedering. Waar de buurtslijter vooral omzet draaide op de illegale verkoop van lachgas. Buurtsupers onder de toonbank illegale sigaren en medicijnen verkochten. En kapperszaken op papier torenhoge omzetten draaiden, terwijl het dagelijkse aantal klanten op de vingers van één hand was te tellen.
Een broeinest van „ondermijnende signalen”, zo omschreef de politie de straat in een vertrouwelijke rapportage aan het stadsbestuur in 2020. Een buurt waar het gezag van het stadsbestuur „op een kantelpunt staat”. Toen de huidige burgemeester Jan van Zanen in 2020 aantrad, was de Weimarstraat een van diens belangrijkste hoofdpijndossiers. Alleen: zie goedlopende coffeeshops maar eens te sluiten of te verplaatsen. Zijn voorganger, burgemeester Krikke, wilde er niet eens aan beginnen. Remkes wel, maar hij kreeg er als waarnemend burgemeester de tijd niet voor. Wel omarmde hij een plan om alle ondernemers in de straat aan een vergunningstelsel te onderwerpen. Maar die coffeeshops, dat hoofdpijndossier, liet hij achter voor Van Zanen.
Lees ook
‘Groot, groter, grootst’ is het credo
‘Slecht levensgedrag’
Inmiddels kan die zijn eerste successen turven. Een aantal criminele ondernemers heeft dat nieuwe vergunningstelsel niet eens afgewacht en is vertrokken. Andere ondernemers kwamen daarna niet door een ‘integriteitstoets’ van de politie. Wie op basis van justitiële antecedenten de kwalificatie ‘slecht levensgedrag’ kreeg, kwam niet eens aan een vergunningaanvraag toe. Zo viel 10 procent van de 150 aanvragers af en zij zijn inmiddels vertrokken. Daarna volgde de gemeente met een zogeheten Bibob-toets: ondernemers moesten aantonen dat ze hun investeringen wit verdienden. Jongste succes voor Van Zanen: één coffeeshophouder heeft inmiddels aangekondigd te vertrekken. Die verhuist binnenkort naar de rand van de stad.
Die Haagse aanpak van de Weimarstraat geldt inmiddels als landelijke proeftuin voor andere steden die de samenklontering van criminaliteit en bovenwereld willen aanpakken. Gemeenteraadsleden uit Amsterdam kwamen met hun wethouder in Den Haag kijken of die aanpak ook op, bijvoorbeeld, de Wallen kan werken. Want het beleid werpt zijn vruchten af, constateerde ook de politie eind vorig jaar in haar jongste vertrouwelijke rapportage over de Weimarstraat. Daarin wordt een „positief omslagpunt in de leefbaarheid” geconstateerd. „Een eerste barrière tegen ondermijnende activiteiten is zo opgeworpen.”
Wietklanten uit Westland
Coffeeshop The Galaxy staat op het punt van verhuizen, bevestigt eigenaar Dave van der Tak. En dat moet lucht geven in de buurt. Want in die laatste politierapportage wordt nog steeds melding gemaakt van aangehouden of gecontroleerde passanten, afkomstig uit „Groningen, Vlaardingen, Zoetermeer en het Westland”, op weg naar een van de coffeeshops. Passanten die „meer dan gemiddeld” geregistreerd staan wegens „vermogens-, drugs-, en vuurwapendelicten”.
„We gaan iets nieuws neerzetten op een unieke locatie”, zegt Van der Tak. „De politiek wil het, de bewoners willen het en ik wil het zelf ook. Straks hoeven onze klanten uit het Westland niet meer door de stad te toeren.” Een woordvoerder van Van Zanen bevestigt de verhuisplannen. Aan de rand van de stad, waar ook huisvesting voor arbeidsmigranten moet komen. Het wachten is op definitieve toestemming van de gemeente.
Buurtbewoners en bonafide winkeliers blijven afwachtend. „Het is merkbaar verbeterd”, zegt Ben Veen van buurtorganisatie Wij Weimar. „Maar de overlast van de coffeeshops is er gewoon nog steeds. En die vergunningsmolen is er wel, maar er wordt onvoldoende gehandhaafd.” De voortdurende stagnatie in de verhuisplannen van die shops tempert al te veel optimisme. Veen weet bovendien dat sommige projectontwikkelaars nog steeds niets in de weg wordt gelegd. Die krijgen een vergunning om zes krappe appartementen in een voormalig winkelpand te bouwen. „In strijd met de bouwverordening. Terwijl het hier een focusgebied is.”
Lees ook
Het wietexperiment: de moeizame weg naar legalisering
Wietcontroles in kapsalons
Niet alleen Veen is gereserveerd. Een meerderheid van driehonderd ondervraagde buurtbewoners (61 procent) geeft aan dat het winkel- en horeca-aanbod is verbeterd. Maar 47 procent klaagt in datzelfde onderzoek, dat is uitgevoerd door een extern bureau (DSP-groep), over te veel coffeeshops, supermarkten en kappers. En veiliger is het volgens de meeste ondervraagden niet geworden sinds de invoering van dat vergunningstelsel.
Ook schoenmaker Ruud van der Geest verderop in de straat is terughoudend. Hij zag hoe verderop moeiteloos lachgas wordt verhandeld. En hoe coffeeshophouders tijdens een buurtoverleg lachend achteroverleunden: „Moeten wij vertrekken? Kom maar op! Betaal er maar voor.”
Net als die coffeeshops heeft Van der Geest veel klandizie van buiten de stad. Want hij is een van de weinig overgebleven ambachtelijke schoenmakers. „Maar mijn klanten zijn geen dubbelparkeerders en ze veroorzaken ook geen overlast.” Van der Geest merkte dat die coffeeshops tijdens corona een torenhoge omzet draaiden, terwijl die van hem kelderde. „Ik mocht toen nog wel schoenen repareren, want dat was ‘essentiële dienstverlening’. Maar ik mocht er geen veters bij verkopen. Die gaf ik dan maar cadeau.” Hij kreeg van de gemeente een coronalening van 10.000 euro. Die is hij nu nog aan het aflossen. Of het ondernemersklimaat is verbeterd sinds dat vergunningstelsel? „Ik zit hier nog, de bloemist hiernaast ook en nog een handvol goede zaken. Maar als die het niet meer redden? Wat komt daar dan voor terug? Een andere bonafide middenstander? Ik denk van niet. En ik denk dat ze dat bij de gemeente evenmin weten.”
De neerwaartse spiraal van verloedering en ondermijnende criminaliteit is gestopt, stelt de politie in die jongste rapportage. Maar signalen van ondermijning zijn er nog steeds, blijkt uit een bloemlezing van meldingen aan Meld Misdaad Anoniem: „Er wordt gedeald vanuit een woning. Het is er een komen en gaan van mensen die de woning voor enkele minuten bezoeken”. Of: „Bij controles in een kapsalon kon de eigenaar geen vergunning overhandigen. Achterin werd een hoeveelheid hasj aangetroffen. Waargenomen wordt dat af en toe personen door iemand worden binnengelaten”. Of: „Hij houdt zich bezig met drugshandel in Den Haag en Rotterdam, waaronder synthetische drugs vanuit een horecagelegenheid”. En: „Rond 20.00 uur zijn er vier à vijf lachgastanks vervoerd in een witte bestelauto, afkomstig van een winkel in de Weimarstraat.”
Inmiddels is het vergunningenstelsel met drie jaar verlengd, op advies van de politie. „Want er zijn nog steeds ‘vergunde ondernemingen’ die een ondermijnende werking hebben.”
Lees ook
Cocaïne heeft dezelfde prijs, verkrijgbaarheid en zelfs betere kwaliteit, maar Yesilgöz blijft bij haar misdaadaanpak