Dilemma
Ik werk op een tijdelijk contract, dat nog ongeveer een half jaar loopt. Helaas weet ik al dat mijn contract daarna niet verlengd gaat worden. Ik vind het daardoor moeilijk om gemotiveerd te blijven. Daarnaast heb ik stress over de onzekerheid van deze situatie, want ik weet nu nog niet wat ik hierna ga doen en vind het lastig om tijd te vinden om te solliciteren terwijl ik fulltime werk. Hoe kan ik de komende maanden het best invullen? (Vrouw, 26 jaar, naam bekend bij de redactie).
Kies voor je loopbaan
Om het positief te bekijken: het is fijn dat je tijd hebt om op zoek te gaan naar iets nieuws, en dat je niet pas een maand van tevoren hoort dat je baan ophoudt, zegt arbeids- en organisatiepsycholoog Sandra Meijer. Als coach bij Lemongrasscoaching begeleidt ze regelmatig mensen in soortgelijke situaties. „Gebruik die tijd om een bewuste keuze te maken over je vervolgstap, en niet zomaar de eerste de beste baan aan te grijpen.’
Je toekomstige loopbaan is het belangrijkst, zegt ook Judith Langerak. Zij is universitair docent bestuurs- en organisatiewetenschappen aan de Universiteit Utrecht en brengt binnenkort haar proefschrift over dit onderwerp uit. „Ik zou adviseren om je te richten op je loopbaan en de lange termijn. Ik snap wel dat je gemotiveerd wil blijven, maar dit werk is tijdelijk en eindig. De prioriteit moet bij je toekomst liggen – al zal de werkgever het daar misschien niet mee eens zijn.”
Denken over een vervolgfunctie kan het best door je eerst te oriënteren op wat voor werk je zou willen en wat voor werk er bestaat, zegt Langerak. „Belangrijk is wel dat uit mijn proefschrift blijkt dat bezig zijn met een vervolgfunctie in de eerste paar weken de mate van stress en onzekerheid kan vergroten. Dat komt waarschijnlijk omdat je je meer bewust wordt van hoe onwenselijk de situatie is, als je begint met oriënteren en stilstaan bij de omstandigheden.”
Gelukkig komt die onzekerheid ook weer ten einde: „Naarmate je bezig bent, krijg je meer grip op de situatie”, zegt Langerak. „Daardoor ontdek je nieuwe opties en ontstaat er meer vertrouwen dat het goed komt.” Proactief bezig zijn met je loopbaan is uiteindelijk de meest effectieve manier om met baanonzekerheid om te gaan, concludeerde Langerak in haar proefschrift, al moet je eerst even door de zure appel heen bijten. „Het is goed om te weten dat het normaal is dat het eerst nare gevoelens opwekt. Laat je daardoor niet tegenhouden, want na een paar maanden blijken dit soort inspanningen wel te helpen.”
Daarbij kun je de werkgever vragen of je ruimte kunt krijgen voor loopbaanoriëntatie, adviseert Meijer. „Gebruik die tijd goed: ga niet alleen op internet naar vacatures kijken, maar denk ook na over wie je kent en met wie je koffie kunt drinken om informatie op te halen.” En mogelijk kan de werkgever ook helpen met het vinden van een nieuwe baan. Langerak: „Vaak kennen leidinggevenden ook weer andere leidinggevenden binnen of buiten de eigen organisatie, en hebben ze zo zicht op wat er vrij komt.”
Maak er een zinvolle tijd van
„Probeer wel van de maanden die je nog hebt in je huidige werkomgeving een zinvolle ervaring te maken”, zegt Meijer. In welke mate dat kan, hangt natuurlijk af van de reden waarom het contract niet verlengd is, zegt ze. Als er bijvoorbeeld een vertrouwensbreuk is, dan kan het moeilijker zijn om de tijd goed in te vullen, maar vaak is er wel iets mogelijk.
Meijer: „Probeer een concreet doel te bedenken waar je werkgever het mee eens is en dat jou iets oplevert. Dat kan van alles zijn, afhankelijk van de persoon: samenwerken met leuke collega’s, een keer een vergadering voorzitten, een beleidsnota schrijven, een project leiden, een nieuw netwerk opzetten of iets heel anders. Denk na over waar je voldoening uit haalt of wat je nog graag zou willen leren en maak daar je eigen kleine project van. Op die manier heb je ook nog lol en een leerzame ervaring.”
Mocht het contract niet verlengd zijn omdat je bijvoorbeeld niet goed in de functie past, of het werk niet naar behoren deed, dan zou het volgens Meijer ook een uitdaging kunnen zijn om (met je leidinggevende) te onderzoeken wat je daarin zou kunnen veranderen of wat je nog kunt leren. „Dat is leerzaam en daar kun je ook informatie uit halen voor volgende functies.”
Het is in ieder geval altijd goed om het gesprek met je leidinggevende aan te gaan, zegt Langerak. Het is begrijpelijk dat mensen onzekerheid over hun eigen kunnen ervaren als hun contract niet wordt verlengd, maar dat is vaak niet nodig. „Prestatie is lang niet altijd de reden om een contract niet te verlengen. Soms zijn de middelen er bijvoorbeeld gewoon niet, ook al is de leidinggevende wel positief. Een gesprek kan misverstanden uit de lucht helpen.”
En mocht dat toch allemaal niets opleveren, dan leer je in ieder geval met een moeilijke situatie om te gaan, zegt Meijer. „We hebben de neiging lastige situaties te vermijden, maar het kan ook heel waardevol zijn om je te beseffen dat het je lukt om een lastige situatie te verduren en daarin de regie te pakken. Dat je weet dat je het aankan.”
Dus
Ga niet bij de pakken neerzitten maar begin meteen met oriënteren op een nieuwe functie: wat voor werk zou je willen en waar zijn banen beschikbaar? Dat kan tijdelijk extra onzekerheid opleveren, maar dat gaat weer over. Probeer intussen iets uit de laatste maanden in je huidige functie te halen door een persoonlijk doel te stellen. Zo maak je van de laatste periode van je tijdelijke contract een waardevolle ervaring.
