Cultuuromslag gaat op het Mediapark traag van start

Bij de ingang van het mediapark in Hilversum wapperen grote gele vlaggen met een cirkelvormig logo en het opschrift: Mediapact Respectvol Samenwerken. Dat mediapact is het meest tastbare gevolg van de recente onthullingen over grensoverschrijdend gedrag bij programma’s als De Wereld Draait Door, NOS Studio Sport en The Voice. In reactie daarop besloten de grote spelers in de mediasector – de NPO, RTL, Talpa, EMG, NEP, NCP – de handen ineen te slaan. „Tegen grensoverschrijdend gedrag en voor een veilige en inspirerende werkomgeving”, zoals Manon van der Hoek, voorzitter van de Nederlandse Content Producenten, het verwoordt in een gelikte video op de website van het pact.

Maar in Hilversum wordt getwijfeld aan het nut van het Mediapact. Want het enige concrete initiatief was een ‘Online Event’ in september vorig jaar, waarbij Humberto Tan in gesprek ging met de topmensen van de zes initiërende partijen, de regeringscommissaris voor grensoverschrijdend gedrag, en het nieuwe bestuur van Mores, een meldpunt voor ongewenst gedrag in de culturele sector. Tijdens dat evenement zei regeringscommissaris Mariëtte Hamer: „In het afgelopen anderhalf jaar is van de talkshowtafel tot aan de keukentafel met elkaar gesproken. Dit heeft er mede voor gezorgd dat er een aanpak van grensoverschrijdend gedrag op gang is gekomen. Het Mediapact geeft daar verder invulling aan.”

Die invulling laat lang op zich wachten. Het pact wilde vorige maand beginnen met een online cursus voor alle mediabedrijven. De training moet worden gevolgd door alle interne en externe medewerkers, redacteuren en leidinggevenden. Maar bij diverse omroepen is er nog niets over bekend. Hierdoor is het beeld ontstaan dat het Mediapact een praatclub is, een façade voor de buitenwereld, terwijl alles bij het oude blijft. Vorig jaar liet Hamer zich nog positief uit over de plannen van het Mediapact, en zei ze snel met de partijen in gesprek te willen over vervolgstappen. Nu zegt ze tegen NRC: „Het moet nog een stuk specifieker.” Kim Koppenol, directeur communicatie van RTL, wilde niet op vragen reageren.

Verantwoordelijken blijven zitten

De trage start wekt weinig vertrouwen dat er in Hilversum wordt gewerkt aan een cultuurverandering na alle schandalen. Dit beeld wordt versterkt door het rapport dat de commissie onder leiding van oud-minister Martin van Rijn deze week publiceerde. Want drie op de vier respondenten meldden het afgelopen jaar nog te maken hebben gehad met grensoverschrijdend gedrag. En hoewel de commissie een vernietigd oordeel velt over de leiding van de publieke omroep, zitten de meeste mensen die betrokken waren bij de recente schandalen nog op hun plek of hebben een nieuwe invloedrijke positie in Hilversum. Zo vertrok Frans Klein, de omstreden directeur Video van de NPO, in de zomer met stille trom naar Talpa. En Matthijs van Nieuwkerk tekende een contract bij RTL, waar hij vanaf april een nieuwe show presenteert.

Hamer reageerde kritisch toen de overstap van Van Nieuwkerk in december bekend werd gemaakt. In een post op LinkedIn noemde ze het „pijnlijk” dat RTL de deal aankondigde voordat de commissie-Van Rijn haar werk had voltooid. Want daarmee leek de zender het signaal te geven dat het niet uitmaakte wat de uitkomst van het onderzoek zou zijn. „Daar heb ik RTL op aangesproken”, zegt Hamer. „Wat ik positief vind is dat RTL een voortrekkersrol speelt in het Mediapact, en daarmee de werkvloer aandacht heeft willen geven. Maar in de wijze waarop RTL de overstap presenteerde, vond ik dat er te weinig oog was voor de mensen die het slachtoffer waren.”

MAX-directeur Jan Slagter: „Het lijkt alsof de publieke omroep een groot broeinest van seksueel overschrijdend gedrag en intimidatie is. Terwijl mensen het hier geweldig naar hun zin hebben.”

De publicatie van het rapport, en de omvang en de ernst van het gemelde wangedrag die daaruit naar voren komen, versterken de roep in Hilversum om een afrekening met de verantwoordelijken. Van Nieuwkerk ligt onder vuur vanwege nieuwe meldingen van wangedrag, en een afkoopsom van een DWDD-medewerker met wie hij een affaire had. Toch lijkt de kans klein dat RTL hem laat vallen; de inkt van zijn contract is amper droog en er is veel geld mee gemoeid. Hetzelfde geldt voor Klein. Niets wijst erop dat Talpa van hem af zou willen in het licht van de harde conclusies die de commissie-Van Rijn trekt.

„Het is erg kwalijk dat de oude garde, die al dat wangedrag oogluikend heeft toegestaan, blijft zitten”, zegt een omroepmedewerker die anoniem wil blijven vanwege de gevoeligheid van het onderwerp. „Ik vind het ingewikkeld dat er geen koppen rollen na alles wat er is gebeurd. Dat mensen hun verantwoordelijkheid niet nemen, en gewoon blijven zitten zonder dat er iets verandert. Hierdoor zullen jonge medewerkers niet snel geneigd zijn om grensoverschrijdend gedrag aan te kaarten. Dat is het grootste probleem. Als dit zo blijft, wordt er niets opgelost.”

In reactie op het rapport van de commissie-Van Rijn zei Omroep MAX-directeur Jan Slagter tegen een verslaggever van Sophie & Jeroen dat veel verantwoordelijken in Hilversum buiten schot blijven, ook bij BNNVARA. Toen Jeroen Pauw dit aan de talkshowtafel voorlegde aan BNNVARA-directeur Suzanne Kunzeler, antwoordde ze ontwijkend: „Dat weet ik niet. Ik denk dat we veel indringende gesprekken hebben gevoerd, ook met mensen die destijds bij BNNVARA werkten en nog steeds werken. Ik vind het belangrijk dat mensen meegaan in de nieuwe werkcultuur. Maar op de specifieke posities [die destijds direct betrokken waren bij de schandalen] zitten allemaal nieuwe mensen, dus in die zin voeren we een nieuw beleid.”

Wel was Lonneke van der Zee, de huidig algemeen directeur van BNNVARA, tijdens de heftigste periode van DWDD bestuurssecretaris van de omroep. Een aantal oud-medewerkers heeft het gevoel dat dit de reden is dat Kunzeler nu over grensoverschrijdend gedrag het woord voert. Volgens BNNVARA is dit omdat „zij dat gewoon goed doet”, zegt een woordvoerder.

Scepsis bij de oude garde

Bij BNNVARA lijkt wel degelijk een begin gemaakt met de cultuurverandering. Dat geldt overigens ook voor andere omroepen. Zo hebben alle initiatiefnemers van het Mediapact zich aangesloten bij Mores, en bieden ze trainingen waar medewerkers leren om te gaan met grensoverschrijdend gedrag. Ook komen de vertrouwenspersonen van de initiatiefnemers geregeld bijeen om ervaringen te delen.

Toch is er in Hilversum ook veel scepsis over de noodzaak van een cultuuromslag. Zeker bij de oude garde, die de neiging heeft klachten over grensoverschrijdend gedrag af te doen als overgevoeligheid van de woke-generatie. Dit geluid wordt vertolkt door mensen als Jan Slagter, die in reactie op het rapport van de commissie-Van Rijn de omvang en ernst van het gemelde gedrag leek te bagatelliseren. Zo zei hij tegen De Telegraaf: „Als je de koppen op de websites leest, lijkt het alsof de publieke omroep een groot broeinest van seksueel overschrijdend gedrag en intimidatie is. […] Mensen hier zeggen nu: ik durf op een verjaardag bijna niet meer te zeggen dat ik bij de NPO werk. Terwijl ze het hier geweldig naar hun zin hebben.”

Delen





Mail de redactie