Op het grote plein voor het provinciehuis in Arnhem staan zo’n 100 trekkers, sommige met knipperende lampen. Toch is het er doodstil. Het boerenprotest dat donderdagavond plaatsvond in Arnhem, is aangemeld. In het provinciehuis stond de koffie, soep en de bitterballen klaar. En dus zijn alle boeren binnen.
Het is een tijdje geleden dat de Nederlandse boeren van zich lieten horen. Deze week was het raak. Woensdagavond trokken zo’n 180 boeren naar het Overijsselse provinciehuis om daar in gesprek te gaan met gedeputeerde Maurits von Martels (BBB). En op donderdagavond trokken zo’n driehonderd boeren naar Arnhem en stonden er zo’n vijftien trekkers op de Dam in Amsterdam.
De aanwezigen in het provinciehuis, het overgrote deel mannen, hebben net een ‘manifest’ overhandigd aan gedeputeerde Harold Zoet (BBB). Op een roodomrand papier staat onder andere dat ‘de Green Deal’ (een pakket Europese maatregelen met als einddoel klimaatneutraliteit in 2050) teruggedraaid moet worden. Ook willen de boeren dat het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) stopt, het programma waarmee provincies kunnen vaststellen hoe ze doelen voor natuur, stikstof, water en klimaat gaan halen. Alle bufferstroken moeten bovendien geschrapt, vinden de boeren. Dat zijn mestvrije stroken langs water, die voor het beschermen van de waterkwaliteit sinds maart 2023 verplicht zijn. Er mag steeds minder mest uitgereden worden op landbouwgrond, en ook dat moet stoppen, aldus de actievoerders. Was getekend: ‘alle trekkergroepen van Nederland’.
Gedeputeerde Zoet reageert in een zaaltje in het provinciehuis op de petitie. Maar gezien eigenlijk alle eisen van de boeren in Den Haag of de EU ingewilligd moeten worden, kan hij niet veel. “Jullie zijn echt belangrijk, de voedselmakers”, zegt hij. “We gaan allemaal rechts stemmen en het wordt nog rechtser”, klinkt het uit de zaal. En: “Ik geloof niet meer in de zachte aanpak. De snelweg blokkeren wás de zachte aanpak.”
Protest aangewakkerd
Het is de boeren die avond vooral om het signaal te doen, zegt Ronald Wolters uit Lievelde. Hij weet ook wel dat het landbouwbeleid aan het Rijk en de EU is. “Maar iedere bestuurder, lokaal, regionaal of landelijk, heeft wel een verantwoordelijkheid”, zegt hij. “Zij moeten weten dat dit leeft. Nederland zou geen strengere regels moeten maken voor boeren, dan de EU voorschrijft.”
Waarom steekt het protest juist nu weer de kop op? In Nederland zijn er zo’n twintig, tot dertig trekkergroepen, zegt Wolters. „Die vinden op gezette tijden ergens wat van.” Dat het de appgroepen van deze onofficiële trekkerclubs begint te roeren, komt misschien ook wel door protesten in het buitenland. In heel België vonden er op donderdag protesten plaats, onder meer in Brussel, en in Frankrijk wordt al zo’n twee weken geprotesteerd.
„Iedereen was moe, en de actiebereidheid was matig”, zegt melkveehouder Jarno Meulenbeek uit Vierakker. “Maar hij wordt weer aangewakkerd door wat we nu in Duitsland en Frankrijk zien.” Nog een belangrijke alarmbel: de mestboekhouding. Veel van de eisen van de boeren gaan over mest, en dat is niet toevallig. Regels voor de hoeveelheid mest die een boer kwijt kan op landbouwgrond, en wáár, worden steeds strenger. “En nu begint iedereen elkaar te bellen: kan ik bij jou nog iets kwijt?”, zegt Meulenbeek.
Dat ziet ook Wolters, die in de veevoersector werkt. “En we hadden ook het idee dat er dingen opgelost gingen worden, er werden toezeggingen gedaan.” Toen viel het kabinet. “Maar de demissionaire regering kon nog wél nutriënten verontreinigde gebieden aanwijzen”, zegt Wolters. In die gebieden moeten agrariërs, vanaf 1 januari 2024, extra maatregelen nemen om de waterkwaliteit te verbeteren. Wolters hoorde vandaag van de provinciebestuurders veel “lovende woorden” over de beroepsgroep. “Maar die horen we altijd”, snuift hij. “We kopen daar nog geen droog brood voor.”
