Was het een gouden gok? Bijna tien jaar geleden nam Shell voor 70 miljard dollar het Britse gasbedrijf BG Group over. Die overname was niet alleen opmerkelijk vanwege het kolossale bedrag dat ermee gemoeid was. Shell verlegde er ook deels zijn koers mee. Met de overname werd Shell in één klap een wereldspeler in vloeibaar gemaakt gas, liquefied natural gas (lng). Tot die tijd handelde het vooral in pijplijngas (en olie).
Een van de calculaties destijds: vloeibaar gas zou weleens een lucratieve handel kunnen worden. Europa wilde namelijk van het Russisch gas af. En voor andere landen zou het een mooie ‘tussenstap’ kunnen zijn bij de verduurzaming van hun energievoorziening. Fossiele energie snel vervangen door schone energiebronnen (zoals wind en zon) is voor armere landen onmogelijk, want te duur of simpelweg niet voorhanden. Maar omdat aardgas schoner is dan olie, kunnen er toch stappen gezet worden om klimaatverandering tegen te gaan.
Van die strategie plukt Shell nu de vruchten. Bij de publicatie van de jaarcijfers donderdag bleek dat het opnieuw een uitstekend jaar achter de rug heeft, voor een belangrijk deel dankzij zijn sterke focus op lng. In 2023 boekte Shell ruim 28 miljard dollar winst. Dat is weliswaar (fors) minder dan in 2022, toen het bijna 40 miljard dollar winst boekte. Maar toen was er een door Rusland veroorzaakte energiecrisis, en bereikten de energieprijzen extreme niveaus. De huidige winst is, los van de recordwinst van 2022, de hoogste sinds 2011. In het persbericht spreekt Shell van „exceptionele resultaten” bij de lng-divisie.
Het totaalresultaat was zo goed, dat er ruimte was voor ‘cadeautjes’ voor aandeelhouders. De dividenduitkeringen gaan omhoog, met 4 procent, nadat ze vorig jaar ook al waren opgekrikt. En komend kwartaal gaat Shell wederom aandelen inkopen, voor in totaal 3,5 miljard dollar. Daardoor zijn er minder aandelen in omloop en wordt de totale winst van Shell dus over een kleinere hoeveelheid aandelen verdeeld. Als belegger krijg je dan meer dividend per aandeel.
Gretig aftrek
Vloeibaar gas is inderdaad de ‘transitiebrandstof’ geworden die Shell hoopte dat het zou worden. Overal in de wereld zetten landen erop in om hun verduurzamingsplannen te realiseren, zeker Aziatische landen zoals China. Maar ook in Europa vindt het gretig aftrek. Duitsland heeft nieuwe importterminals gebouwd, nadat het zijn kerncentrales besloot te sluiten en daarna van het Russische gas werd afgeknepen. Nederland ziet het als een alternatief voor Gronings gas.
Critici mogen dat niks vinden – Milieudefensie hekelt bijvoorbeeld in reactie op de jaarcijfers het gebrek aan ‘echte’ vergroening door Shell. „Wael Sawan trapt nog steeds op de rem als het gaat om duurzame investeringen en lanceert ondertussen grote nieuwe fossiele projecten in Brazilië en de Golf van Mexico. De tijd dringt, maar Shell weigert van koers te veranderen en raast als een tanker zonder roer op volle kracht richting de vernieling van de aarde”, zei Sjoukje van Oosterhout van de milieubeweging, die in april weer tegenover het olie- en gasbedrijf in de rechtbank staat, tijdens het hoger beroep in de klimaatzaak die Milieudefensie drie jaar geleden tegen Shell aanspande.
Maar je kunt er ook anders naar kijken. Andere fossiele energiebedrijven maakten zelfs de ‘gas-als-transitiebrandstof’ stap niet eens. Zij hielden – en houden – stug vast aan olie. De Amerikaanse oliereuzen Exxon en Chevron deden recent nog voor tientallen miljarden dollars overnames van andere olieproducenten.
En ja, de echt ‘groene’ activiteiten van Shell zijn nog altijd verwaarloosbaar klein. Maar het is ook weer niet zo dat het alleen maar olie en gas is wat de klok slaat bij Shell. In de Rotterdamse haven is Shell bijvoorbeeld vorig jaar begonnen met de bouw van een grote waterstoffabriek. Datzelfde jaar kocht het ook voor 2 miljard dollar een grote Deense biomassaproducent. En vorig week kondigde Shell aan dat het een installatie op een Duits chemiepark gaat ombouwen, zodat daar voortaan ‘hoogwaardige’ smeerolie en koelvloeistoffen kunnen worden geproduceerd in plaats van traditionele brandstoffen.
„Dat laatste is echt een boeiende stap”, zegt marktanalist Jean-Paul van Oudheusden van eToro, een broker voor particuliere beleggers. Shell speelt er volgens hem mee in op de opkomst van onder andere kunstmatige intelligentie. „OpenAI-topman Sam Altman waarschuwde tijdens het World Economic Forum in Davos onlangs dat de mensheid totaal onderschat hoeveel energie kunstmatige intelligentie nodig gaat hebben. Met specialistische koelmiddelen kun je dat energieverbruik naar beneden brengen, en daarmee ook de CO2-uitstoot. Als kunstmatige intelligentie echt een vlucht neemt, ligt hier een ‘groene’ kans voor Shell.”
Van Oudheusden ziet het als zorgvuldig voorsorteren van Shell. Het is misschien niet groots, niet al te zichtbaar ook – en in de ogen van de critici veel te weinig en te laat. Maar het zijn toch allemaal ‘zetten’ op het schaakbord, denkt hij. Van Oudheusden: „Ik denk eigenlijk dat Shell zit te wachten, zit te loeren op de volgende ‘grote stap’, zoals met BG Group destijds. En ik verwacht niet dat Shell dan Exxon en Chevron achternagaat. Ik denk eerder dat er misschien een volgende ‘duurzame’ stap aankomt.”
Of dat zo is, is afwachten. Op 14 maart is in ieder geval weer een belangrijk moment. Dan komt Shell met een ‘strategie-update’.
Topman Sawan zegt ondertussen dat hij nu vooral gefocust is op het ‘waardevoller’ maken van Shell. Onder andere omdat beleggers de aandelen van Exxon en Chevron aantrekkelijker lijken te vinden. Hij snijdt in de kosten waar hij kan, en stopt met alles wat niet genoeg rendeert.
In een filmpje gaf Sawan een voorbeeld van wat er allemaal uit de kast gehaald wordt om Shell zo winstgevend mogelijk te maken. Shell heeft wereldwijd „miljoenen sensors” geplaatst op installaties die „meer dan 5.000 miljard rijen aan data” verzamelen, zodat ingenieurs snel problemen kunnen opsporen en fixen.
Maar op de achtergrond worden dus ook kleine en grotere stapjes gezet die Shell moeten helpen „positioneren voor groei in de toekomst”, aldus Sawan zelf. Duidelijk is dat het manoeuvreren in volle gang is. Sawan is vastberaden om die verduurzamingsslag met zijn fossiele concurenten te winnen. „Ons doel is om de meest aantrekkelijke investering te zijn gedurende de energietransitie”, herhaalde hij donderdag zijn inmiddels vaste mantra maar weer eens.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data122211429-b84b7a.jpg|https://images.nrc.nl/nhXaWqPh70NsAV5BQ66vcWlrRqY=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data122211429-b84b7a.jpg|https://images.nrc.nl/cPyPalvXqNUG-Yp-76GLq8Y2jGY=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data122211429-b84b7a.jpg)
