Duizenden Russen kwamen dezer dagen de straat op om tegen de oorlog en tegen president Poetin te protesteren. Ditmaal werden ze niet bewusteloos geslagen en weggevoerd door de politie. Het protest had immers een legale vorm: ze kwamen de handtekeningen zetten die Boris Nadezjdin nodig heeft voor deelname aan de presidentsverkiezingen, als enige antioorlogs- en anti-Poetin-kandidaat.
Om zich te kunnen registreren had Nadezjdin 105.000 handtekeningen nodig. De Centrale Verkiezingscommissie, een gewetenloze Poetin-marionet, gaf Nadezjdin daarvoor een maand. In die tijd moest hij tientallen kantoren huren in heel Rusland, geld vinden om ze te betalen, een gigantisch aantal vrijwilligers op de been krijgen, in elke Russische regio de vereiste 2.500 handtekeningen verzamelen, en een informatiecampagne opstarten te midden van een totale mediablokkade. Toch lukte het Nadezjdin voldoende handtekeningen te verzamelen.
Krankzinnige oorlog
Poetin ging voor het winnen van deze verkiezingen zo ver dat hij een krankzinnige oorlog in Oekraïne ontketende. Is Boris Nadezjdin dan geen project van het Kremlin? Om deze vraag te beantwoorden moeten we niet alleen luisteren naar wat Nadezjdin zegt, maar ook naar hoe hij dat precies formuleert.
„Vanaf het begin van mijn campagne zei ik dat dit hele verhaal over de Speciale Militaire Operatie (SMO), met wat er tussen Rusland en Oekraïne gebeurt, de fatale fout van Poetin is, een rampzalige beslissing die helaas gevolgen heeft voor miljoenen mensen en voor de geschiedenis van ons land. Een van mijn belangrijkste doelen is om de SMO te stoppen en iedereen naar huis te brengen”, zei Nadezjdin in een interview met het in Rusland verboden YouTube-kanaal van oppositieleider Aleksej Navalny. Honderden mensen zitten in Poetins gevangenissen vanwege meer ingetogen antioorlogsverklaringen. Op de vraag wat Nadezjdin zal doen op de eerste dag van zijn presidentschap, antwoordde hij direct: politieke gevangenen vrijlaten en een wapenstilstand afkondigen in Oekraïne.
„Ik weet niet hoe men op een staakt-het-vuren in Oekraïne zal reageren”, zei hij nadrukkelijk politiek correct in hetzelfde interview, „omdat Zelensky en Zaloezjny nog steeds de illusie hebben dat de Krim met gewapende middelen kan worden heroverd, wat absoluut onmogelijk is. Voor onderhandelingen is het noodzakelijk dat Oekraïne en alle landen die zijn verzet sponsoren, overeenkomen om met de Russische president te praten. Met mij zal iedereen wel praten.”
Het is opmerkelijk hoe zorgvuldig Nadezjdin zijn gedurfde uitspraken formuleert en bepaalde grenzen niet overschrijdt. Hij gebruikt nooit het verboden woord ‘oorlog’. Poetins „rampzalige beslissing” wordt steevast „Speciale Militaire Operatie” genoemd, omdat ‘oorlog’ een enkeltje naar de gevangenis betekent. Nog een opvallende kwestie: herstelbetalingen aan Oekraïne. „Waar heb je het over?”, vraagt Nadezjdin. „Herstelbetalingen worden gedaan door verliezers. Rusland zal niet verliezen.” Rusland zou onder zijn leiding een rechtvaardige vrede met Oekraïne sluiten, waardoor Oekraïne noch Rusland zal verliezen. Nadezjdin: tegen de oorlog, maar niet suïcidaal.
Weggestuurd uit tv-show
Nadezjdin is geen nieuwkomer in het Russische politieke leven. Hij was ooit adviseur van Boris Nemtsov, de legendarische Russische oppositieleider die op honderd passen van het Kremlin in opdracht van Poetin werd doodgeschoten. Later was hij adviseur van Sergej Kiriënko, die premier was onder Boris Jeltsin en nu een van Poetins topambtenaren. Nadezjdin is een voormalig Doema-lid en een bekend gezicht uit tv-shows, waar hij afgelopen mei werd weggestuurd vanwege zijn antioorlogsprotest en zijn oproep tot Poetins aftreden.
Tijdens zijn meer dan drie decennia durende politieke carrière maakte Nadezjdin veel vrienden, tot in de hoogste regionen van de macht, van waaruit hij naar eigen zeggen nu steun krijgt: „De Russische elite is helemaal niet blij met wat er gebeurt.”
„Rijmt de verkiezingssituatie met die in Wit-Rusland?”, vraagt een journalist in het YouTube-interview. „Ja”, antwoordt Nadezjdin zonder aarzeling. „Loekasjenko verloor wel degelijk de verkiezingen maar werd gered door Poetin, zonder Poetin zou hij nu niet bestaan. Poetin echter heeft zo’n grote broer niet.” Een gevaarlijke uitspraak die veel moed vergt, of de steun van het Kremlin. In een situatie waarin beide mogelijk zijn, wil ik liever geloven in de moed van Boris Nadezjdin, de enige kandidaat tegen de oorlog en tegen Poetin.
Ja, Nadezjdin kan — gewild of ongewild — een project van het Kremlin zijn, bijvoorbeeld om de proteststoom op een gecontroleerde manier vrij te laten. De lijst met handtekeningen voor Nadezjdin zal Poetins geheime politie ook onmetelijk plezieren, omdat elke ondertekenaar voor hen deel uitmaakt van de ‘vijfde colonne’, een vijand en verrader is. Misschien hoopt Poetin, door Nadezjdin te laten deelnemen aan de nepverkiezingen en hem een minuscule fractie van de stemmen te geven, de protestbeweging te vernederen en te demotiveren. Opvallend is wel dat de Russische oppositie Nadezjdin er helemaal niet van verdenkt voor het Kremlin te spelen en oproept om hem massaal te steunen.
Lees ook
Russen staan in de rij voor kritische presidentskandidaat Boris Nadezjdin: ‘Dit is de enige manier om ‘nee’ te zeggen tegen de oorlog’