Het is een pijnlijk kopduel voor Ajax-verdediger Kay-Lee de Sanders in de eerste minuten van de thuiswedstrijd tegen FC Utrecht, op 5 november. Bij hoofdletsel nemen clubartsen geen risico’s meer, dus krijgt coach Suzanne Bakker meteen te horen: houd er rekening mee dat De Sanders snel het veld af moet.
Bakker gebaart naar Isa Kardinaal, een groot talent bij Ajax: warmlopen. En dus maakt de achttienjarige verdediger zich op voor een invalbeurt. Niet tien minuten, niet twintig minuten, maar net zo lang tot de eindstand op het scorebord verschijnt. Zwijgend loopt zij naar de kleedkamer. ‘Ik voel me kut’, hoort iemand haar later zeggen.
In alle hectiek is Bakker vergeten om Kardinaal uit te leggen waarom ze bijna een hele wedstrijd heeft moeten warmlopen. Er speelt veel in die periode, de sportieve belangen zijn groot. Bakker neemt haar later die week alsnog even apart, vertellen twee ingewijden.
Je kunt het als een misstap van een nog niet héél ervaren coach zien, maar het voorbeeld staat niet op zichzelf, zeggen mensen dicht bij de selectie tegen NRC. In de bijna twee jaar dat Bakker (37) het eerste vrouwenteam van Ajax leidt, zou haar inlevingsvermogen vaker tekort hebben geschoten. Een belangrijke reden waarom haar contract onlangs niet werd verlengd, het succes in Europa ten spijt. Een andere reden: ze is rechtlijnig en strijkt stafleden tegen de haren in.
Voetbalinhoudelijk is het bij Bakker in orde. Ze maakt lange dagen, is perfectionistisch en eist veel van zichzelf, haar staf en de speelsters. Ajax werd vorig seizoen landskampioen, staat nu tweede in de Eredivisie en kwalificeerde zich als eerste Nederlandse club ooit voor de groepsfase van de Women’s Champions League. Daarin verloor Ajax woensdagavond met 3-1 van Paris Saint-Germain. Winst op AS Roma, aanstaande dinsdag in de Johan Cruijff Arena, betekent plaatsing voor de kwartfinale.
Bakker is een jonge versie van succescoach Sarina Wiegman, klinkt het in haar omgeving. Als bondscoach van Engeland kan Wiegman goed delegeren, maar toen zij de Nederlandse vrouwenploeg leidde, hield zij de teugels stevig in handen. Voor haar assistent Arjan Veurink was dat niet altijd makkelijk en ook speelsters, onder wie spits Vivianne Miedema, stoorden zich bij Oranje aan haar controledrang.
Bakker lijkt tegen dezelfde dingen aan te lopen. Hoewel zij al vijf jaar bij Ajax werkt – in 2022 maakte zij de overstap van het talententeam naar het eerste elftal – is de Amsterdamse club pas haar tweede werkgever in de Eredivisie. Haar eerste club is Excelsior Barendrecht, waar ze als assistent van het vrouwenelftal door Ajax-manager Daphne Koster werd weggeplukt. Daarvoor was zij hoofdtrainer bij het in de topklasse uitkomende Wartburgia.
Uitgelezen kans
Iets anders waarmee Bakker mensen tegen de haren instrijkt is de gang van zaken rond de Eredivisie Cup, vorig jaar. Ajax is net kampioen geworden, de cup wordt als een toetje beschouwd. Binnen een opleidingsclub zijn zulke wedstrijden een uitgelezen kans om jonge speelsters met potentie een kans te geven. Mensen als Koster vinden de ontwikkeling en doorstroom van talent niet minder belangrijk dan prijzen winnen. ‘Handelen naar de toekomst’ noemt ze dat.
Ook Chantal de Ridder, assistent-trainer bij het talententeam van Ajax, wordt als veelbelovend beschouwd. Vorig jaar zat zij in de laatste fase van haar UEFA A-opleiding, het een na hoogste trainersdiploma. Een vereiste is dat je een wedstrijd van het eerste elftal coacht, om je nieuw verworven kennis in de praktijk te brengen. De Ridder vraagt zich af of een wedstrijd om de Eredivisie Cup daarvoor in aanmerking komt, de landstitel is toch al binnen.
Bakker vindt dat geen goed idee. In topsport werkt dat toch niet zo? Sven Kramer liet zich bij een kwalificatiewedstrijd toch ook niet coachen door een talentvolle schaatstrainer? Als coach vertrouwt ze op haar vaste steunpilaren, niet op speelsters die zich nog moeten bewijzen. Je kunt jong talent ook kapotmaken, vindt ze, door ze voor te grote uitdagingen te stellen.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data110748895-698401.jpg|https://images.nrc.nl/mWtMJOBleN7130wg9W1CV2Sqb6w=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data110748895-698401.jpg|https://images.nrc.nl/1YSIv0p-vDgMtP3hLCSfzLm8OW0=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data110748895-698401.jpg)
Wat Bakker niet heeft voorzien is dat Sherida Spitse – die met De Ridder op het EK van 2009 speelde – het voor haar oude ploegmaatje opneemt. Ze bespreekt de kwestie met Koster. Die spreekt Bakker er op aan, maar overrulet haar niet.
De samenwerking tussen Spitse en Bakker is zakelijk. Net als sommige andere speelsters stoort Spitse zich aan het feit dat Bakker niet altijd een plan B heeft klaarliggen voor bepaalde wedstrijdsituaties. Maar ze waakt ervoor op de stoel van coach te gaan zitten, zeker nu ze zelf coach-aspiraties heeft. Tegen ESPN zegt ze na de wedstrijd van afgelopen weekend tegen Excelsior dat ze niet op de hoogte was van de beslissing om Bakkers contract niet te verlengen. „Het is van bovenaf besloten.” Of ze erdoor werd verrast laat ze in het midden.
Als bekend wordt dat Bakkers contract niet verlengd wordt, krijgt zij veel appjes van speelsters. Sommigen – vooral de jongsten – zeggen dat ze zich veilig bij haar voelen en geven aan dat ze zich zorgen maken of een opvolger (m/v) hen hetzelfde kan bieden. Bakker ligt redelijk goed in de groep, al is Spitse niet de enige die moeite heeft met haar hoekigheid. Want Bakker mag dan eerlijk en straight zijn, zoals in haar omgeving wordt benadrukt, maar haar wil is ook wet. Niet iedereen kan daar even goed mee omgaan.
Publieke opinie mee
Ingewijden vertellen dat het niet botert tussen Bakker en drie stafleden. Zij hebben het gevoel dat Bakker hen niet op waarde weet te schatten, waar Bakker juist redeneert: ik zet jullie in je kracht door jullie kwaliteiten te benutten en geen beroep te doen op mindere eigenschappen. Schik je in de rol die ik jullie toebedeel.
Zo heeft zij moeite met de intuïtieve manier waarop haar keeperstrainer te werk gaat. Die heeft dan wel twee keepers klaargestoomd voor de top – Lize Kop en Regina van Eijk – maar het lukt Bakker niet duidelijke afspraken met hem te maken over de invulling van de week. Dat irriteert. Hij op zijn beurt vraagt zich af waarom zij zich blindstaart op zijn tekortkomingen. Hij haalt toch de vereiste doelen?
Haar techniektrainer heeft het gevoel dat zijn opbouwende kritiek bij Bakker niet in goede aarde valt. Waar hij voorheen overal bij werd betrokken, wordt hij nu meer op afstand gehouden. Het is niet de bedoeling, vindt Bakker, dat hij op speeldagen in de buurt van de kleedkamer komt of meegaat in de bus. Dat is alleen aan de wedstrijdstaf en medische staf voorbehouden.
En ook met de jonge, bevlogen performance coach – die de prestaties van speelsters verbetert door te trainen op kracht, snelheid, coördinatie en uithoudingsvermogen – verloopt het contact moeizaam. Hij komt halverwege het seizoen bij de vrouwenploeg en spuit allerlei ideeën om zaken te verbeteren. Ideeën waar Bakker niet altijd op zit te wachten. Voor een nieuwkomer stelt hij wel erg veel vragen.
Voor manager Koster vormen de communicatieve vaardigheden van Bakker een steeds groter probleem. Voor haar is belangrijk hoe een coach het beste uit haar speelsters en staf haalt. Als Bakker op dat punt niet levert, zouden ervaren of getalenteerde krachten wel eens kunnen vertrekken. „Vaak wordt de publieke opinie beoordeeld op basis van de prestaties”, zei zij over Bakkers vertrek in een statement op de website van Ajax. „En die prestaties zijn naar behoren. Europees gezien zelfs heel mooi. Het is aan mij om niet heel de tijd in het nu te zitten, maar ook juist verder te kijken. Naar wat er gevraagd wordt van de spelers, staf en van de Ajax-omgeving. Dan kom je uiteindelijk tot een besluit dat in onze ogen de beste keuze is.”
Bakker is overvallen door het besluit van Koster. Koster heeft weliswaar een aantal verbeterpunten met haar doorgenomen in de loop der tijd, maar zij zag dat als een leerproces, niet als fouten die potentieel zware consequenties kunnen hebben, zoals het niet verlengen van een contract.
Van Kosters besluit heeft zij volgens een vertrouweling geleerd dat ze beter moet nadenken over haar rol als coach en de verwachtingen van haar stafleden. Wat heb ik nodig om succesvol te zijn, waar moet ik verre van blijven? En: vráág aan je stafleden of ze de rol die je hun wil toebedelen, kunnen accepteren. Haar baan bij Ajax ziet ze als een proces dat abrupt wordt afgebroken. Ze vindt het jammer, maar accepteert Kosters besluit. In binnen- en buitenland lonkt al voorzichtige interesse.
Over dit artikel: NRC sprak met meerdere mensen over het vertrek van Suzanne Bakker, op voorwaarde van anonimiteit. Bij Ajax wilde niemand reageren op de inhoud van dit artikel.
