Dilemma
Leeftijdsdiscriminatie is hardnekkig op de arbeidsmarkt. Ouderen zouden te duur zijn, is een bekende vrees van potentiële werkgevers, of inflexibel. Dat maakt het voor oudere werkzoekenden een stuk lastiger om een baan te vinden dan voor jonge mensen. Dus: is het daarom als oudere beter je leeftijd weg te laten als je een cv instuurt?
Goed plan
Als oudere is het inderdaad een goed plan om geen geboortedatum te vermelden op je cv, zegt sollicitatiecoach Aaltje Vincent. „Als je die wel vermeldt, loop je de kans dat recruiters je leeftijd zien en je niet uitnodigen. Als je je geboortedatum niet vermeldt, kunnen er twee dingen gebeuren. Ze kunnen denken: ‘Er staat geen geboortedatum op, dus deze sollicitant zal wel wat ouder zijn’, en klikken jouw cv weg. Maar ze kunnen het ook gaan lezen om uit te rekenen hoe oud je bent. In dat geval hebben ze jouw cv in ieder geval bekeken.”
Ook Annet de Lange, hoogleraar aan de Open Universiteit, adviseert mensen van boven de vijftig op hun cv te zwijgen over hun leeftijd. De Lange doet onderzoek naar de voorwaarden waaronder ouderen goed kunnen blijven functioneren op de arbeidsmarkt. Mensen hebben de neiging bij een sollicitatieproces een kloon van zichzelf te kiezen. En dat leidt tot veel beoordelingsfouten, zegt ze, die in het nadeel van ouderen uitvallen. „Bij het beoordelen van brieven is dat effect nog sterker. Omdat je dan minder informatie hebt – je hebt iemand immers nog niet gezien – komen er snel allerlei stereotiepe ideeën op.”
En die zijn niet mals. De buitenwereld ziet oudere werknemers consequent als minder goed inzetbaar, zo blijkt uit een meta-analyse uit 2020 die De Lange uitvoerde. „Dat effect is al zichtbaar in leeftijdsgroepen vanaf vijftig jaar.” Vooroordelen zijn onder meer dat ouderen vaker ziek zijn, minder productief, minder gemotiveerd om te leren en minder goed in staat zijn mee te gaan met digitale innovaties. Overigens zijn die vooroordelen in onderzoek min of meer ontkracht.
De Lange vindt dat het nog beter is naast je leeftijd ook je naam weg te laten bij een sollicitatie. „Zo voorkom je bovendien discriminatie op basis van etnische afkomst.” Maar kun je dat zomaar zelf besluiten, ook als het geen officieel sollicitatiebeleid is? „Je kunt altijd opbellen om te vragen of het mogelijk is anoniem te solliciteren. Als een werkgever dat niet goed vindt, kun je je afvragen wat dat voor werkgever is. Is die wel inclusief aan het werven? Zo niet, dan wil je er misschien wel helemaal niet werken.”
Laat zelf ook je leeftijd los
Hoewel ouderen volgens sollicitatiecoach Aaltje Vincent het risico lopen gediscrimineerd te worden op basis van hun leeftijd, adviseert ze om niet te blijven hangen in een negatieve houding. Volgens Vincent bereik je meer door überhaupt niet te reageren op vacatures. „Blijf alsjeblieft weg van die brievenstuurderij. Dat werkt voor bijna niemand goed, ook niet voor jongere mensen. Je maakt veel meer kans om uitgenodigd te worden als je je netwerk inzet.”
Netwerkgesprekken voer je door „als vakgenoot met vakgenoten te praten over de ontwikkelingen binnen jullie vak, en door goede vragen te stellen, waaruit jouw vakmanschap blijkt”. Denk vooral niet dat je daarmee mensen lastigvalt, zegt Vincent. „Zo’n gesprek is een cadeau voor de ander, want je geeft oprechte aandacht. Iedereen praat graag over zijn werk. Bovendien vinden werkgevers het zelf ook het fijnste om kandidaten te vinden via eigen medewerkers. Als er een vacature ontstaat en ze kennen jou, bestaat er een kans dat ze aan jou denken.”
De Lange: „Onbekend maakt onbemind, zeg ik altijd.”
Eigenlijk gaat aan dat netwerken een stap vooraf, zegt Vincent. „Je moet zorgen dat je een oplossing bent voor werkgevers. Ik ken monteurs van in de zestig die dagelijks worden benaderd met de vraag of ze alsjeblieft willen solliciteren. Je moet dus wel werk willen waar vraag naar is. Soms betekent dit dat je je bij of om moet scholen. Daarnaast is het geen overbodige luxe om te oefenen met gesprekken wanneer je lang niet gesolliciteerd hebt.”
Stel dat je wordt uitgenodigd voor een gesprek, hoe ga je dan om met vragen over je leeftijd?
Vincent: „Laatst had ik een 57-jarige in training. We hebben veel aandacht besteed aan het antwoord op de vraag ‘hoe oud ben je eigenlijk?’. Ik heb haar geleerd te antwoorden: ‘Je kunt dat uitrekenen aan de hand van de ervaring op mijn cv, ik ben 57.’ En dan moest ze achter die zin een duidelijke punt zetten. Dat heb ik met haar geoefend, om die echt te laten vallen, in plaats van de zin vragend af te sluiten. Je moet namelijk vooral niet gaan zitten schuiven op je stoel of omstandig uitleggen waarom je die leeftijd niet vermeld hebt. Geen excuses maken, gewoon je leeftijd noemen, en daarna verder.”
Dus
Voel je als oudere vrij om niet over je leeftijd te beginnen. Maak er geen punt van als iemand anders dat wel doet. Reageer niet op vacatures, onderzoek in welke sectoren of beroepen jij de grootste meerwaarde hebt, en laat in netwerkgesprekken je vakmanschap blijken.
