De Britse ponton Bibby Stockholm moet asielzoekers huisvesten en afschrikken

Weggedoken in hun jas staan ze op de bus te wachten. Sigaretje, beetje scrollen op hun telefoon. Eens per uur kunnen de asielzoekers, het zijn allemaal mannen, met een blauwe dubbeldekker van het centrum van Weymouth terugreizen naar het haventerrein waar de grote ponton ligt waar ze op verblijven.

Die ponton, de Bibby Stockholm, ligt aangemeerd in een privaat deel van de haven waar de asielzoekers niet vrij mogen rondlopen. Voor ze aan boord mogen, moeten ze door veiligheidspoortjes voor een controle vergelijkbaar met die op vliegvelden. „En dat moet wéér als je naar buiten wil om te roken, al is het maar voor twee of drie minuten”, zegt één van hen, hij draagt een blauw petje. „De beveiligers behandelen ons alsof we criminelen zijn. Alsof we in een gevangenis zitten.”

Samen met een vriend, allebei komen ze uit Pakistan, vertelt hij graag hoe het eraan toegaat aan boord. Het zit hen dwars hoe ze worden behandeld. Anoniem, dat wel, omdat ze bang zijn dat het gevolgen heeft voor hun asielprocedure als ze met journalisten praten. Hij laat foto’s zien van het eten dat ze krijgen. Sneetjes wit casinobrood met een berg verlepte groenten. Een ondefinieerbaar stuk vlees met bloederige stukjes.

„De beveiligers behandelen ons alsof we criminelen zijn. Alsof we in een gevangenis zitten”

Ze slapen in kleine kamers met een stapelbed, dus privacy hebben ze amper. Bij aankomst heeft zijn vriend zijn waterkoker en strijkijzer moeten inleveren, die hij in het hotel waar hij hiervoor verbleef wel op zijn kamer mocht hebben. „Die krijg je terug als je hier weggaat, zeiden ze.” Alleen hebben ze geen idee hoe lang dat nog duurt. „Als ze ons zouden vertellen dat we hier drie of vier maanden moeten zitten, dan kunnen we ons daar mentaal op voorbereiden. Deze onzekerheid is een groot probleem voor iedereen.”

Evenals de rest van Europa – zie de afspraken die de Europese Unie vorige week maakte – probeert ook het Verenigd Koninkrijk grip te krijgen op de aantallen migranten. Het verblijf van asielzoekers op de Bibby Stockholm is afschrikwekkend bedoeld, zodat migranten afzien van de gevaarlijke oversteek van het Kanaal. Net zoals het plan om asielzoekers naar Rwanda te deporteren hen moet ontmoedigen. Het Hooggerechtshof oordeelde in november dat migranten uitzetten naar Rwanda niet veilig is. Maar in het Lagerhuis ligt al wetgeving waarmee de regering die uitspraak van de hoogste rechter wil omzeilen.

Een verblijf op de Bibby Stockholm is mentaal belastend. Daar is de recente zelfmoord van één van de bewoners, een 27-jarige man uit Albanië, een uiting van. Hoewel het onderzoek naar de omstandigheden van zijn dood nog loopt, twijfelen de twee Pakistanen er niet aan dat het kwam door de slechte behandeling aan boord. „Elke dag schreeuwde en schreeuwde hij. Niemand schoot hem te hulp.”

Scheve blikken

Ook de inwoners van Weymouth vinden die zelfmoord vreselijk. Maar het verblijf van de asielzoekers zorgt bij hen ook voor scheve blikken.

Tegenover de bibliotheek, waar de migranten eens in de week Engelse les krijgen, zit de liefdadigheidswinkel van Paws. Lionel Knibbs zit er achter de kassa, het is rustig vanmorgen. Ze zamelen in voor huisdieren, maar doneren ook aan de voedselbank, zegt hij, omdat genoeg Britten extra eten kunnen gebruiken. „We hebben hier mensen die op straat moeten leven en die jonge gasten leven als vorsten. Vier maaltijden per dag, volpension, verwarming, een gratis bus! Ik ken een vrouw die elke week 40 pond moet betalen om haar kinderen naar school te krijgen.”

„We hebben hier mensen die op straat moeten leven en die jonge gasten leven als vorsten. Vier maaltijden per dag, volpension, verwarming, een gratis bus!”

Punt is ook dat het ministerie van Binnenlandse Zaken een grote achterstand heeft met het verwerken van de asielaanvragen. „Niemand heeft mij ooit kunnen uitleggen waarom het zo lang duurt om van één iemand de achtergrond uit te zoeken. Hoe sneller ze duidelijkheid hebben, hoe beter het toch voor iedereen is”, zegt Knibbs.

Zo wachten de twee mannen uit Pakistan al bijna een jaar op hun afspraak voor een interview over hun zaak. Ambtenaren zijn wel bezig die achterstanden weg te werken en premier Rishi Sunak (Conservatieve Partij) heeft de staf voor immigratie en asiel verdubbeld. Maar zijn belofte om voor het einde van dit jaar alle asielaanvragen af te handelen die voor eind juni 2022 zijn gedaan, haalt hij niet.

Een sober verblijf voor asielzoekers op de Bibby Stockholm – en in voormalige legerbarakken – is ook bedoeld als antwoord op het gevolg van die achterstanden. De staat betaalt dagelijks 8 miljoen pond (ongeveer 9,25 miljoen euro) aan hotelkosten voor asielzoekers, een bedrag dat lastig is uit te leggen aan Britse belastingbetalers. Alleen: de Bibby Stockholm blijkt per persoon per nacht duurder uit te vallen dan hotels. Vanwege brandveiligheid moest het maximum aantal asielzoekers naar beneden worden bijgesteld, er kunnen nu maximaal 425 personen terecht. De staat betaalt ook ligkosten en kosten voor de beveiliging en de kantine.

Radicaal-rechts

Na de economie is migratie volgens opinieonderzoek nu het belangrijkste thema waar Britten zich druk over maken, boven bijvoorbeeld de gezondheidszorg. Maar anders dan in andere Europese landen komt in het VK radicaal-rechts waarschijnlijk niet aan de macht als gevolg van de negatieve sentimenten in de samenleving hierover.

De radicaal-rechtse Reform Party, vroeger de Brexit Party, stijgt in de peilingen en zou nu zo’n 11 procent van de stemmen krijgen. Maar door het Britse kiesstelsel waarbij alleen de winnaars van kiesdistricten een zetel in het Lagerhuis krijgen, is het zeer onwaarschijnlijk dat zij in één keer genoeg zetels winnen. Nadat de Conservatieve Partij bijna veertien jaar aan de macht is geweest, lijkt het erop dat Labour de verkiezingen volgend jaar wint.

De Conservatieven hopen dat zij met een harder migratiebeleid en rechtsere retoriek toch een deel van hun kiezers kunnen behouden. Vorige week nog waarschuwde Sunak, op bezoek bij de radicaal-rechtse Italiaanse premier Giorgia Meloni, dat „vijanden opzettelijk mensen naar onze kusten jagen om onze maatschappij uit het evenwicht te brengen”. Als de overheid niets doet en de aantallen toenemen, zal het „onze landen overweldigen”, zei hij.

Premier Sunak waarschuwt dat „vijanden opzettelijk mensen naar onze kusten jagen om onze maatschappij uit het evenwicht te brengen”

Ook de afspraken met Rwanda om asielzoekers daarheen te deporteren, passen in deze strategie. Het Britse Hooggerechtshof oordeelde dat Rwanda daar niet veilig genoeg voor is, maar Sunak zet door. Hij won een eerste stemming in het Lagerhuis over een wetsvoorstel dat Rwanda tot veilig land verklaart en de gang naar de rechter hierover veel moeilijker maakt. Maar de Conservatieven zijn verdeeld over de wet, dus volgende stemrondes kunnen hem alsnog in de problemen brengen. Ook het Hogerhuis is waarschijnlijk kritisch.

Geldverspilling

In Weymouth ziet Lionel Knibbs van de charity shop niets in de Rwandadeal. „Een totale verspilling van tijd en geld. Ik heb altijd Conservatief gestemd, maar dit keer weet ik het niet. Breng Nigel Farage terug! We hebben iemand nodig die ons uit deze rotzooi haalt.” Stokebrand Nigel Farage, voormalig partijleider van de Brexit Party, zou inderdaad een terugkeer als leider van de Reform Party overwegen nu migratie weer zo’n belangrijk thema is.

Knibbs was er helemaal voor dat het VK de Europese Unie zou verlaten, zegt hij, alleen vindt hij het idee slecht uitgevoerd. „Ze hadden iedereen die hier werkt gewoon moeten laten blijven en een gratis visum moeten geven. We zijn te veel mensen kwijtgeraakt die groenten en fruit plukten en in de zorg werkten.” Immigranten die komen werken, daar heeft Knibbs niets tegen. „Een deel van de Engelsen wil helemaal niet werken en leeft liever van de bijstand.” Een recordaantal van 6,1 miljoen Britten ontvangt een uitkering, dat zijn er meer dan tijdens de coronapandemie.

Bij een wekelijkse koffiemiddag in de St. Mary’s kerk, in één van de winkelstraten van Weymouth, ziet ook de keurige oudere dame Carolyn Paul weinig in het Rwandaplan. „Het lijkt me vreselijk als die mensen zomaar uitgeladen worden daar. Wat gebeurt er dan met ze? Ik denk dat de overheid dit doet om mensen te laten geloven dat ze wel iets doen.” Ze ziet ook in haar omgeving opgetrokken wenkbrauwen over de aantallen asielzoekers. Vrienden die zich afvragen wat de migranten hier komen doen, vertelt ze wat een geluksvogels ze zijn. „Wij zijn het vijfde rijkste land ter wereld. Mensen zijn bang dat ze kwijtraken wat ze hebben.”

„Wij zijn het vijfde rijkste land ter wereld. Mensen zijn bang dat ze kwijtraken wat ze hebben”

Ook Paul ziet dat het werk in allerlei sectoren voor het oprapen ligt in het VK en vindt het prima als migranten daarvoor komen. „Want onze mensen doen die banen niet.” Al benoemt ze wel een onderliggend ongemak. Drie jaar geleden was haar man ernstig ziek. „De uroloog was van zwart-Afrikaanse afkomst en hij had een sterk accent. Het was moeilijk om hem te verstaan. Als oudere ben je dan kwetsbaar, dat er voor je wordt gezorgd maar dat je niet begrijpt wat over je gezegd wordt.”

De twee jongemannen uit Pakistan spreken prima verstaanbaar Engels. Ze doen vrijwilligerswerk en gaan ook naar Engelse les, maar „dat is vooral om het Britse accent te leren en wat tijd stuk te slaan”. Eén van hen heeft nota bene ook al toestemming om te werken, maar omdat zijn bewegingsvrijheid zo beperkt is op de Bibby Stockholm, lukt het hem niet om werk te vinden. „Als ik vertel dat ik op de boot woon, willen ze me niet.”

Delen





Mail de redactie