Zijn jaloezie kon hij niet helemaal verbergen, een paar uur nadat de Europese Unie een principeakkoord had bereikt over nieuwe asiel- en migratieregels. „Als je asielzoekers in je gebied hebt, moet je die ook netjes spreiden… is de gedachte…”, vatte demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel, VVD) de Europese doorbraak samen. Zijn armen gooide hij in verontschuldigende wanhoop voor zich uit.
De boodschap was duidelijk: daar in Brussel is het ze wél gelukt. Strengere en snellere grensprocedures, meer verplichte solidariteit tussen lidstaten en het sneller terugsturen van uitgeprocedeerde asielzoekers moeten Europa in staat stellen om ‘grip op migratie’ te krijgen. Het kostte zeven jaar ruzie.
Nagenoeg alle politieke partijen in de Tweede Kamer willen óók grip op migratie, vooral als het gaat om asiel. Het kabinet-Rutte IV viel begin juli over onoverbrugbare onenigheid over een voorgestelde instroombeperking: VVD wilde het voor oorlogsvluchtelingen ingewikkelder maken hun gezinsleden naar Nederland te laten komen, de ChristenUnie weigerde daaraan mee te werken.
Sinds de verkiezingen praten PVV, VVD, NSC en BBB met elkaar, in de hoop dat er snel een coalitie kan worden gevormd. Deze partijen, goed voor 88 zetels, willen prioriteit geven aan instroombeperkingen voor asielzoekers. Die moeten, afgeschrikt door strenger asielbeleid, met een grote boog om de Nederlandse binnengrens willen lopen. Pas daarna willen de partijen praten over het oplossen van de huidige asielopvangcrisis, bijvoorbeeld met behulp van de spreidingswet, waarover al bijna anderhalf jaar flinke discussie wordt gevoerd. De Eerste Kamer zal half januari over de wet debatteren en stemmen. De formerende partijen zien niets in het ‘dwingen’ van gemeenten, of willen dat éérst wezenlijke maatregelen worden bedacht om de komst van asielzoekers te stutten. De PVV is voor een asielstop, wat onder huidige wet- en regelgeving niet realistisch is.
Doorreizen
VVD-Europarlementariër Malik Azmani, die meedeed aan de onderhandelingen voor het EU-pact, zegt dat de nieuwe Europese regels effect zullen hebben op het aantal asielzoekers dat naar Nederland komt: dat zal volgens hem afnemen vanwege de veronderstelde afschrikkende werking van een versnelde grensprocedure voor ‘kansarme’ asielzoekers. Dat zijn mensen die uit landen komen waarvan de kans op een succesvolle asielaanvraag onder de 20 procent ligt. Het idee is ook dat doorreizen naar andere landen in Europa moeilijker wordt, omdat deze mensen zullen worden vastgezet, gezinnen met kinderen niet uitgesloten. Het pact, dat nog in wetten en regels moet worden gegoten, zal vanaf 2026 in werking treden. Pas dan zal blijken of lidstaten, zeker die aan de Europese buitengrenzen, zich aan de afspraken houden.
Woensdag debatteerde de nieuwe Tweede Kamer voor het eerst over het vreemdelingen- en asielbeleid, en werd duidelijk dat VVD, NSC en BBB niet eensgezind reageren op de nieuwe Europese regels. VVD-Kamerlid Ruben Brekelmans is „verheugd” en ziet het pact – net als partijgenoot Azmani – als een belangrijk instrument voor minder asielzoekers in Nederland.
Mona Keijzer van BBB is „nog niet zo enthousiast over de deal” – zij gaat er niet van uit dat die „fundamenteel wat gaat doen aan de instroom in Nederland”. NSC wil „eerst dat het EU-pact z’n werking kan bewijzen”, zei Caspar Veldkamp.
Lees ook
Buiten slapen met Kerst? Dat is wat het COA vreest
‘Een onsje minder’
NSC-Kamerlid Veldkamp had het moeilijk tijdens zijn eerste debat als asielwoordvoerder. Hij werd door ChristenUnie, GroenLinks-PvdA, CDA en Volt bestookt met vragen over een motie die hij vorige week met PVV, VVD en BBB had ingediend. Demissionair premier Mark Rutte moest van deze partijen in de Europese Raad van regeringsleiders alvast melden dat Nederland een opt-out wil voor nieuwe afspraken op het gebied van asiel en migratie. De partijen reageerden hiermee op plannen van het Europarlement om het EU-werkingsverdrag zodanig te wijzigen dat een goede behandeling van migranten wordt vastgelegd. Veldkamp sprak van „een vergaande verdragswijziging”.
De kritiek woensdag was dat de partijen (aangevoerd door Veldkamp) met de wens voor een opt-out de Europese integratie op migratie- en asielgebied willen frustreren, terwijl samenwerking hard nodig zou zijn. Veldkamp legde uit dat hij met de motie wilde markeren dat het in de Europese Unie ook „een onsje minder” mag zijn in plaats van altijd maar méér. Hij kon zijn verbazing over het verloop van het debat moeilijk verstoppen: richting het einde van zijn bijdrage schamperde Veldkamp dat hij dacht dat hij daar zat als lid van de Justitie en Veiligheid-commissie, terwijl het debat volgens hem meer leek op een van de Europa-commissie.
VVD vestigt de hoop niet alléén op Europese instroombeperkende maatregelen. Brekelmans benadrukte dat er zeker ook nationale maatregelen nodig zijn. Hij kwam niet verder dan het noemen van de mogelijkheid om telefoons van asielzoekers uit te lezen, bijvoorbeeld om vast te stellen door welke Europese landen ze zijn gereisd alvorens Nederland te bereiken.
Lees ook
Drugs, geweld en diefstal: het is voor niemand leuk meer in Ter Apel
Leeslijst
