Let op: Avatar is geen fictie, het gaat over ons

Posted on January 12, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Film De nieuwe Avatar-film is geen ‘leuke film’. Het is een sein om in actie te komen, meent Ilse Meijer.

12 januari 2023 om 15:31

Leestijd 3 minuten

Kate Winslet, als Ronal (l.), en Cliff Curtis, als Tonowari, in Avatar: The Way of Water.

Foto 20th Century Studios via AP

Pas geleden heb ik Avatar: The Way of Water gezien. Het vervolg op Avatar uit 2009 vertelt het verhaal van de oorspronkelijke Na’vi op de planeet Pandora die opnieuw wordt aangevallen door mensen van Aarde, ‘sky people’. De Na’vi leven vanuit een diepe verbinding met alles op hun planeet. Het gaat de ‘sky people’ echter niet om deze waardevolle levensfilosofie, maar om waardevolle grondstoffen. De aarde is op en er is een nieuwe nodig.

Deze film raakte me diep, voornamelijk buiten de fictieve storyline om: hoe de dorpen van de oorspronkelijke bewoners van de planeet Pandora in de fik werden gestoken, hoe bossen werden vernietigd, hoe ze op (diep intelligente) zeewezens jaagden omwille van een stofje dat veroudering stopt – waar leven mensen voor als ze hun planeet laten sterven en een nieuwe willen koloniseren om er precies hetzelfde mee te doen?

Alles draaide om geld en werd opgelost met geweld, zonder enig respect. Het komt me zo bekend voor. Het raakte me nog meer dat toen de aftiteling kwam en de zaal licht werd en ik naar enige erkenning zocht van de oorspronkelijke bewoners op onze aarde over wie dit verhaal volgens mij eigenlijk gaat, ik achter me iemand hoorde zeggen: „Ja, leuke film.”

Dit was geen leuke film. Dit was geen mooie film. Dit was zelfs geen krachtige film – iets wat hij in zoveel opzichten had kunnen zijn. Dit was een geanimeerde documentaire die de geschiedenis op onze aarde vertelt alsof het in een verre toekomst op een verre planeet ligt.

Verschrikkelijk pijnlijk verhaal

Avatar is geen leuke film. Dit is het verschrikkelijk pijnlijke verhaal van kolonialisme en kapitalisme en over waar oorspronkelijke bewoners overal op deze aarde tot op de dag van vandaag doorheengaan omwille van geld.

Eind vorig jaar was ik een maand in een dorp van de Yawanawa, oorspronkelijke bewoners van het Braziliaanse regenwoud. Ik zat diep in de natuur en het was prachtig. Ik heb bij de Yawanawa gezien en ervaren hoe deze mensen in balans leven met de natuur, hoe ze respect hebben voor al het leven dat hen omringt, hoe ze een diepe connectie voelen met alles wat leeft. En als je hebt opgelet bij Avatar dan begrijp je hoe volgens de filosofie van oorspronkelijke bewoners alles leeft.

Lees ook de recensie: Visueel weergaloze waterpret in ‘Avatar: The Way of Water’ moet het niet van zijn verhaal hebben

Na de eerste film in 2009 ontstond er een fenomeen dat ‘Post Avatar Depressie Syndroom’ (PADS) werd genoemd. De term beschrijft het gedeelde sentiment dat duizenden mensen op het platform Avatar Forums beschreven na het zien van de film. Ze verlangden naar de spirituele verbinding die de Na’vi op Pandora hadden met alles wat leeft en maken zich tegelijk zorgen over de toekomst van onze planeet.

Pandora is dichterbij dan we denken, zelfs dichterbij dan het Braziliaanse regenwoud

Het tweede deel van Avatar had hierin zo krachtig kunnen zijn. De geanimeerde beelden in Avatar zijn bijzonder en prachtig, maar dat is onze aarde ook. Daar heeft regisseur James Cameron wat mij betreft de plank gigantisch misgeslagen. Er was een verhaal. Er had een boodschap kunnen zijn. Dat had in de film gekund, maar zelfs in de aftiteling had al volstaan. Ze hadden de namen van oorspronkelijke volkeren wier cultuur en leefgebied tot op de dag van vandaag bedreigd worden, kunnen noemen. Ze hadden een indicatie kunnen geven van het aantal dorpen dat in brand is gestoken omwille van mijnen, grondstoffen en geld. Ze hadden bewustzijn kunnen creëren, opbrengsten van de film kunnen doneren. Ze hadden steun kunnen betuigen aan organisaties en initiatieven die de rechten van oorspronkelijke bewoners beschermen.

Pandora is Aarde

Een veel gelikete comment op TikTok was vorig jaar: „Hoeveel zou ik wel niet geven om op Pandora te wonen”. Maar geven we wel echt om ons eigen Pandora? Pandora is dichterbij dan we denken. En dan bedoel ik zelfs dichterbij dan het Braziliaanse regenwoud. Er zijn veel gemeenschappen op onze aarde die de wereld op eenzelfde manier zien als die fictieve Na’vi. Deze film vertelt een geschiedenis die nog steeds aan de gang is. En in hoeverre we die geschiedenis onderkennen, bepaalt de toekomst van deze planeet. Pandora is Aarde, je moet alleen de kracht en schoonheid van de natuur op aarde leren zien.

De oorspronkelijke bewoners van gekoloniseerde landen kunnen ons daar veel over leren. De makers van Avatar hadden hier meer mee moeten doen. Het had een massale wake-up call kunnen zijn – en wellicht was dat de visie. Hoe mooi was het geweest als mensen uit de bioscoop waren gekomen met meer dan het gevoel een ‘leuke film’ gezien te hebben.

Een versie van
dit artikel
verscheen ook in

de krant
van 13 januari 2023

Tv-recensie | Kijken naar Carrie is elke week een overrompelende ervaring

admin
November 25, 2024
0

De drone vloog door de studio, over het publiek, langs de huisband. „Dit vergt heel wat skills”, zei Vince Tonk met zijn blik op de jongen die naast hem het vliegtuigje bestuurde. „Maar die heeft Ralph wel.” Ralph Hogenbirk was zijn compagnon: met hem had hij een drone gebouwd die snel genoeg kon vliegen om Max Verstappen bij te houden. Maar vrijdagavond beperkte de drone zich tot een rondje door de studio van Carrie op Vrijdag (MAX).

Terwijl de themesong van James Bond door de speakers schalde, kregen kijkers de beelden te zien die de drone van zijn omgeving maakte. Over de bar. Langs André van Duin. „Misschien kan-ie door Carries benen”, stelde Tonk voor. Carrie ten Napel zette direct haar benen ver uit elkaar: het vliegtuigje zoefde soepel onder de presentatrice door. „Oooh”, deed het publiek. Luid geklap toen het toestel landde. „Spectaculair hoor, jongens”, riep Ten Napel over haar schouder – ze was alweer onderweg naar een andere tafel, waar de volgende gast op haar wachtte. „Niel…” Ten Napels stem klonk ineens zachtjes en zalvend. „Jij bent drie jaar geleden gevlucht met je moeder Oleksandra uit Odessa. Ik kan me voorstellen dat jij een andere associatie hebt bij drones.”

Carrie op Vrijdag is nu zo’n tweeënhalve maand op tv, en nog steeds vind ik het iedere week een overrompelende ervaring. Dat begint al bij de opening, waarin een van de gasten het programma van de avond aankondigt door het over een leeg voetbalveld te schreeuwen vanaf de perstribune. De afleveringen hebben titels als ‘Kom alles te weten over de penopauze’, maar ook ‘Je partner verliezen op je 25ste’. Onderwerpen variëren van grensoverschrijdend gedrag tot de mogelijkheid om te trouwen met jezelf. En het meest gekmakende, maar ook meest bewonderenswaardige aspect van dit alles is dat Ten Napel zich met zo’n souplesse van dronepiloten naar oorlogsvluchtelingen beweegt, dat ik spontaan ga twijfelen aan mijn eigen beoordelingsvermogen. Misschien ligt het aan mij dat ik een dag of twee moet bijkomen van zo’n bruggetje.

Aangesterkt

Tegen de tijd dat ik me voldoende aangesterkt voelde om de tv weer aan te zetten was het zondag en had Videoland de eerste twee afleveringen van Alone online gezet. RTL zond ’s avonds de eerste aflevering uit bij wijze van teaser; alleen gebruikers van de streamingdienst kunnen vervolgens wekelijks zien hoe negen deelnemers proberen te overleven „in de Noorse wildernis”. Alle negen hebben ze een eigen territorium aangewezen gekregen. Daar filmen ze zichzelf op hun survivalavontuur: ze worden zelfs niet vergezeld van een cameraploeg. Helemaal alone, dus – met uitzondering van de wilde dieren die ze er waarschijnlijk tegen het lijf zullen lopen. In voorstukjes wordt gehint op de aanwezigheid van slangen en beren. Ook wordt er overgegeven en zegt iemand gepanikeerd: „Ik ben helemaal paars”.

Hoewel ik niet van plan ben deze voorfase van The hunger games verder te kijken, had ik wel meteen een lievelinsgpersonage. Ze heette Marly (27), was „instructeur wildernis living skills” en vond het heel moeilijk om in de bewoonde wereld te leven. Toen ze werd gedropt op haar nieuwe woonplek begon ze dan ook onmiddellijk te huilen van geluk. Hier kon ze eindelijk haar „eigen stem helder horen, en die van de natuur”. Na één nacht kamperen op een lege maag huilde Marly opnieuw, maar nu niet meer van geluk. „Ik kom uit een veilig nest”, mijmerde Marly; „een bubbel genaamd Nederland. Het zat zo ver van de realiteit. Dít is echt. Wat je hier ziet heeft geen maskers. Als het regent, regent het. Als je niks vangt, vang je niks. Als je je vuur niet aankrijgt, is er niks.”

Misschien was Marly toch niet voor de wildernis gemaakt. Het avontuur was amper begonnen voor ze haar eigen beoordelingsvermogen in twijfel trok. Dat maakte haar tot de enige deelnemer in wie ik me herkende.

Vrachtvliegtuig neergestort in Litouwen, oorzaak nog onbekend

admin
November 25, 2024
0

Een vrachtvliegtuig van DHL is maandagochtend neergestort in de buurt van de Litouwse hoofdstad Vilnius. Een van de inzittenden is daarbij omgekomen. Het zou gaan om een Spanjaard. Drie andere bemanningsleden raakten gewond. Dat melden Litouwse media, waaronder publieke omroep LRT.

De airbus 737 was onderweg vanuit de Duitse stad Leipzig. Het toestel was eigendom van het Spaanse bedrijf Swiftair. Het kwam terecht in de tuin van een woningcomplex, vlakbij het vliegveld van Vilnius. Omwonenden spreken tegen LRT van een „trillende grond” en een „heldere flits” die omstreeks 05.30 uur de omgeving zou hebben opgelicht. In het naastgelegen woongebouw is brand uitgebroken. De twaalf bewoners zijn geëvacueerd.

Hoe het ongeluk is gebeurd, blijft vooralsnog onduidelijk. De Litouwse autoriteiten onderzoeken de crash. Meest waarschijnlijk is een technische of menselijke fout, stelt de politie tegenover LRT.

Radicaal-rechts-populistische kandidaat Georgescu wint uit het niets eerste verkiezingsronde Roemenië

admin
November 25, 2024
0

Geheel onverwachts heeft de radicaal-rechtse populist Calin Georgescu de eerste ronde van de presidentsverkiezingen in Roemenië gewonnen. Dat melden Roemeense media maandag. De 62-jarige politicus heeft met 22,9 procent van de stemmen een ruime voorsprong behaald op andere kandidaten, blijkt nadat bijna alle stemmen zijn geteld. Op 8 december vindt een tweede verkiezingsronde plaats, waarin de twee leidende kandidaten het tegen elkaar opnemen. Voor winst is een meerderheid van de stemmen nodig.

De centrumrechtse Elena Lasconi (52), leider van de liberale partij Uniunea Salvați România (USR), werd tweede met ruim 19 procent van de stemmen. Ook haar hoge score werd niet voorzien in de peilingen. De huidige premier Marcel Ciolacu (56) was favoriet, maar eindigde nipt achter Lasconi op de derde plaats. De leider van de sociaaldemocratische partij Partidul Social Democrat (PSD), was vooral populair onder Roemeense kiezers die in het buitenland wonen, maar komt niet meer in aanmerking voor de tweede ronde op 8 december. Zondagavond liep hij nog voorop in de eerste exitpolls.

De rechts-populistische Georgescu is een zelfstandige politicus die pro-Russisch en anti-NAVO is. Het Roemeense peilingsbureau Inscop bestempelde hem eerst nog als „overige kandidaat”, met vrijwel geen kans op winst. Zijn campagne voerde Georgescu voornamelijk op TikTok, waar hij ten minste 1,6 miljoen likes verzamelde met video’s waarin hij naar de kerk gaat, judoot, en spreekt in podcasts. Hij zou zich richten op mensen die het vertrouwen in de politiek hebben verloren.

Georgescu heeft geen politieke agenda en heeft een „vaag en populistisch manifest” met standpunten die buiten de „gangbare politieke discussies” vallen, zeggen Roemeense politieke duiders tegen persbureau Reuters. Georgescu is fervent criticus van de Europese Unie en de NAVO. In een interview zei hij eerder dat Roemenië gebaat zou zijn met „Russische wijsheid”, maar weigerde hij expliciet te bevestigen of hij Rusland daadwerkelijk steunt. Het Kremlin stelt maandag in een reactie niet „bekend te zijn met het wereldbeeld” van Georgescu. Ook noemde Georgescu vooroorlogse antisemitische fascisten met grote rollen in de Roemeense Holocaust „nationale helden”.