Francesca Albanese, de speciale rapporteur van de Verenigde Naties voor de bezette Palestijnse gebieden, oogt vermoeid. Weliswaar kan zij bij gebrek aan Israëlische toestemming zelf noch de Gazastrook, noch de Westelijke Jordaanoever bezoeken, maar al sinds haar benoeming in 2022 verkondigt ze overal dat Israël de rechten van de Palestijnen grof schendt. Israël daarentegen vindt dat ze het land demoniseert. Sinds het uitbreken van de oorlog tussen Israël en Hamas op 7 oktober is Albanese nog drukker dan voorheen. Vorige week was ze in Nederland.
In een hotel in Den Haag noemt de internationaal jurist Albanese (46) de toestand van de Gazanen „meer dan rampzalig”. Ze somt op: „Er zijn al ruim 17.000 doden, meer dan veertigduizend gewonden, ze hebben geen huis waar ze naar terug kunnen. Er is geen eten of drinkwater, de infrastructuur is grotendeels verwoest, de gezondheidszorg in elkaar gestort. Ziektes verspreiden zich snel.”
Is Israël volgens u bezig met een etnische schoonmaak, waarbij het Palestijnen uit de Gazastrook drijft?
„Ik denk van wel. Het is een feit dat 1,1 miljoen mensen gedwongen zijn geëvacueerd uit het noorden. Degenen die bleven, zijn omsingeld, tot op hun ondergoed uitgekleed en weggevoerd in vrachtwagens. In Israël zijn er ook suggesties de Palestijnen naar Egypte uit te zetten. Er zijn opnames van Israëlische militairen die zeggen dat ze zijn gekomen om de Gazastrook te vernietigen. Kijk ook naar wat er nu gebeurt: Israël duwt de hele bevolking steeds verder naar het zuiden. Er zijn bovendien precedenten: in 1948 en in 1967. Etnische schoonmaak is al een realiteit voor de Palestijnen sinds 1948.”
Israël beroept zich op het recht op zelfverdediging voor wat het de Palestijnen aandoet. Terecht?
„Nee, volgens het internationaal recht kan Israël zich daarop niet beroepen tegenover een bevolking van een gebied dat het bezet. Israël moet die mensen juist beschermen en niet oorlog tegen hen voeren. Er bestaat in Gaza ook geen Palestijnse staat met een eigen leger. Ook Nederlandse internationaal juristen denken er zo over.”
Lees ook
Wat gebeurde er op 7 oktober, die eerste bloedige dag van de Gaza-oorlog? Een reconstructie
Hoe beoordeelt u het bloedbad dat Hamas op 7 oktober aanrichtte?
„Hamas beging extreme misdaden. Wie ook maar Israëlische burgers doodmaakte, verwondde of gijzelaars meenam, pleegde oorlogsmisdaden. Het kan heel goed een misdaad tegen de menselijkheid zijn. Maar we moeten niet vergeten dat die niet in een vacuüm plaatsvonden. Je zou kunnen betogen dat wat Hamas deed een reactie was op wat Israël in 2008, 2012, 2014, 2018 en 2021 en 2022 de Palestijnen aandeed. Israël had al met al duizenden Palestijnen in de Gazastrook gedood. Er was bovendien een illegale blokkade, een oorlogsmisdaad.”
Vindt u dat Hamas het recht heeft zich gewapend te verzetten tegen Israël?
„Ik vind het moeilijk Hamas als deel van het Palestijnse verzet te beschouwen. Over Hamas laat ik me liever niet uit.”
Maar Hamas maakt toch deel uit van het Palestijnse verzet?
„Ja, dankzij Israël, dat Hamas juist heeft versterkt. Maar we moeten onderscheid maken tussen de politieke tak, die de Gazastrook sinds 2007 bestuurde, en de militaire tak. Het internationaal recht erkent het recht je te verzetten van mensen wier recht op zelfbeschikking wordt geschonden.
„Er is ook een VN-resolutie die vastlegt dat de Palestijnen het recht hebben om met alle middelen voor hun rechten te vechten, binnen de grenzen van het internationaal recht. Dat betekent dat burgers niet als doelwit mogen worden gekozen. En daar heb ik een probleem met Hamas, want het is niet voor het eerst dat ze Israëlische burgers als doelwit nemen. Net als Palestijnse burgers. De eersten die door Hamas in 2006 en 2007 werden gedood waren Palestijnen, doodgeschoten in de straat en van gebouwen afgegooid. Dat is verraad aan het Palestijnse verzet, want dat is de afgelopen dertig jaar juist grotendeels vreedzaam geweest.”
Hamas gebruikt de eigen burgers volgens Israël nu als menselijk schild.
„Ik sluit het niet categorisch uit maar ik wil daar eerst de bewijzen voor zien. Israël heeft dat vaker betoogd. In 2009 heeft een VN-commissie soortgelijke beschuldigingen onderzocht en geconcludeerd dat daar geen bewijzen voor waren. Er waren verhalen dat de Palestijnen hun kinderen als menselijk schild gebruikten. Dat ontmenselijkt de Palestijnen weer, maar het is absurd. Vergeet niet dat Gaza bijzonder dicht bevolkt is. Als Hamas een raket uit een straat afvuurt betekent dat nog niet dat ze burgers als schild gebruiken. Israël zelf doodt trouwens opzettelijk burgers met zijn bombardementen op doelen als het vluchtelingenkamp Jabalia. Misschien ziet Israël dat als nevenschade, maar het is illegaal.”
Lees ook
‘Elke proportie of balans in dit conflict is zoek’
Een van de ergste beschuldigingen tegen Israël is dat het genocide bedrijft in de Gazastrook. Maar pleegde Hamas dat ook niet op 7 oktober?
„Ik denk zeker dat er een risico is van genocide, al is het misschien te vroeg om te concluderen dat daar sprake van is. Ik ben natuurlijk geen tribunaal en bij genocide moet opzet worden vastgesteld. In Israël zijn er wel genocidale verklaringen afgelegd over Palestijnen als ‘menselijke beesten’, ‘zelfs geen dieren’, ‘allemaal aanhangers van Hamas’. De focus is ook steeds op verwoesting. Het wordt overal in de samenleving herhaald. De stemming in Israël is genocidaal. Veel Israëliërs zijn zelf ook geschokt over het instorten van hun morele normen. Op de daden van Hamas in de Gazastrook heb ik niet goed zicht, maar wat het op 7 oktober deed kan ook heel goed genocide zijn geweest.”
Wat vindt u van de opstelling van westerse landen?
Albanese glimlacht meewarig. „Er zit iets tragisch in de manier waarop ze mensenrechten hanteren als een privilege voor sommigen. Ze hebben de VN, vooral de Veiligheidsraad, omgevormd tot een club die de belangen verdedigt van landen waar kolonisten domineren zoals de VS, Canada en Australië en van Europa, bakermat van het kolonialisme. Ik ben het eens met wat de Palestijnse onderzoeker Omar Barghouti onlangs in Amsterdam zei: vijfhonderd jaar kolonialisme heeft zijn sporen in het dna van westerse landen nagelaten. Wij zijn niet in staat een echt democratische wereldorde te accepteren.”
Leeslijst
