Besparen op je zorgverzekering kan ook zonder overstappen. Dit is waar je op moet letten

Zes vragen en antwoorden over de zorgverzekeringen

1 Waarom ga ik vanaf 1 januari meer betalen voor mijn zorgverzekering?

Volgend jaar gaan we voor een zorgverzekering gemiddeld 9 euro per maand meer betalen. De zorgkosten stijgen en dat wordt onder meer veroorzaakt door gestegen lonen in de zorg en vooral de toenemende vraag naar zorg. Ook de afgelopen jaren stegen de zorgkosten, maar verzekeraars gebruikten spaargeld om die klap te verzachten. Daardoor steeg de premie minder hard dan de werkelijke kostenstijging van zorg. Dat kunnen ze echter niet oneindig blijven doen, zegt Marco Varkevisser, hoogleraar Marktordening in de Gezondheidszorg aan de Erasmus School of Health Policy & Management tegen NRC. „Zorgverzekeraars moeten een minimum aan buffer hebben, om te voorkomen dat ze bij onvoorziene omstandigheden failliet gaan.” Dit jaar gebruiken minder verzekeraars (een deel van) hun spaargeld om de kosten te dekken. Menzis, VGZ en ENO vullen de spaarrekening zelfs weer wat aan, waardoor hun premie extra omhooggaat.

2 Waarom stijgt de premie van goedkope polissen het meest?

Polissen die dit jaar het goedkoopst zijn, stijgen volgend jaar over het algemeen het hardst in prijs. Afgelopen jaren boden veel verzekeraars tweelingpolissen aan. Twee polissen die nauwelijks van elkaar verschillen, maar de een is veel duurder dan de ander. Met de goedkope variant van de tweelingpolis lokten verzekeraars gezonde verzekerden. Ook omdat uitgebreide aanvullende verzekeringen – populair onder verzekerden die veel zorg gebruiken – alleen zijn af te sluiten in combinatie met de dure variant van de tweelingpolis.

De Tweede Kamer noemde tweelingpolissen de bijl aan de wortel van het solidaire zorgstelsel. Gezonde verzekerden bevoordelen, waardoor zieke verzekerden meer moeten betalen voor dezelfde polis. Het is een doodzonde, erkende CZ vorig jaar al. Net als andere zorgverzekeraars zegt CZ niet anders te kunnen door een fout in het zorgsysteem.

In plaats van tweelingpolissen te verbieden, kwam de minister met een andere oplossing. Gezonde verzekerden leveren zorgverzekeraars vanaf 2024 gemiddeld geen voorspelbare winst meer op. En ongezonde verzekerden kosten niet langer geld. „Dat is breaking news”, zegt Wynand van de Ven, emeritus-hoogleraar Zorgverzekeringen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. „De meest drastische verandering in twintig, dertig jaar.” Hoogleraar Marco Varkevisser spreekt van een „forse stap voorwaarts”.

De perverse prikkel is verdwenen door een aanpassing van de risicoverevening. Hiervoor wordt geschat tot welk bedrag de zorgkosten voor de basisverzekering gaan oplopen. Met verevening worden de kosten die voor het komende jaar worden verwacht eerlijk onder verzekeraars verdeeld. Na jaren van discussie, is de verdeelsleutel waarmee kosten worden verdeeld nu eerlijker.

Volgens minister Kuipers zijn ongezonde verzekerden vanuit het perspectief van verzekeraars aantrekkelijker geworden. Het heeft voor verzekeraars geen zin meer om zich te richten op het binnenhalen van gezonde verzekerden, zegt Wynand van de Ven. „Het is gênant dat zorgverzekeraars twintig jaar een financiële prikkel hebben gehad om chronisch zieken te weren.”

3 Moeten we terug naar het ziekenfonds?

Het huidige zorgstelsel werd in 2006 ingevoerd en verving het ziekenfonds. Doordat zorgverzekeraars onderling kunnen concurreren, moeten ze zorgaanbieders scherp houden en lagere prijzen afdwingen. De SP strijdt al jaren tegen marktwerking in de zorg, een standpunt dat wordt gedeeld door BBB, GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren en NSC.

Zorgverzekeraars kunnen inderdaad winst maken, maar hebben geen aandeelhouders om geld aan uit te keren. De meeste zorgverzekeraars zijn verenigingen of coöperaties en hebben geen winstoogmerk.

Volgens deskundigen wordt het beeld van het ziekenfonds geromantiseerd. Met het verdwijnen, kwam ook een einde aan de ongelijkheid tussen lage inkomens (ziekenfonds) en hoge inkomens (particuliere ziektekostenverzekering). Als het ziekenfonds niet zou zijn verdwenen, was zorg nu ook niet goedkoper geweest. Volgens verschillende onderzoeken behoort juist het huidige zorgstelsel tot de wereldtop. Nederland wordt vooral geroemd omdat verzekeraars zo efficiënt werken.

Lees ook: Minder – of geen – marktwerking in de zorg, en dan?

4 Mag een verzekeraar mij weigeren?

Zorgverzekeraars mogen niemand een basisverzekering weigeren. Overstappen kan ook als je chronisch ziek of zwanger bent en zelfs gedurende een lopende behandeling. Weigeren mag wel voor aanvullende verzekeringen, daarbij gaat het in de praktijk meestal om tandverzekeringen.

Van de 99 tandverzekeringen die Poliswijzer.nl op verzoek van NRC bekeek, vragen vijftien om een gezondheidsverklaring. Als een verzekeraar bij een nieuwe verzekerde kosten verwacht, kan dat een afwijzing betekenen. Verzekeraars zeggen dit te doen om bestaande verzekerden te beschermen. Want een nieuwe verzekerde die kosten gaat maken, leidt tot een hogere premie. Een ander wapen in de strijd tegen gecalculeerd zorggebruik van verzekerden: wachttijd. Het eerste jaar betaal je wel premie, maar kosten voor orthodontie, kronen of bruggen kunnen pas vanaf het tweede verzekeringsjaar worden gedeclareerd.

5 Zijn kinderen gratis meeverzekerd?

Voor de basisverzekering zijn kinderen tot achttien jaar gratis meeverzekerd met hun ouders. Voor aanvullende verzekeringen kunnen verzekeraars voor kinderen wél premie rekenen. Volgens Poliswijzer.nl gaat het bij Menzis, ONVZ, VvAA en Zekur om bedragen tussen enkele euro’s en tientallen euro’s per maand.

6 Moet ik mij zorgen maken als er nog geen contract is tussen mijn zorgverzekeraar en zorgverlener?

Zorgaanbieders en zorgverzekeraars maken afspraken over zorg en de kosten daarvan. Hierover hadden verzekeraars hun verzekerden uiterlijk 12 november moeten informeren. Net als voorgaande jaren duren de onderhandelingen langer. Steeds vaker worden contracten pas in het nieuwe jaar gesloten. „Het kan zo maar dat een verzekerde in februari 2024 ontdekt dat een behandelaar niet langer gecontracteerd is”, zegt Koen Mous van Dirkzwager advocaten. „Als de behandeling niet in 2023 al is gestart, kan het zijn dat de verzekerde een deel zelf moet betalen en een andere verzekeraar kiezen kan niet meer.” Niet voor niets dat de Consumentenbond zegt: verzekeraars vragen consumenten feitelijk blind te tekenen.

Zes tips: zo bespaar je op je zorgverzekering

1 Controleer of een polis die dit jaar goedkoop is, volgend jaar nog steeds voordelig is

Heb je nu een goedkope zorgverzekering? Dan is het verstandig te controleren of je in 2024 nog steeds voordelig uit bent. Budgetpolissen, selectpolissen, online naturapolissen en tweelingpolissen gaan volgens hoogleraar Wynand van de Ven het meest in prijs omhoog. Verzekerden met een ZEKUR-polis van het VGZ-concern krijgen met ruim 24 euro per maand de grootste premiestijging voor hun kiezen: 20 procent. Volgens een woordvoerder is deze basisverzekering geen budgetpolis meer, maar biedt het wel een ruimer aanbod aan ziekenhuizen dan een naturapolis.

2 Bespaar op vrije artsenkeuze

Afgelopen jaren verdween de ene na de andere restitutiepolis en die trend zet door. Nu zijn er nog zeven, vanaf volgend jaar nog maar drie. De restitutiepolis is de tegenhanger van de naturapolis en biedt verzekerden volledige vrije keuze.

Met een restitutieverzekering krijgt ook een zorgverlener die veel meer vraagt dan collega-zorgverleners betaald. Om grip te houden op kosten, willen verzekeraars dure behandelaren uitsluiten. Daarmee hebben verzekerden geen volledige vrije zorgkeuze meer en mag een polis geen restitutie meer heten. De zorgsoort waarvoor de beperking geldt, is natura geworden. Zo’n polis is dan een combinatiepolis. De ene combinatiepolis is de andere niet; voor sommige polissen geldt voor enkele zorgsoorten een beperking. Hoe meer zorgsoorten een beperking kennen, hoe dominanter het naturakarakter.

Aan een restitutiepolis hangt een stevig prijskaartje; die van ASR is met 170,96 euro per maand het duurst. „We vinden het belangrijk om klanten een volledige vrije keuze te kunnen blijven bieden”, zegt een woordvoerder.

Drie zorgverzekeraars schrappen de restitutiepolis en perken daarmee de vrije artsenkeuze in

3 Wees voorzichtig met budgetpolissen

Zorgverzekeringen vergelijken is lastig, zo blijkt uit onderzoek van de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Vorig jaar maakte een op de drie overstappers gebruik van een vergelijkingswebsite, zoals Poliswijzer.nl, Independer, ZorgKiezer of de Zorgvergelijker van de Consumentenbond. Wijzer in geldzaken (een initiatief van het ministerie van Financiën) adviseert meerdere vergelijkingswebsites te gebruiken. Volgens de ACM is de prijs voor consumenten de belangrijkste reden om over te stappen. Wijzer in geldzaken adviseert echter verder te kijken dan alleen naar de prijs. Goedkoop kan anders immers makkelijk duurkoop worden. Zo zijn er budgetpolissen waar verzekerden bij meer ziekenhuizen niet, dan wel terechtkunnen. Zonder contract kan het deel dat verzekerden zelf moeten betalen oplopen tot dertig procent. Ga je naar een zorgverlener zonder contract, dan kan het deel waardoor je zelf opdraait oplopen tot dertig procent. Volgens de Patiëntenfederatie kan het om fikse bedragen gaan. Kost een behandeling bijvoorbeeld 8.000 euro en moet je 20 procent zelf betalen? Dan gaat het om 1.600 euro.

Lees ook dit stuk over budgetpolissen uit 2018: De gescheurde kniebanden kostten ineens 1.500 euro

4 Het eigen risico vrijwillig verhogen is veel minder aantrekkelijk

Verzekerden betalen ook in 2024 de eerste 385 euro aan zorgkosten zelf, op onder andere de huisarts en kraamzorg na. „De zorguitgaven stijgen wél”, zegt hoogleraar Varkevisser. „Daarom zal door het bevriezen van het eigen risico de zorgpremie extra stijgen.”

Verzekerden kunnen korting krijgen op hun premie door het verplichte eigen risico vrijwillig te verhogen tot maximaal 885 euro. „In 2023 was de hoogste korting nog 300 euro”, zegt Jorn Alders, zorgverzekeringsspecialist bij Poliswijzer.nl. „Volgend jaar is dat voordeel nog maar 270 euro.” Wie geld bespaarde door het eigen risico vrijwillig te verhogen, doet er verstandig aan die rekensom opnieuw te maken en te vergelijken met andere polissen. Onverstandig is verhogen sowieso voor wie geen 885 euro achter de hand heeft.

5 Houd je aanvullende verzekeringen tegen het licht

In 2006 had 93 procent van de Nederlanders een aanvullende verzekering, dit jaar is dat nog maar 82,5 procent. De afname is niet onlogisch als je bedenkt dat verzekeren eigenlijk bedoeld is voor situaties waarvan de kans klein is dat ze voorkomen, maar die, áls ze voorkomen, een grote impact hebben. Een tandartsverzekering is het tegenovergestelde: veel mensen weten dat ze naar de tandarts gaan en de kosten daarvan zijn te overzien. Heb je een aanvullende verzekering, reken dan eens uit hoeveel je voor de verzekering hebt betaald en welke vergoeding je hebt ontvangen. De meesten betalen meer dan ze terugkrijgen.

De aanvullende dekking wordt steeds minder aanvullend: zorgverzekeraars accepteren niet iedereen meer

6 Controleer of je dubbel bent verzekerd

De basisverzekering vergoedt spoedeisende zorg in het buitenland, maar niet altijd volledig. Veel aanvullende verzekeringen bieden daarom een buitenlanddekking. Maar ook reisverzekeringen bevatten vaak een geneeskundige module. Wie beide heeft, betaalt dubbel. De makkelijkste optie is de geneeskundige module van de reisverzekering op te zeggen. Een reisverzekering kun je het hele jaar wijzigen (een zorgverzekering niet).