‘Mevrouw heeft een konijn opgegeten en nu zit het vast in haar slokdarm.” Ik was net in mijn remslaap toen de eerstehulparts me belde. Ik moest eruit om een vleesetende medemens te verlossen van een stuk konijn dat zorgde voor een blokkade van de slokdarm. Toegegeven, als dienstdoende maagdarmleverarts ben ik niet altijd zo genuanceerd als ik tijdens kantooruren probeer te zijn en toen ik in het holst van de nacht naar het ziekenhuis reed, bekropen mij allerlei rebelse gedachten. Grimmig dacht ik: dit is ‘De wraak van Flappie’, het konijn uit het lied van Youp van ’t Hek. Bij verstopping van de slokdarm kan een patiënt zijn speeksel niet meer wegslikken: een benarde situatie. De reden dat een MDL-arts ervoor uit bed komt, is dat de patiënten in kwestie geen oog dichtdoen vanwege de speekselvloed en dat langdurige blokkade bezwaarlijk is voor de levensverwachting.
Ik vind het leuk om een ‘smulpijp’, een neologisme gemunt door mijn zoon, te ontstoppen alleen al vanwege de dankbaarheid van de patiënt na afloop. Mijn grimmigheid op weg naar het ziekenhuis was ook niet door de verstoorde remslaap: als ik eenmaal wakker ben doe ik graag zo’n klusje. Het kwam meer door mijn hyperassociaties met Flappie dat ik die nacht besloot dit stuk te schrijven. Hoewel dol op vlees, ben ik gestopt met vlees eten. Gewoon omdat het ongezond is, zowel voor ons lichaam als onze omgeving.
De ongezonde kant van vlees eten komt te weinig over het voetlicht. En dat terwijl de boodschap voor mensen die zich zorgen maken over hun gezondheid simpel is: rood vlees en bewerkt vlees eten is een bewezen risicofactor voor het krijgen van kanker. Hiermee stoppen is haast te vergelijken met stoppen met roken.
Solidariteit
Maar ook vanuit een mondiaal perspectief is het eten van vlees een ongezond idee: het eten van deze lekkernij is niet te verenigen met een duurzaam leven voor ons als menselijke soort. Met een verschuiving van de hoeveelheid dierlijk eiwit van 60 procent in ons dieet nu, naar een percentage van 20 wordt het mogelijk om 10 miljard mensen te voeden, zonder de aarde uit te putten.
Plantaardig eten als vorm van solidariteit, een morele keuze uit empathie voor soortgenoten die minder geluk hebben gehad met de plek waar ze op aarde kwamen. Empathie en solidariteit zijn de sleutel achter het succes van homo sapiens als soort, waarom hebben we die strategie verlaten?
Het antwoord op die vraag zoek ik in onwetendheid. Te weinig mensen hebben weet van de schadelijke gevolgen van vlees eten. Met de stijgende welvaart in ons deel van de wereld zijn we de afgelopen jaren steeds meer vlees gaan eten, gewoon omdat het kan. Het gevolg is een epidemie van overgewicht met catastrofale gevolgen voor onze gezondheid. Diabetes, hart- en vaatziekte, versleten heupen en knieën, kanker en auto-immuunziekten pieken. Het gevolg is dat in de toekomst 1 op de 3 mensen in de zorg moet werken en een hoop humanitair leed elders op de wereld.
Door meer plantaardig eten is een ander scenario denkbaar, maar dit wordt onvoldoende belicht. Alleen na close-reading van de site van het voedingscentrum wordt duidelijk dat vlees zonder bezwaar uit een dieet kan worden geschrapt. Risico’s van een tekort aan essentiële aminozuren zijn al lang naar het rijk der fabelen verwezen.
De rokende arts
Analoog aan de strijd om tabak uit de samenleving te verbannen, is het aan dokters en beleidsmakers om initiatief te nemen. Een vegetarische menukaart, zoals dat in enkele ziekenhuizen in Nederland vorm krijgt, is een goed begin. Dokters die vleeskroketten in de kantine naar binnen werken zijn als de rokende arts in de jaren 60: ongeloofwaardig.
Lees ook
De worst als vrijheidssymbool
Met roken is ondanks de lobby van de tabaksindustrie langzaam vooruitgang geboekt. Ook de lobby van de agro-industrie moet niet worden onderschat. Schaamteloze reclames waarin wordt gesuggereerd dat het eten van dierlijke eiwitten te verenigen valt met een duurzaam gezond leven zijn daarvan getuige. Waarschuwingen op verpakkingen als ‘vlees eten is dodelijk’ zijn misschien nodig als de bedrijfstak erin volhardt de doodlopende weg van de intensieve veeteelt te bewandelen.
Van ’t Heks liedje over Flappie spreekt aan omdat het konijn een naam krijgt en wij als menselijk dier gevoelig zijn voor individueel leed. Er wordt een beroep gedaan op ons empathisch vermogen. Een eigenschap die ons als soort in staat heeft gesteld om het leven voor velen van ons lang en gelukkig te maken. Flappie staat voor mensen en andere dieren die het minder goed getroffen hebben met de plek waar ze zijn geboren. En u weet hoe het met de vader in het liedje afliep.
Leeslijst
