Het was een van de dommere uitglijders die een hoge diplomaat kan maken. Kort voor de Boliviaanse presidentsverkiezingen van 2002 waarschuwde de Amerikaanse ambassadeur Manuel Rocha kiezers van het Zuid-Amerikaanse land toch vooral niet te stemmen op de linkse kandidaat Evo Morales, toen nog vooral bekend als de inheemse leider van de cocaboeren. „Ik wil het Boliviaanse electoraat eraan herinneren dat als zij stemmen voor iemand die Bolivia weer cocaïne-exporteur wil maken, dat de Amerikaanse hulp aan Bolivia ernstig in gevaar kan brengen”, maande Rocha.
Op zulke openlijke Amerikaanse bemoeienis zat Latijns-Amerika begin deze eeuw allang niet meer te wachten. Rocha’s uitlatingen werden alom geduid als een diplomatieke faux pas, waar Morales electoraal juist van zou profiteren. In 2002 verloor hij nog nipt, maar drie jaar later zou de oud-cocaboer wel het presidentschap veroveren en zich jarenlang ontwikkelen tot socialistische plaaggeest van de VS.
Nu blijkt dat Rochas ‘misstap’ waarschijnlijk helemaal geen blunder was, maar een gewiekst staaltje dubbelspel. Vrijdag werd de 73-jarige ex-diplomaat opgepakt in Miami op verdenking van decennialange spionage voor de Cubanen. In 1981 zou hij door de geheime dienst van het Castro-regime zijn gerekruteerd om als junior diplomaat inlichtingen door te spelen aan Havana. Daar zou hij, langzaam opklimmend binnen de rangen van het State Departement en later ook de strijdkrachten, tot in 2017 door zijn gegaan.
Lange loopbaan
In zijn lange loopbaan bekleedde Rocha meerdere sleutelposten. Voor zijn ambassadeurschap in La Paz, was hij tweede man in Buenos Aires, kort voordat dat Argentinië in een ernstige financiële crisis belandde. Daarvoor werkte hij op de Amerikaanse diplomatieke vertegenwoordiging in Havana op een moment dat de spanningen hoog opliepen, nadat Cuba het vliegtuigje van een radicale ballingenclub uit de lucht schoot. Na zijn vertrek bij ‘State’ werkte hij als Latijns-Amerika-expert binnen de Nationale Veiligheidsraad en als adviseur voor het Southern Command, het militaire hoofdkwartier van de VS waar ook Cuba onder valt.
Lees ook
Jonge Cubaan kan kiezen: betogen en de cel in, vluchten – of zwijgen
In al deze functies zou Rocha gediend hebben als Cubaans dubbelspion, stelt een maandag onthulde rechtsbankverklaring tegen hem. Deze is afgelegd door een undercover-agent van de federale recherche FBI die Rocha eind vorig jaar in de val lokte, door zich voor te doen als een boodschapper van de Cubaanse geheime dienst DGI. Tegen deze FBI-agent zou Rocha tijdens verschillende ontmoetingen hebben opgeschept dat hij al meer dan veertig jaar Cuba helpt „de revolutie te versterken”.
Rocha werd in 1950 geboren in Colombia en groeide na de emigratie van zijn ouders op in een arbeiderswijk in New York. Volgens de getuigenis van de FBI-agent zou hij mogelijk als twintiger al in contact zijn gekomen met de Cubanen. In 1973 woonde hij in Chili, waar dat jaar de socialistische president Allende werd afgezet bij een door de CIA georkestreerde staatsgreep.
De Amerikaanse overheid moet nu de schade opmaken van wat mogelijk een van haar ernstigste veiligheidslekken in decennia betreft. Bij zijn eerste voorgeleiding toonde Rocha zich maandag berouwvol en zat hij te snikken in de rechtszaal. Of en in welke mate hij zal meewerken met de autoriteiten bij het ophelderen van zijn dubbelrol, blijft vooralsnog afwachten.
Leeslijst
