Ellen Jens was regisseur, ook van haar eigen leven

Voor televisiekijkers was Ellen Jens geen grote bekendheid. Maar achter de schermen speelde ze sinds de jaren zeventig als regisseur en producer een sleutelrol bij spraakmakende programma’s als De Fred Haché Show, Van Oekels Discohoek, Hier is Adriaan van Dis, De Plantage en Jiskefet. Deze vrijdag is Ellen Jens op 83-jarige leeftijd overleden.

„Ze zag er frêle uit – je zou haar bijna over het hoofd zien – maar ze was een inhoudelijke krachtpatser”, zegt Hanneke Groenteman, die van 1994 tot 2001 met haar samenwerkte voor De Plantage, het programma dat Groenteman presenteerde en Jens regisseerde. De VPRO, de omroep waarvoor ze veel gezichtsbepalende programma’s maakte, noemt Jens in een reactie op haar overlijden een „bescheiden regisseur die velen groot maakte”. De rol van regisseur en producer liep volgens de VPRO bij Jens „een beetje door elkaar”.

Acteur en kunstenaar Michiel Romeyn herinnert zich vooral hoe Jens hem altijd serieus nam tijdens de hilarisch chaotische opnamen van Jiskefet. „Dan zei ze ‘ja natuurlijk gaan we dat voor je regelen!’, terwijl ze over haar bril keek met een script op schoot van de uitzending van die dag.

„Niets was haar te gek, alles kon. En dan kwam het ook goed.

„Ze kon op een heel vriendelijke, charmante manier alles voor elkaar krijgen. Met een verve die ik daarna nooit meer ben tegengekomen. Ze sprak nooit een onvertogen woord. Dat is heel bijzonder, zeker in Hilversum. Wij van Jiskefet waren als jongere broertjes waar zij zich over ontfermde.”

Jens groeide op in Wassenaar, doorliep daar het gymnasium en wilde het liefst toneelspeelster of schrijfster worden. Ze ging rechten studeren in Leiden. Via een advertentie in het programmablad Vrije Geluiden van de VPRO, belandde Jens bij die omroep, aanvankelijk als productie-assistente.

In een zeldzaam interview, uit 1974, zei Jens daar zelf over: „Ik had ruim mijn kandidaats, maar ik begon van Leiden te balen. Ik deed met van alles mee, met de toneelclub, met het lustrumcabaret van Paul van Vliet en met de musical No Bed for Bacon, die Berend Boudewijn regisseerde. Daarnaast deed ik waar ik zelf zin in had. Dàt kon niet hè, er werd zo ontzettend geroddeld.”

Allemaal artsen

Jens kwam uit de Leidse studentenwereld en haar vrienden uit die tijd waren allemaal met artsen getrouwd, terwijl zij omging met malle kunstenaars. „Dat vond ze juist leuk”, zegt René Verhagen, opnameleider bij Jiskefet. Hij herinnert zich vooral haar oprechte genegenheid. „Ze was een heel bescheiden iemand, je zou haar niet zo snel op de rode loper zien lopen. Ze had een dienende taak op zich genomen. Ze had de gave om iedereen op hun gemak te stellen. Ze regelde gasten voor de programma’s die ze zelf ook regisseerde, ze had een enorm netwerk in de boekenwereld. Ze was echt geïnteresseerd in iedereen met wie ze werkte.

„Niet veel mensen kenden haar, maar iedereen in de wereld begreep hoe belangrijk ze was. Ze maakte met iedereen op de set een praatje, informeerde dan naar hun families. Ik denk dat alle mannen uit die tijd een beetje verliefd op haar waren.”

In de jaren zeventig kreeg Ellen Jens een verhouding met Wim T. Schippers, met wie ze veel succesvolle programma’s maakte en die haar partner zou blijven. Ook met Adriaan van Dis had ze tot haar dood een verhouding.

Sprakeloos

Wim T. Schippers laat in een schriftelijke reactie weten: „Ik ben nu eenvoudig sprakeloos.” Van Dis schrijft per mail: „Ellen wist met zachte krachten veel voor elkaar te krijgen. In de negen jaar dat ze de regisseur van ons boekenprogramma was, lukte het haar de lastigste schrijvers om haar vinger te winden. Zij was een wonder in tact, en toch doortastend als regisseur. Ook regisseur van haar eigen leven. 37 en een half jaar vierden we onze liefde in halve openbaarheid. Zij was verre van lichtzinnig – maar het is wat het is: zij verstond de kunst met twee mannen te leven. Oprecht én goochelend. Alleen benauwde lieden begrijpen dat niet.”

Ze was sterk op de inhoud maar had ook voor details, zegt Cornald Maas, die met haar werkte voor De Plantage. „Tijdens de opnamen had ze feilloos in de gaten dat de blik van de gast die niets zei, tóch in beeld gebracht moest worden. Ze hield van onverwachte dingen, dat liet ze als regisseur gebeuren.

Lees ook
Tv-recensie | Aan ‘multi-kunstenaar’ Wim T. Schippers vragen zijn eigen werk te duiden is zo’n beetje het stomste wat je kunt doen

„Ik kan me een uitzending herinneren met Kader Abdolah, met zijn dikke snor. Een andere gast zette toen voor de grap een plaksnor op. Dat soort momenten, dat onverwachte, daar hield ze van. Ze was ongrijpbaar, liet zich niet gek maken en deed altijd precies wat ze zelf wilde.”

Dat Ellen Jens zowel absurde, hilarische als serieuze programma’s maakte, van De Fred Haché Show en Jiskefet tot Boeken en Hier is Adriaan van Dis, tekent niet alleen de veelzijdigheid van haar talent, maar ook haar karakter. „Ze kon diep humoristisch en onverwachts uit de hoek komen’’, zegt Hanneke Groenteman. „Ze kon moeiteloos switchen van een inhoudelijk serieus gesprek naar de blaasproblemen van haar kat en het gesprek daarover met de dierenarts.

Meisje

„Ze had iets kwetsbaars, ze kon je met haar grote chocoladebruine ogen aankijken je kon gewoon nooit boos op haar worden. Tegelijkertijd was ze inhoudelijke sterk, altijd op de hoogte en ze wist de juiste sfeer te creëren waardoor iedereen in het programma floreerde.

„Toch is ze altijd een mysterie voor mij gebleven, terwijl ik haar al jaren ken. Ze bleef een meisje, met fladderende zomerjurken, heel frêle, rank, eigenzinnig en mooi. Misschien was ik wel een beetje jaloers op haar.”