Dertien jaar lang zat de VVD in het centrum van de macht. In die jaren is de partij niet alleen een machtsmachine geworden, maar ook een campagnemachine – vertelt politiek redacteur Guus Valk. Maar waar staat een partij nog voor die alleen zegt wat de kiezer wil horen?
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected]
Het lot dat het steenkoolstadje Voehledar beschoren lijkt staat symbool voor zoveel dorpen en plaatsen langs de duizend kilometer lange frontlijn in Oekraïne: eerst een maandenlang Russisch beleg en honderden grotere en kleinere aanvallen, frontaal of vanaf de flanken, onophoudelijk ondersteund door artilleriebeschietingen met granaten. Uiteindelijk zullen de overgebleven Oekraïense verdedigers gedwongen zijn de ruïnes te verlaten, op zoek naar veiliger terrein.
Bij Voehledar, dat voor de Russische invasie van 2022 bijna 15.000 zielen telde, hielden de Oekraïense strijdkrachten bijna drie jaar stand, onder meer dankzij eenheden van de 72 Gemechaniseerde Brigade. De verdedigers van het stadje sloegen hier al Russische aanvallen af toen Bachmoet nog werd belegerd door Jevgeni Prigozjin en diens huurlingenleger van Wagner, ruim anderhalf jaar geleden.
Gelegen op een heuvel in een verder vlak landschap, gold Voehledar voor de Oekraïners als een fort aan de frontlijn. Maar zoals op zoveel plaatsen werd ook hier, precies op het punt waar de zuidelijke frontlijn afbuigt in noordelijke richting en overgaat in het oostelijke Donbasfront, de druk van de Russische aanvallers simpelweg te groot; Moskou heeft meer manschappen, meer munitie, zwaardere wapens.
Bestorming begonnen
Volgens bronnen in Rusland en in het Westen begonnen Russische troepen dinsdagochtend met een nieuwe bestorming van Voehledar, en werd een deel van het stadje ingenomen. Videobeelden die door Oekraïense bronnen werden verspreid op X, en waarvan de echtheid niet kan worden geverifieerd, toonden zware artilleriebeschietingen op Voehledar, dinsdag. „De Russen vernietigen de stad”, schreef het Oekraïense blog MilitaryNewsUA. Maandag zei de Oekraïense militair analist Ivan Stoepak tegenover The Moscow Times dat Voehledar „binnen enkele dagen” kan vallen, gezien het „tempo van de [Russische] opmars”. Een andere goed ingevoerde militair analist, WarTranslated, noemde de situatie dinsdagmiddag „kritiek”, maar volgens hem „houden de soldaten van de 72 Gemechaniseerde Brigade stand”.
Lees ook
Oekraïne laat VS zien welke impact langeafstandswapens kunnen hebben in de oorlog tegen Rusland
Een omslag aan het front bij Voehledar zou voor Moskou een belangrijke doorbraak betekenen, zowel militair als mentaal. Tot nu toe bleken de Oekraïense posities bij Voehledar, en de mijnenvelden eromheen, een dodelijke valstrik voor de Russen. Vooral de mislukte aanval tijdens het Russische winteroffensief van 2023 kreeg veel internationale aandacht. Bij hun ‘blinde’ frontale aanvallen op Oekraïense posities verloren de Russen in open terrein in een week tijd honderden elitesoldaten en meer dan honderddertig gepantserde voertuigen, waaronder tientallen gevechtstanks die tot schroot werden gereduceerd in mijnenvelden, en onder vuur van Oekraïense drones, artillerie en anti-tankraketten.
Offensief in de Donbas
De aanval op Voehledar maakt deel uit van het grotere Russische offensief in de Donbas, dat begin dit jaar op gang kwam. Afgaand op Oekraïense en westerse bronnen als het Institute for the Study of War verslechtert de Oekraïense situatie met de dag. Met name sinds augustus is de Russische opmars in een versnelling gekomen. De val van Voehledar zal in militair opzicht ook consequenties hebben voor de penibele Oekraïense situatie bij Pokrovsk, vijftig kilometer ten noorden van Voehledar. Pokrovsk is voor de Oekraïense strijdkrachten een logistiek zeer belangrijk knooppunt. De Russen zijn Pokrovsk tot enkele kilometer genaderd. Het Centre for Defense Strategies, een Oekraïense denktank, verwacht dat de aanstaande slag om Pokrovsk de „climax” zal zijn van de Russische offensieven in de Donbas dit jaar.
De relatief snelle Russische opmars langs de oostelijke frontlinies is niet alleen veroorzaakt doordat Moskou meer troepen en munitie in de strijd werpt. Oekraïense fronttroepen kampen nog altijd met de naweeën van het munitietekort dat ontstond toen de Verenigde Staten rond Kerstmis vorig jaar zijn wapenleveranties voor enkele maanden opschortte. Dat leidde onder meer tot de val van Avdiivka, waar voor de Russen een poort werd geopend voor verdere veroveringen in de Donbas, in alle windrichtingen.
Oekraïense inval in Koersk
Opvallend is dat de Oekraïense inval en bezetting van delen van de Russische regio Koersk, sinds de eerste week van augustus, tot nu toe geen zichtbare gevolgen heeft gehad voor de Russische aanvallen in de Donbas, honderden kilometers naar het zuidoosten. De militaire strategen in Kyiv hoopten dat de Oekraïense inval in Koersk de Russen ertoe zou dwingen troepen in de Donbas over te plaatsen om de Oekraïense troepen uit Koersk te verjagen, maar tot nu toe lijkt Moskou geen haast te maken met het tegenoffensief op eigen bodem.
Ondertussen pleit de Oekraïense president Volodymyr Zelensky in de Verenigde Staten voor meer internationale militaire en humanitaire steun voor zijn land. In een interview bij de Amerikaanse omroep ABC zegt Zelensky dat Oekraïne „alleen in een sterke militaire positie Poetin ertoe kan dwingen de oorlog te stoppen, op een diplomatieke manier”. Volgens Zelensky is daarbij in zijn optiek geen sprake van „onderhandelen” met Rusland. Hij zei tegen ABC dat de Oekraïense oorlog tegen Rusland „dichter bij een einde” is dan menigeen denkt. „We zijn dichter bij vrede dan we denken. We moeten alleen heel sterk zijn, heel sterk.”
Zelensky spreekt dinsdagmiddag (lokale tijd) in New York tijdens een bijeenkomst van de VN Veiligheidsraad, op voorspraak van de ministers van Buitenlandse Zaken van de VS, Frankrijk, Japan, Malta, Zuid-Korea en het Verenigd Koninkrijk. Woensdag spreekt Zelensky de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties toe.
De Oekraïense president zal donderdag in het Witte Huis met de Amerikaanse president Joe Biden Oekraïens ‘overwinningsplan’ bespreken. Wat dat plan behelst wil Zelensky pas bekend maken tijdens zijn onderhoud met Biden. „Het overwinningsplan is het versterken van Oekraïne”, zei Zelensky alvast tegen ABC.
Telegram past een maand na de arrestatie van oprichter Pavel Doerov zijn privacybeleid aan. Wanneer een overheid een IP-adres en telefoonnummer via een gerechtelijk bevel opvraagt, zal Telegram die voortaan delen. Eerder gebeurde dat alleen, zo beweert het bedrijf althans zelf, bij het opvragen van data van een terrorist. Voortaan zal Telegram ook gegevens vrijgeven van gebruikers die worden verdacht van een crimineel delict.
Het nieuwe beleid is een reactie op de kritiek die Telegram al langer krijgt: het platform zou de georganiseerde misdaad te veel ruimte geven. Zo kan kinderporno makkelijk worden gedeeld via het platform. Doerov werd vorige maand opgepakt op verdenking van het faciliteren van criminele activiteiten.
Via Telegram, dat wereldwijd 950 miljoen gebruikers telt, kunnen gebruikers vrijwel anoniem met elkaar in contact komen, in groepen tot wel 200.000 leden. Telegram beweert gebruikers veel vrijheid te geven en bijvoorbeeld geen censuur toe te passen. Daarnaast zouden gebruikers zich geen zorgen hoeven te maken over privacy.
Doerov stelde eerder zijn gebruikers te willen beschermen tegen ,,autoritaire regimes” door hun gebruikersdata niet te delen met inlichtingendiensten. Het is onduidelijk of die belofte klopt: verschillende critici, onder wie Russische dissidenten, twijfelen sterk aan de claim.
Lees ook
Hoe de kwestie Pavel Doerov de machtsstrijd tussen platformen en staten op scherp zet
Terrorgram
Er komen steeds meer voorbeelden naar buiten van hoe gebruikers Telegram inzetten voor criminele doeleinden. Eerder deze maand werd een Amerikaans duo opgepakt dat via een Telegram-kanaal aanzette tot moordpartijen op immigranten, joden en zwarte Amerikanen.
Het tweetal kon sinds 2022 ongehinderd leiding geven aan het kanaal, genaamd ,,Terrorgram”, waarmee ze een ,,witte etnostaat” in de Verenigde Staten wilden stichten. Op het kanaal circuleerde een lijst met doelwitten die volgens hen vanwege hun ras, religie, gender of etniciteit dood moesten.
Verschillende leden van de Terrorgram-groep leken ook moorden te hebben gepleegd in naam van het kanaal. Zo hield de dodelijke schietpartij op een lhbti-bar in Slowakije verband met een oproep in Terrorgram.
Racistisch gemotiveerde moordoproepen konden jarenlang ongeremd en straffeloos rondgaan op het Telegram-kanaal, maar daar komt volgens het bedrijf nu verandering in. Telegram zelf laat weten dat wanneer het een gerechtelijk bevel ontvangt dat de identiteit van een gebruiker als verdachte bevestigt, het gebruikersgegevens zal delen met de autoriteiten en nadien publiceren in kwartaalcijferrapporten. ,,Tot nu toe is dit nog nooit gebeurd”, zegt Doerov.
Telegram heeft ook de publieke zoekfunctie aangepast. Voorheen was het mogelijk om via de zoekfunctie kanalen te vinden waar bijvoorbeeld wapens werden verhandeld. Oprichter Doerov erkent dat Telegram is ,,misbruikt voor het verkopen va illegale goederen”.
Doerov stelde verder dat de beleidsaanpassingen nodig zijn om criminelen te ontmoedigen. ,,Hoewel 99,999 procent van de Telegram-gebruikers niets van doen heeft met met criminaliteit, creëert de 0,001 procent die dat wel heeft een slecht imago voor het gehele platform.”
Woningnood in Nederland, dus wordt er stevig geklust en naar huizen gezocht op televisie. Iedere zender heeft wel een woonprogramma. Maandag waren er vier. De rusteloze Meilandjes, die al heel wat verhuisd en verbouwd hebben, hebben het dit keer makkelijk: ze hoeven er in Chateau Meiland En Route (SBS6) alleen een vakantiehuis voor Martien bij. Met een camper rijden de reality-veteranen door België en Frankrijk om huizen te bezichtigen.
Vader Martien blijft de grote attractie – een wonderlijke man die onderworpen is aan allerlei angsten en stemmingswisselingen. Zo kan hij plots gaan gillen. Voor reizen en kamperen lijkt hij eigenlijk te gevoelig, dus dat is leuk om te zien.
De dagelijkse realitysoap Een Eigen Huis (Net5) vermengt een woonprogramma met een afvalwedstrijd als Utopia. Zes stellen verbouwen samen een vervallen villa op de Veluwe. Iedere week stemmen ze één deelnemer weg, tot er eentje overblijft. Die mag vijf jaar gratis in het huis wonen. Het programma is gebouwd rond zanger René Froger en zijn vrouw Natasja, maar die laten zich niet veel zien.
De wedstrijd overschaduwt het samen bouwen: Een Eigen Huis gaat vooral over ruzies, roddelen, het slechtste in elkaar naar boven halen – wat tegenwoordig weinig kijkers nog leuk vinden om te zien. Centraal in de slangenkuil staat het vrouwenverbond K3 (Kaylee, Kisha en Kelly). Kaylee voert helemaal niets uit, ze haalt steeds haar man erbij om haar klussen te doen. Toch lijkt haar positie niet ter discussie te staan. Ze droomt er openlijk van om straks als K1 over te blijven.
Experimenteel dorpje
Zelfs de VPRO heeft een woonprogramma. Regisseur Martijn Kieft en researcher Hellen van Schelven volgden voor Droomdorp vier jaar lang het ontstaan van de woongemeenschap ’t Eemgoed in Almere. Daar hebben 82 gezinnen samen een experimenteel dorpje neergezet, met moestuinen eromheen, in de hoop duurzaam en in harmonie te kunnen leven.
De bewoners zijn goeddeels hoogopgeleide stedelingen die een droom van een dorpsgemeenschap willen verwezenlijken zonder eigenlijk te weten wat een dorp is, of wat buiten wonen betekent. Als de bewonersraad praat over de structurele onderbezetting van de tuinploeg, zie je op de achtergrond een bezorgwagentje van PicNic langs rijden.
Wonen in ’t Eemgoed kost veel moeite, zo stelt de optimistische verbinder Yenni. Niets is vanzelfsprekend. Maar dat is niet per se slecht, vindt ze. Je woont intensiever, bewuster. Net als K3 in Een Eigen Huis beseft ze dat het project op een sterke buurvrouwenband moet drijven. Alleen kun je uit Droomdorp niet worden weggestemd. Yenni houdt met de buurvrouwen ter verbinding een cacao-ritueel in een indianentent.
Geestig aan Droomdorp is dat de bewoners vergelijkbare problemen hebben als andere deelnemers van woonprogramma’s, maar dat de VPRO-types toch net even anders reageren. Ook hier is overal onenigheid over. Maar het bespiegelend vermogen is groot dus wordt er ein-de-loos vergaderd en tegen de camera gekletst, waarna de commentaarstem nog eens ten overvloede navertelt wat allang duidelijk was.
Ondanks alle tegenslagen en gefnuikte verwachtingen blijkt in de slotaflevering dat de meeste ondervraagden wel degelijk gelukkig zijn over hun nieuwe bestaan in de polder. Alleen Marianne gaat toch liever naar de Albert Heijn dan dat ze iets uit de tuin haalt. Op het laatst zien we haar een te-koop-bord voor haar huis zetten: „Ja het is hier prachtig hoor, ik zie die roofvogels ook op het hekje zitten, ik weet het allemaal. Maar ik word gelukkig van een Hema.”
