Al bijna veertig jaar rekenen het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving de verkiezingsprogramma’s van partijen door. Hoeveel geld hebben de partijen precies over voor zorg, onderwijs, defensie en lastenverlichting? Wat doet een programma met de overheidsschuld? Gaat de werkloosheid erdoor omlaag?
Maar de traditie staat onder druk. Een groot aantal partijen liet hun programma’s dit jaar niet meer doorrekenen. In deze Haagse Zaken hoor je van Rik Rutten en Marike Stellinga waarom de liefde voor het CPB en PBL is bekoeld. Waarom zijn zoveel partijen afgehaakt? Is dat terecht? En wat heeft de kiezer nu nog aan de doorrekeningen van de planbureaus?
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected].
Bijna zou ik het een lichtpuntje noemen. Vier leden van het Utrechtse corps worden vervolgd voor het verspreiden van een ‘bangalijst’, een onterende vleeskeuring van vrouwen met daarop namen, adressen en telefoonnummers. Nieuws in dezelfde week waarin rechtszaken dienden tegen een man die een bewusteloze vrouw dodelijk verstikte met zijn penis, een man die zijn vriendin in bijzijn van haar baby vermoordde met 258 messteken, en een man die op Koningsdag in Amsterdam midden op straat een vrouw zou hebben verkracht. In een week waarin een vrouw voor de ogen van haar kinderen in Gouda werd doodgeschoten door haar ex, een man die al eerder een ex-partner neerschoot en een ander bedreigde. Bijna zou ik het een lichtpuntje noemen, maar dan wel zo’n flikkerende gloeilamp in een horrorfilm.
Een lichtpuntje, omdat er nu ook mannen in een rechtszaal mogen opdraven vóórdat hun beeld van vrouwen ze tot de ernstigste misdaden drijft. Voordat ze toestemming voor seks na een avondje drinken negeren, voordat ze de rancuneuze ex zijn. Een lichtpuntje, omdat betrokkenen bij eerdere ‘bangalijsten’ hoogstens geschorst werden en, wat in eerste instantie gebeurde toen de Utrechtse zaak naar buiten kwam, „niet mee mochten op skireis”.
Terwijl de schade van zo’n lijst óók enorm is. Studentes die over zichzelf lazen dat ze „ff snel geneukt” moesten worden, „vrij dom” waren of „pffff erg dik”. Ze kregen honderden appjes en belletjes van vreemden, zo zei de advocaat van de studentes tegen het AD.
Maar de echte slachtoffers, dat zijn dus eigenlijk de vier jongens, is de indruk die de advocaat van een van hen bij Nieuwsuur achterliet. Hij vindt de vervolging disproportioneel, want „deze eerstejaarsstudenten zijn niet verantwoordelijk voor de cultuur waarin zij handelden”. Slachtoffers dus, van de cultuur. Ah ja, die prachtige cultuur van ondergekotste stropdassen en overhemden zo strak dat ze de bloedtoevoer naar de hersenen afsluiten, de cultuur van papa’s pandjes, van een dag niet bijna in coma is een dag best wel triest geleefd, de cultuur van door de excessen het bed niet meer kunnen zien, je weet wel, die toch vrij breed gedocumenteerde cultuur van onversneden minachting voor vrouwen, die in bedprestatierecensies samen te vatten wezens. Dat is nou eenmaal de cultuur!
Alsof het hier gaat om vier willoze passagiers, zonder enige verantwoordelijkheid. Vier jongens die niet wisten bij welke ‘cultuur’ ze zich aansloten, voor wie groepsdruk een onbekend fenomeen was. Nee, het OM moet niet deze jongens hebben, maar de mannen hoger in de boom bij het corps! Cultuurverandering, niet vier jongens tot voorbeeld strekken! Natuurlijk, ik zou zelf ook die hele corpswereld voor de rechter willen slepen, maar individuen berechten gaat op de korte termijn nou eenmaal makkelijker dan een ‘cultuur’. Anders had ik zelf allang aangifte gedaan tegen alle Nederlanders die op hun Spaanse vakantieadres kroketten willen halen.
En de cliënt van de advocaat? Die „betreurt” het volgens hem allemaal „ten zeerste”. „Ook voor de vrouwen.”
Gelukkig zeg, óók voor de vrouwen. Dát is pas een cultuur.
Ik had met mijn zoon in Panama een videogesprek op het moment dat zijn drie kinderen uit de schoolbus stappen. Mijn zoon verwelkomt hen uitbundig: „Jullie vakantie is begonnen!” Zijn oudste zoon van acht draait zich om en zegt: „En jouw vakantie is beëindigd!”
Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]
Ik besloot binnenlands politiek nieuws te mijden. Een vriend zei: lekker makkelijk nu de kermis met reces is, maar ik was eerder afgehaakt. Om precies te zijn toen landelijke media op Yesilgöz-Douwe Bob doken met een toewijding waarop geen enkel ander onderwerp kan rekenen. Mede dankzij die tomeloze dienstbaarheid bij het versterken van sociale media van populisten, gelooft half Nederland dat asielmigratie het grootste landelijke probleem is. Het enige grote probleem met asielmigratie is dat populisten haar misbruiken om de macht te grijpen. Intussen kunnen onze kabinetten niks anders dan vallen, hebben we zoveel PFAS in ons lichaam dat de zonnebrand niet intrekt en luidt het reisadvies naar Zuid-Europa: wees voorbereid op bosbranden.
Als er in een kop ‘asiel’, ‘Wilders’ of ‘Yesilgöz’ stond, sloeg ik dat artikel sowieso over. Als lezer kon ik redacties heus van onderaf besturen. Niet meer klikken op de bait. Radio verruilde ik voor podcasts. Dat is harder werken voor de mediaconsument, want je moet zelf uitzoeken wat het beluisteren waard is, maar wie zoekt vindt bijvoorbeeld filosoof en zelfbenoemd ‘degrowth communist’ Kohei Saito. Bij de podcast Boontjes doppen besprak hij het kapitalisme als een systeem dat altijd uit is op meer groei en daarom niet houdbaar is op een planeet met gelimiteerde bronnen. Westerse landen berekenen dat hun uitstoot omlaag gaat, maar laten hun overconsumptie intussen in China produceren waardoor de uitstoot daar omhoog gaat. Productie in een kapitalistisch systeem neemt toe, maar salarissen blijven laag: het extra geld gaat naar aandeelhouders. Qua dierlijke producten is Nederland dus klein China, begreep ik. Bedrijven exporteren zich suf, aandeelhouders blij, salarissen laag en de uitstoot is voor het land.
Na Boontjes doppen suggereerde de podcastleverancier De linkse revolte. Kwam Yesilgöz toch voorbij toen werd besproken dat de VVD het altijd over de hardwerkende Nederlander heeft, maar dit exitkabinet de lasten voor werkenden juist verhoogt en die voor vermogens verlaagt. Misschien heeft ze het daarom graag over clickbaitzalige onderwerpen als asielmigratie of Jodenhaat. De podcastdeelnemers stelden dat sociale partijen in het midden tegenwoordig als extreemlinks worden neergezet en rechtse liberalen zichzelf uitroepen tot stil midden. Een hele geruststelling, want ik was al bang dat ik opgeschoven was.
Op woordniveau is het probleem met liberalisme dat het sympathiek klinkt: naar vrijheid, zelfs naar realisme als je drie letters husselt. Socialisme daarentegen klinkt naar maatschappelijke dienstverlening, naar taakstraf, naar corvee. Ondertussen komt liberalisme neer op het recht van de sterkste en socialisme op verdelen, misschien zelfs het weerloze beschermen. Op zo’n kop klikt niemand. Dan liever ophef.
Een paar podcasts later had economist Kate Raworth het ineens over de neef van Freud. Status en ergens toe behoren zijn drijfveren voor de mens, ontdekte Freud. Als je dat gelinkt kreeg aan producten, kon je verkopen als een malle, dacht zijn neef. Zo kwam die uit bij publiciteit. Nu zitten we met mensen die hun gevoel voor status en tot de groep behoren ontlenen aan de dingen die ze kopen. Ik beweer niet dat we aan de klimaatafgrond zijn beland door de neef van Freud, maar wel door het kapitalisme dat ons opjaagt om meer te consumeren, meer te produceren en geen bal te geven om wat we vernielen. Na een weekje nieuwsmijden wil ik niks nieuws meer kopen en moet ik me inhouden om niet vanaf het balkon de Internationale te gaan zingen. Hoogste tijd om weer eens op wat Yesilgöz-, Wilders- of asielbait te klikken.
