‘Toen ik ze eenmaal begon te zien, zag ik ze overal. En toen ik ze overal zag, kon ik er niet meer mee stoppen ze te vangen en te ontdraden.” Billie Savage was jarenlang personal trainer, ze coachte balletdansers, werkte in fitnesscentra en had zich gespecialiseerd in corrective exercises. Ze hielp mensen de juiste houding te hervinden na blessures. Haar blik was bijna dertig jaar lang gericht op lichamen van mensen tot ze tijdens de lockdown de duiven zag.
Ze dwaalde door de stad omdat de sportscholen hun deuren hadden gesloten waardoor haar werk tot stilstand kwam. „Ik ging lopen en zag ze op de Dam, de Haarlemmerdijk, de Nieuwendijk, de Wallen. Overal duiven met pootjes verstrikt in draden. Ik zag stompjes, afgestorven tenen, omgeklapte nagels. Duiven met heel veel pijn. Ze strompelden, zaten onder bankjes weggedoken, sommige pootjes waren gebroken.”
Billie Savage kende het probleem rond de duivendraadjes wel omdat ze ooit in Amerika, het land waar ze vandaan komt, een workshop dierenwelzijn had gevolgd. Daar werd de aandoening stringfoot genoemd, en omdat er in Nederland geen term voor bestond vertaalde ze het letterlijk naar draadvoet.
Sindsdien is haar leven veranderd. ’s Avonds werkt ze nog als coach om haar nieuwe baan als draadvoetbehandelaar te kunnen financieren. Want dat kost wat. Duiven die moeten revalideren hebben vaak veterinaire ingrepen nodig. En die kosten betaalt ze zelf.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/11/09093547/data107455394-7f358c.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/11/09093547/data107455532-43c009.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/11/09093544/data107455529-31e93b.jpg)
Mensenhaar
„Er zijn best wat dierenartsen in Nederland met een groot hart voor duiven, maar er zijn er maar een paar met heel specialistische kennis. Zij behandelen ook postduiven die soms een vermogen waard zijn. Daar verdienen ze aan. Die dierenartsen willen iets teruggeven, dus helpen ze me, hoe druk ze het ook hebben. Soms kom ik met twintig duiven aanzetten. Ik ben blij als er iemand eens zegt: ‘Ik betaal de rekening wel.’ Door de verzorging van die vele duiven heb ik geen tijd om aan fondsenwerving te doen. Maar hé, we moeten ze wel helpen, want het zijn verwilderde huisdieren. We hebben de wilde rotsduif eerst gedomesticeerd om de post voor ons rond te brengen, om te dienen als vlees voor in de soep, om wedstrijden mee te vliegen en dan laten we hem nu aan zijn lot over? Dat is niet eerlijk, want wij hebben het probleem met die draadjes zelf gecreëerd.”
Op stations treft ze vooral duiven die verstrikt zijn geraakt in mensenhaar. Op de Dappermarkt zijn het draadjes van de stoffen die daar worden verkocht en naaigaren. Omdat tegenwoordig alle kerstbomen worden verkocht in gaas is het probleem vanaf november nog groter. Dat nylon materiaal is funest voor duivenpootjes. Het is scherp en snijdt diep in de huid. Al die draden, katoen, haar, nylon, wikkelen zich om de pootjes heen en snijden de spieren en zenuwen af. Draadvoet is een zeer pijnlijke aandoening die vooral duiven in dichtbevolkte gebieden treft.
Gevoelige huid
Billie Savage zit met een duivenkooitje, een zak voer en een tasje met EHBO-spullen tussen de duiven bij de Haarlemmerdijk te praten. Als je goed kijkt zie je al direct vier duiven met touwtjes om de pootjes gewikkeld. Ze wijst er een aan die niet loopt maar hipt, omdat beide pootjes door hetzelfde touwtje aan elkaar vast zitten gebonden. Om hem te kunnen pakken strooit ze wat voer op de grond, de duiven duiken eropaf en Billie Savage pakt in een rustige maar resolute beweging de hippende duif op.
„Altijd van boven pakken”, zegt ze. Ze gebruikt geen net of handdoek, ze werkt altijd met haar blote handen. Ze vangt iedere duif. En als een duif zich niet laat vangen komt ze net zo lang terug tot ze hem wel heeft. Ze wikkelt de kop en het bovenlijf in een doek en legt hem op zijn rug in haar schoot. Zo kan ze rustig werken.
„Als je gaat knippen, begin je aan de onderkant van het voetje omdat daar de huid het sterkst is. Als je die touwtjes daar doorknipt vouwt het klauwtje zich open als een bloem. Nooit aan de bovenkant van de teentjes knippen. Die huid is gevoelig en gaat snel bloeden.”
Draadje voor draadje worden de verstrikte pootjes bevrijd. Ze dept de wondjes met een doekje gedrenkt in een oplossing van betadine. Met een pincet verwijdert ze de laatste ragfijne haartjes die zich in de huid van het pootje hebben gesneden. Als er alleen oppervlakkige verwondingen zijn laat ze de duif ter plekke weer los. Zit het draad diep in de huid gekerfd of zijn de pootjes kromgegroeid en vervormd, dan neemt ze ze mee naar een dierenarts en verzorgt ze ze daarna zelf verder onder medische begeleiding van de betreffende arts.
Lees ook
Bert Hollander vangt afgedankte koeien op.
Ze vertelt dat haar ouders de hele wereld over reisden. Ze heeft een bohemienachtige opvoeding gehad, zoals ze het zelf verwoordt. Haar moeder was kunstenares en vertaalster van Arabische poëzie. Het gezin woonde afwisselend in Amerika, Afghanistan, Iran, Irak, India en Noord-Afrika.
„Ik heb over de hele wereld gezien hoe sommige mensen met dieren omgingen. Hoe straathonden en -katten werden behandeld omdat men ze vies vond. En iets wat vies is hoef je niet met respect te behandelen. En zo gaat het ook met onze duiven, die door sommige mensen vliegende ratten worden genoemd. Maar ik zie geen verschil tussen straathonden, straatkatten of straatduiven. Ze hebben allemaal hun eigen gezicht en ze zijn onbedoeld verzeild geraakt in hetzelfde systeem: eerst gedomesticeerd en daarna aan hun lot overgelaten.”
Kalkeieren
Ze wil het eerste draadvoetcentrum van de wereld openen, maar ze heeft geen tijd dat in gang te zetten zolang ze op straat nodig is. En in dat centrum moeten mensen aan het werk met kennis van zaken. Zelf ging ze in Duitsland in de leer omdat ze daar het probleem al langer erkennen. Inmiddels geeft ze zelf wereldwijd advies aan mensen die haar over dit probleem benaderen.
„In Duitsland is een heel netwerk rond duiven ontwikkeld waarbij dierenartsen zijn aangesloten. In vijftig plaatsen staan duiventillen. In Aken staat de beste. Daar zien de duiven er zo mooi uit. Ze scharrelen niet meer tussen de geparkeerde auto’s op zoek naar brood. Ze slapen in de winter niet meer bij de warme afvoer van restaurants waardoor hun verenpak vettig wordt en niet meer bestand is tegen regen en kou. Daar hebben ze voer en water en de mogelijkheid een nestje te bouwen. De medewerkers nemen de eieren weg en leggen er kalkeieren voor in de plaats. Dan zitten ze gewoon lekker te broeden zoals duiven dat graag, soms het hele jaar door, doen. Af en toe laten de verzorgers een nestje uitkomen. Zo reguleren ze de overlast. Geen viezigheid, geen ziektes, geen zielige draadvoetjes meer.”
Intussen vangt Billie Savage op de Haarlemmerdijk de ene duif na de andere. Het pootje van één duif is er zo ernstig aan toe dat ze besluit het door een dierenarts te laten nakijken. Voor deze ernstige gevallen zou er dus een stringfoot-kliniek moeten worden opgericht, geleid door mensen met een specialisme in deze aandoening. Want als je goed kijkt zie je ze overal.
Nóg beter zou het zijn als dit hele probleem wordt voorkomen door duiventillen te plaatsen op de juiste locaties. Ook daarvoor is onderzoek nodig. Tillen lossen niet het hele probleem op. De gemeenschap moet wel meewerken door duiven niet meer te voeren en de straat schoon te houden. Gouda geeft het voorbeeld en heeft een goede duiventil.
„Ik zou daar mijn werk graag voor opgeven”, zegt Billie Savage. „Ik wil wel verder kijken dan de fitnesswereld waar het altijd supergoed met je moet gaan en waarbij de focus vooral op het uiterlijk ligt. Als ik dan toch naar de buitenkant van lijven moet kijken, kijk ik net zo lief naar die van dieren. Want tussen de dieren en in de natuur kan ik de hele persoon zijn die ik ben.”
