De Duitse nieuwszender WeLT, onderdeel van het mediaconcern Axel Springer, wijdde vorige week een item aan de ‘oorlogspropaganda van Hamas’. Verslaggever Jan-Friedrich Funk is uitgenodigd in de studio om een verhaal te houden over dit onderwerp. Hij staat voor een groot scherm, waarop hij voorbeelden laat zien van wat hij ‘Pallywood’ noemt, een samentrekking van de woorden ‘Palestina’ en ‘Hollywood’. Dit is een denigrerende, spottende term die wordt gebruikt voor Palestijnen die hun eigen leed in scène zouden zetten met als doel de propagandaoorlog tegen Israël te winnen.
Deze man is een gezicht van Pallywood, zegt Funk. Op het scherm verschijnt een foto van een Palestijnse jongeman met een automatisch geweer en een keffiyeh, een Palestijnse sjaal. „Dit is Mr. Fafo, een zanger en acteur.”
Er komen meer foto’s en video’s voorbij van schijnbaar dezelfde man. „Hier bejubelt hij een Palestijnse raketaanval. Rechts daarentegen huilt hij om de vergeldingsaanval van Israël. Hij is een bekende acteur geworden. Hier zien we dat hij een stervende man speelt die afscheid neemt van zijn familie. Daar ligt hij in een lijkenzak. Je ziet hem hier als journalist met helm en scherfvest middenin oorlogsgebied. En intussen is hij ook cardioloog geworden. Je ziet hoe ver Hamas gaat om beelden te produceren.”
De argeloze kijker kan denken dat Funk op basis van onderzoek op sociale media de propaganda van Hamas ontmaskert. Het probleem is alleen dat zijn verhaal niet klopt. Funk herhaalt namelijk een complottheorie die dezer dagen veel rondgaat op sociale media. Onder de hashtag #Pallywood verspreiden gebruikers, waaronder officiële Israëlische overheidsaccounts, vermeende voorbeelden van Palestijnse propaganda waarbij ‘crisisacteurs’ zich zouden voordoen als slachtoffers van Israëlische bombardementen. Maar in alle onderzochte gevallen gaat het helemaal niet om ensceneringen, zo hebben factchecks van internationale media aangetoond.
Influencer
Neem het geval van Mr. Fafo, die in werkelijkheid Saleh Aljafarawi heet. Hij is een zanger en influencer uit Gaza die video’s deelt op zijn YouTube-kanaal en zijn Instagram-account. Sinds de oorlog worden die tienduizenden keren bekeken. Hij werd uitgemaakt voor ‘crisisacteur’ nadat er een video opdook van een jongen met een geamputeerd been in een ziekenhuis die sprekend op hem leek. „De ‘miraculeuze genezing’ van een Palestijnse influencer na een ‘Israëlisch bombardement’ ”, schreef een pro-Israëlische twitteraar spottend op X. „Gisteren werd hij ‘in het ziekenhuis opgenomen’, vandaag loopt hij alsof er niets is gebeurd. Ik kijk geen Netflix omdat Pallywood-propaganda de echte komedie is.”
Factcheckers kwamen er later achter dat de man in het ziekenhuis een ander persoon was: de 16-jarige Mohammed Zendiq. De video was al in augustus op TikTok geplaatst, toen Zendiq in het ziekenhuis lag omdat hij een been had verloren tijdens een inval van het Israëlische leger op de bezette Westelijke Jordaanoever. Maar het kwaad was al geschied. Video’s op sociale media over crisisacteur Mr. Fafo werden de afgelopen weken miljoenen keren bekeken. Er werd zelfs een account op X op naam van Mr. Fafo geopend.
Ook de hashtag #Pallywood was de afgelopen weken regelmatig trending, vergezeld door voorbeelden van vermeende Palestijnse propaganda. Een dode baby in een witte lijkwade zou eigenlijk een bloedige pop zijn. En lijkenzakken zouden gevuld zijn met levende acteurs. Omdat deze claims zo bizar zijn, worden ze veel gedeeld, waarop de algoritmes de verspreiding verder versterken. Van alle vormen van desinformatie over de oorlog in Gaza is het aantal claims over geënsceneerde aanvallen of nepslachtoffers het grootst, twitterde Shayan Sardarizadeh, journalist van BBC Verify. „Ik heb nog nooit zoiets gezien.”
Nepfoto’s
Er is geen bewijs dat de Palestijnen hun eigen leed in scène zetten. Wel delen Palestijnse accounts oude video’s van andere oorlogen op sociale media alsof het gisteren in Gaza was. Of nepfoto’s die gemaakt zijn met behulp van kunstmatige intelligentie.
Het doel is uiteraard om Israël in een kwaad daglicht te stellen. Dat gebeurt aan Israëlische zijde net zo goed om de Palestijnse kant zwart te maken.
Maar de term #Pallywood gaat verder. Met de verspreiding van deze complottheorie bagatelliseren de Israëlische regering en haar medestanders het Palestijnse leed en zaaien ze twijfel over de bloedige beelden uit Gaza die de dagelijkse nieuwscyclus domineren.
