Dilan Yesilgöz begon haar nieuwe rol als lijsttrekker van de VVD met een opmerkelijke opening naar de PVV. Waar haar voorganger Mark Rutte de partij van Geert Wilders na het klappen van zijn eerste kabinet stelselmatig bleef uitsluiten, zei Yesilgöz best met hem te willen samenwerken in een nieuw kabinet. Twee maanden later en een kleine drie weken voor de Tweede Kamerverkiezingen duwde zij de deur weer een beetje dicht.
In het Radio 1-debat, vrijdagmiddag in Nieuwspoort, viel de demissionair minister van Justitie hard uit naar de leider van de PVV. Ze zei dat Wilders wel stoere taal uitkraamt over asiel en migratie, maar niet met oplossingen komt. Ze hekelt met name het (aloude) PVV-voorstel om de grenzen voor migratie te sluiten. „Grenzen dicht is slecht voor bedrijven en mensen”, zei Yesilgöz. „U maakt het land kapot!” Wilders herhaalde het verwijt: „Ú maakt het land kapot. U kunt slecht tegen kritiek, u raakt geïrriteerd.”
Yesilgöz zegt nog altijd „geen kiezers” uit te sluiten, maar: „Met meneer Wilders, zijn programma en wat hij hier vandaag weer verkondigt, heb ik helemaal niks. Met alleen oneliners uitschreeuwen brengen we het land niet verder.”
Deze opmerkingen zijn niet zonder betekenis: het verkleint de kans op een nieuwe coalitie over rechts. Want, zo sloot Yesilgöz haar tirade tegen Wilders af: „Het is lang zoeken naar een overeenkomst [met de PVV].”
Bekende standpunten
Het was een van de weinige spannende momenten in het traditionele verkiezingsdebat van Radio 1 waar voor het eerst in de campagne (bijna) alle lijsttrekkers met elkaar in discussie gaan. In anderhalf uur – minus reclameblokjes en nieuwsbulletins – kwamen de leiders van zestien partijen aan het woord, alleen Pieter Omtzigt van Nieuw Sociaal Contract deed niet mee. Een format waarin het lastig is om er een spraakmakend debat van te maken. De grotendeels nieuwe politiek leiders kwamen niet veel verder dan het oplepelen van hun reeds bekende standpunten, zoals over de oorlog tussen Israël en Hamas en over bestaanszekerheid.
Behalve de felle uithaal van Yesilgöz tegen Wilders over migratie kwam er nog enig vuur in het debat toen GroenLinks-PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans van twee kanten werd aangevallen op zijn afwijzing van kernenergie, door D66-lijsttrekker Rob Jetten en Caroline van der Plas van BBB. Demissionair klimaatminister Jetten verwijt de voormalige klimaat-eurocommissaris dat hij niet de urgentie van het klimaatprobleem ziet zolang hij kernenergie uitsluit als alternatieve bron in de noodzakelijke energietransitie. „We moeten de klimaatdoelen zonder taboes zien te halen.”
Timmermans leek even een kleine opening naar het tot nu toe hardnekkige partijstandpunt te bieden toen hij zei dat kernenergie voor maximaal 10 procent van de Nederlandse energievoorziening kan zorgen. Jetten wilde meteen zaken doen: „Tien procent zegt u? Laten we dat doen!” Maar Timmermans bleef zeggen „geen principiële bezwaren” tegen kernenergie te hebben, maar praktische. „Het rekent (economisch) niet rond.”
Voor zijn aanval op Timmermans kreeg de lijsttrekker van D66 bijval uit onverwachte hoek. Van achter uit de zaal van sociëteit Nieuwspoort klonk ineens heel hard en vrolijk. „Yo, die Jetten doet het goed!” De steunbetuiging kwam van de nieuwe leider van het CDA, Henri Bontenbal.
