Dit zijn de 17 beste kookboeken van 2023 volgens Janneke Vreugdenhil

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Recensie Uit eten

Kookboekengids Kookboeken genoeg: elk jaar verschijnen er tussen de 800 en 1.000 titels. Maar welke zijn echt de moeite waard? Culinair journalist Janneke Vreugdenhil maakte een selectie.

Beeld Jovica Varga

In tijden waarin zowel uitgevers, auteurs als boekhandelaren worstelen om het hoofd boven water te houden, doen kookboeken het nog steeds opvallend goed. Elk jaar verschijnen in Nederland weer tussen de 800 en 1.000 titels.

Trends komen en gaan, net als in de mode. Een paar jaar geleden stond de Indonesische keuken erg in de belangstelling, het jaar erna de Franse, toen de Surinaamse en dit jaar kunnen we in de boekhandel niet om de Italiaanse keuken heen. Parallel daaraan geldt plantaardig koken al jaren als de belangrijkste trend. Het woord ‘vegan’ prijkt op menig omslag.

Deze vrijdag begint de Kookboekenweek, een jaarlijks door het CPNB georganiseerde campagne. Komende dinsdag wordt het door een vakjury gekozen Gouden Kookboek uitgereikt, net als de Food & Friends-publieksprijs. Naar deze prijzen dingen uitsluitend boeken van Nederlandse en Vlaamse makelij mee.

Voor NRC maakte ik een eigen selectie uit het aanbod van zowel Nederlandse, Vlaamse als vertaalde kookboeken. Noem het de mooiste, de beste, leukste, origineelste, meest praktische, interessantste, betrouwbaarste of begerenswaardigste kookboeken van 2023 – er zit in elk geval tussen deze zeventien voor ieder wat wils.

Voor italofielen

Maud Moody en Leonardo Pacenti, Toscanini: pasta

Moody en Pacenti schreven het ultieme boek voor pastaliefhebbers. Van de allereenvoudigste ‘spaghetti AOP’ (Aglio, Olio e Peperoncino, ofwel pasta met knoflook, olijfolie en chilipepertjes) tot bewerkelijke ovenpasta’s zoals ‘sagne chine’ (lasagne met gehaktballetjes, doperwten, provolone, salami en gekookt ei). Dit boek is goed voor jaren en jaren kookplezier. Met achterin stap-voor-stapinstructiefoto’s voor het zelf maken van verse pasta.

Carrera Culinair, 312 blz., € 35

Vanja van der Leeden, Italopop

In 2019 deed Vanja van der Leeden de Indonesische keuken op haar grondvesten schudden met het prijswinnende Indorock. In Italopop benadert zij de Italiaanse keuken op dezelfde brutale, maar uiterst geraffineerde wijze. Je moet het maar durven, mango door de panzanella (Toscaanse broodsalade) husselen, of polenta serveren met Chinese crispy chili-olie. Maar het werkt als een malle.

Nijgh cuisine, 384 blz., € 39,99

Russell Norman, Brutto

U zou deze auteur kunnen kennen van zijn eerdere Polpo (over de keuken van Venetië) en/of van zijn gelijknamige Londense restaurantketen. Dit nieuwe boek, waarvoor hij de keuken van Florence is ingedoken, ziet er al net zo aantrekkelijk uit. Norman heeft beslist smaak, niet alleen in de keuze van zijn goed maakbare recepten, maar zeker ook als het gaat over fotografie en vormgeving. En dan je boek ‘Lelijk’ noemen.

Fontaine uitgevers, 320 blz., € 34,99

Voor dromers

Eva Posthuma de Boer, Boergondisch

Toen zij zeven was kochten de ouders van Eva Posthuma de Boer een vierhonderd jaar oude boerderij in het hart van de Bourgogne. Dat huis vormt de bakermat van dit heerlijke, goedgevulde kookboek, waaraan de auteur vijf jaar werkte en dat ze in eigen beheer uitgaf. De recepten zijn onmiskenbaar Frans en bourgondisch, maar vaak met een originele draai. Mooie fotografie, mooie vormgeving, ja dit is best wel een wegdroomboek.

De Keukenkast, 304 blz., € 34,95

Julius Roberts, The Farm Table

Nog een wegdroomboek. Roberts werkte ooit in Londen als chef, maar liet alles achter zich om een zoveel mogelijk zelfvoorzienend leven te gaan leiden op het platteland van Dorset. Een keuze waar zijn bijna miljoen volgens of Instagram en TikTok nu dagelijks van mogen meegenieten. In The Farm Table kookt hij, uiteraard zou je bijna zeggen, met de seizoenen mee en dat doet hij op zo’n manier dat het water je bij elk recept in de mond loopt.

Fontaine uitgevers, 320 blz., € 31,15

Voor aardse types

Andrea Gentl, Koken met paddenstoelen

Gentl werkt al ruim dertig jaar als reis- en foodfotograaf. In dit boek bezingt ze haar levenslange fascinatie voor paddenstoelen. Het is een behoorlijk compleet werk, met tips voor het zelf kweken en drogen van paddenstoelen en recepten voor drankjes, ontbijtjes, hoofdgerechten en zelfs desserts met zwammen (paddenstoelen-ijs met ahornsiroop anyone?). Alleen zelf plukken moedigt ze niet aan. Daarover schrijft ze heel nuchter dat het een avontuur is ‘dat je het beste aan mensen met ervaring en knowhow kunt overlaten’.

>Terra, 240 blz., € 34,99

Voor globetrotters

Karin Luiten, Wereldgerechten zónder pakjes & zakjes

Ze wint nooit prijzen met haar kookboeken – daarvoor zien ze er wellicht te no-nonsense uit – maar intussen is Luiten toch echt een van de bestverkopende kookboekschrijvers van Nederland. En geef haar grote schare lezers eens ongelijk; wanneer je een recept van ‘Koken met Karin’ (zoals haar alias luidt) maakt, weet je honderd procent zeker dat het gaat lukken. In dit in eigen beheer uitgegeven boek neemt ze je mee op een reis rond de wereld in 115 gerechten, van Zweedse gehaktballetjes tot Japanse yakitori.

Uitgeverij Rood, 256 blz., € 26,99

Voor nostalgici

Chin. Ind. Rest. Kookboek, Danny Lee, Ka Fai Lee, Sun Li en Yan Ting Yuen (Nijgh cuisine)

Babi pangang. Foe yong hai. Koe loe yok. Tjap tjoy. Nasi goreng. Wie is er niet groot geworden met deze gerechten uit het typische Nederlandse Chinees-Indische restaurant? In 2021 werd de Chinees-Indische restaurantcultuur zelfs opgenomen op de Unesco-lijst met Nederlands Immaterieel Erfgoed. In dit boek vindt u niet alleen recepten voor alle klassiekers terug, maar leest u ook over de geschiedenis van deze unieke fusiekeuken en over ‘de levens voor en achter het doorgeefluik’.

Westfries kookboek, Thijs Dekker en André Dekker (Zavel uitgeverij)

Voor wie van binnen een warm gevoel krijgt bij gerechten als koolprak, schokkers met sla en selderij, Westfriese ketelkost, wild konijn met mosterd, gortepap met stroop en verloren brood met appel en speculaas, zal het Westfries kookboek voelen als thuiskomen. Broers Thijs (opgeleid tot chef-kok) en André (beeldend kunstenaar) Dekker maakten een bijzonder liefdevol heimweeboek over de keuken van hun geboortestreek. Alleen al de inkttekeningen in penseel van het Westfriese landschap maken het de aanschaf waard.

Voor langetermijndenkers

Inmaak- en fermenteerbijbel, Simone van Thull (Carrera Culinair)

In de succesvolle serie kookbijbels van uitgeverij Carrera Culinair verschenen afgelopen jaar onder andere een Saladebijbel, een Bakplaatbijbel, een Eenpansbijbel en deze Inmaak- en fermenteerbijbel. Het is een mooi naslagwerk voor liefhebbers van huisgemaakte conserven: van traditionele inmaakgerechten als augurken en zuurkool tot eigentijdse drankjes als saffraankombucha en vlierbloesemkefir.

Ons foodsaver boek, Alex Elliott-Howery en Jaimee Edwards (Lannoo)

Geen fancy foto’s, geen trendy dogma’s, dit is gewoon een ontzettend praktisch boek voor wie graag minder voedsel wil verspillen. Met tal van frisse, bruikbare ideeën voor het betere recyclen van kliekjes en overvloedige oogsten.

Voor (wannabe) vegans en vegetariërs

Van Aardappel tot Zeewier, Eke Mariën en Annemarie Coopman (Bertram + de Leeuw uitgevers)

‘De kunst van lekker koken is wat ons betreft: maximaal smaak halen uit je ingrediënten’, schrijven de auteurs in het voorwoord van Van Aardappel tot Zeewier. Makkelijk gezegd, maar hoe dan? Dat is nu precies wat Mariën en Coopman uitvoerig uitleggen in dit boek. Bij elkaar opgeteld geven ze een schat aan nuttige informatie en kooktechnieken voor iedereen die vaker en lékkerder vegetarisch dan wel veganistisch zou willen eten.

De Groene Smaakbijbel, Niki Segnit (Podium)

In deze opvolger van De Smaakbijbel gaat Segnit wederom op zoek naar de ideale match tussen ingrediënten, maar dit keer focust ze op plantaardige producten. Het is niet alsof ze haar eerdere bestseller gewoon even heeft groengewassen, nee, ze trekt echt een heel nieuw blik aan interessante smaakcombinaties open. Daarbij schrijft ze nog steeds even eloquent en geestig.

Voor wie nog geen ei kan bakken

Eten!, Sylvia Witteman (Nijgh cuisine)

‘Koken is niet moeilijk. Je moet het gewoon een paar honderd keer doen’, begint Witteman haar boek. Vervolgens legt ze de beginnende/onzekere thuiskok in haar gebruikelijke onderhoudende proza uit hoe je in hemelsnaam een kilo spinazie gewokt krijgt, dat je pasta echt niet hoeft af te spoelen en wat ‘zout naar smaak’ eigenlijk betekent. Het merendeel van Wittemans recepten is vrij basic, maar er staat ook voldoende interessants in voor meer ervaren koks.

Voor ambitieuze thuiskoks

Groenvoer, Tobias Camman (Blossom books)

In het tweede kookboek van presentator, regisseur, filmmaker, influencer, pop-upchef en zelfbenoemd foodsnob Tobias Camman draait alles om groente. Zijn (vegetarische) gerechten zijn beslist gecompliceerder dan in zijn eerste boek Voer, maar het blijft toch allemaal prima maakbaar voor de meer ervaren thuiskok. Extra punten voor het zeer inzichtelijk noteren van de receptuur én voor de mooi verzorgde uitgave.

Voor wijnliefhebbers

Wijn van Kleyn, Onno Kleyn (Nijgh cuisine)

Waarom Bourgognes zo duur zijn. Hoe een wijn überhaupt aan zijn prijs komt. Waarom het onzin is om wijn een uur tevoren opentrekken, maar het wél zin kan hebben hem over te schenken in een karaf. Kleyn werd als middelbare scholier verliefd op wijn, maakte er zijn beroep van en kan er nog steeds smakelijk over vertellen. Meer een leesboek dan een kookboek, maar elk hoofdstuk eindigt met een eenvoudig recept met wijnadvies.

Voor zoetekauwen

Zoet genoeg, Alison Roman (Spectrum)

De Amerikaanse kookschrijfster Alison Roman kwam een aantal jaar geleden op als een komeet, werd vervolgens beschuldigd van culturele toe-eigening en gecanceld, maar veerde terug en getuige dit dessertboek kunnen we daar alleen maar dankbaar voor zijn. Aanlokkelijke recepten en vrolijkstemmende foto’s; Roman weet nog net zo te verleiden als in Bijzonder simpel.

Related Posts

Ik wilde die held op loafers zijn

  • admin
  • September 27, 2024
  • 0

Ik verstond niet wat ze zeiden. Vanaf het speelplein achter ons klonken stemmen, gealarmeerde stemmen. Maar het was een zaterdagmiddag, marktdag, overal was herrie. Een vriend en ik liepen over straat. We hadden elkaar maanden niet gezien, en waren net begonnen aan de haast administratieve update over ons leven, waar we zoal mee bezig waren, hoe het ervoor stond in de liefde. De stemmen werden luider. Een jongeman rende ons voorbij. Ik keek om. Het waren jongetjes, misschien tien jaar oud, ze wezen naar de jongeman die ons voorbijgerend was. Nu pas verstond ik wat de stemmen zeiden: ‘houd de dief’.

De dief was bijna bij de hoek. Ik probeerde zijn snelheid in te schatten; die viel me tegen. Ik weet niet waarom ik deed wat ik deed. Een echte beslissing was het niet. Maar ik zette het op een sprinten. Het moet er enigszins potsierlijk hebben uitgezien, deze man op loafers, zonnebril op. Wat had die vent te bewijzen, en aan wie in hemelsnaam?

De dief mocht het zich aanrekenen dat ik al snel op hem inliep; welke zichzelf respecterende rover wordt nou ingehaald door iemand op loafers? Hij sloeg af naar links, de marktstraat in. Ik volgde. Na zo’n tien meter was ik hem zo dicht genaderd dat ik hem kon vastgrijpen, wat ik deed, tamelijk voorzichtig, alsof ik hem attendeerde op iets wat hij verloren was.

De dief was jonger dan ik had gedacht, zijn haar was warrig, zijn ogen waren waterig, hij had een onverzorgd baardje, net te lang om voor hipster beard door te gaan. Niet het ondubbelzinnige kwaadaardige uiterlijk waar ik op had gehoopt, maar ik moest het ermee doen. Nog voordat ik iets had gezegd, zei hij dat hij onschuldig was. Maar aangezien ik hem nog nergens van had beschuldigd en hij met een tasje in zijn handen stond dat duidelijk niet van hem was, stond hij in juridische zin zwak. Ik wierp hem een blik vol mededogen toe à la: laten we ophouden met deze gênante onzin, en dacht dat de kous daarmee af was. Maar zodra mijn greep verslapte, schoot hij weer weg, de markt op. Nu was ik echt geïrriteerd.

Zodra mijn greep verslapte, schoot hij weer weg, de markt op

Ik sprong tussen fietsen door, rende tussen marktstalletjes door, ontweek kaas-proevende zaterdagmensen. Bij de falafelstal onderschepte ik de dief opnieuw, instinctief klemde ik zijn beide armen vast met mijn rechterarm, terwijl ik hem met mijn linkerarm in zijn nek vasthield, laten we het een houdgreep noemen.

Eigenlijk was dit het gedroomde einde van het verhaal. De dief was gevlucht, ik had gereageerd, ik had gewonnen, spoedig zou het applaus volgen. Ik kon het niet laten om mijn autobiografie hierin te laten meewegen. Enkele jaren geleden had ik een essay geschreven over mijn kleptomanie van destijds, dat had geleid tot de nodige ophef, woede, en zelfs bedreigingen. Dit was mijn redemption arc, mijn heldenverhaal, via het obstakel dat deze dief vertegenwoordigde, had ik mezelf verlost van mijn schuld. Strik eromheen, klaar. Maar zo simpel zou het niet gaan.

Oerfantasie

De tasjesdief is een bekend verhaal. Het is zo bekend dat ik nauwelijks kon geloven dat ik erin verzeild was geraakt. Het voelde bijna aan als een parodie – het rennen, het tasje, het ‘houd de dief’. Wie steelt er nou nog tasjes? Wie roept er nou nog ‘houd de dief’? In een tijd waarin diefstal vaak een abstract karakter heeft, een kwestie van nullen en enen, leek dit voorval onvoorstelbaar ouderwets. Om het haast ongeloofwaardige karakter van deze gebeurtenis nog verder aan te zetten, kwam daar het slachtoffer van de misdaad aangestiefeld: een oude vrouw. Met om zich heen, als was het een roedel, de vijf of zes jongens die ‘houd de dief’ hadden geroepen.

Het was niet zomaar een verhaal, dit. Het was een oerfantasie. Net zoals kinderen zichzelf en elkaar de vraag stellen wat zij gedaan zouden hebben in de oorlog, is er de vraag: wat zou jij doen als je een dief zag wegrennen? Het zijn ethische gedachtenexperimenten, bedoeld om af te tasten hoe je zou reageren onder stress. Welk deel van je persoonlijkheid zou komen bovendrijven op het moment suprême, het heldhaftige of het laffe? Via dit soort experimenten maken we onszelf de mores van de samenleving eigen, we integreren de van boven opgelegde ge- en verboden, terwijl we ondertussen flirten met de hoogst mogelijke status die er in die samenleving te vinden is, althans voor jongens en mannen: die van held. Van oudsher is heldendom altijd te behalen via beproevingen, beproevingen die je ware aard zouden onthullen. Je kunt het niet afdwingen, je kunt alleen adequaat reageren als je een kans geboden wordt. (Toen ik een vriend opbelde met het verhaal was zijn eerste reactie er dan ook een van jaloezie. Hij vroeg niet hoe het met me ging, of het gevaarlijk was geweest, hij informeerde niet naar het lot van de dief. Hij zei alleen: ‘Dat heb jij weer, het geluk dat je zoiets in de schoot geworpen krijgt.’)

Het tot staan brengen van een tasjesdief past binnen dat eeuwenoude genre van de held die opkomt voor de zwakkeren – binnen de moderne burgerlijke samenleving is bezit heilig, en het is via het veiligstellen van andermans bezit dat je kunt tonen dat je een belangrijke pijler bent van die samenleving. Iedereen herkent het narratief, en speelt zijn rol. Vandaar ook dat die jongens van het pleintje zich instinctief hadden verlaten op het ouwelijke, stijve taalgebruik dat bij het genre hoort: ‘houd de dief’, een zinsnede die ze vermoedelijk nog nooit hadden gebruikt, en niet snel weer zouden gebruiken.

Illustratie Roos in ’t Veld

Dader en slachtoffer

Het leidmotief van de tasjesdief komt al meer dan een eeuw voor in films. In 1901 werd de Britse korte film Stop Thief! van James Williamson uitgebracht, waarin een zwerver vlees steelt bij een slager, en wordt opgepakt. Hoewel Stop Thief! slechts drie shots behelst, is het een van de eerste achtervolgingsfilms uit de geschiedenis. In het eerste shot steelt de dief het vlees, in het tweede wordt hij achtervolgd, en in het derde krijgt hij op zijn falie. Ikzelf ben opgegroeid met De Tasjesdief (1995), waarin een jonge Olivier Tuinier door een aantal etterbakken wordt gedwongen de straat op te gaan om damestasjes te gaan stelen – een complicering van het klassieke narratief, omdat de ‘dader’ tegelijk een duidelijk slachtoffer is. Een nog complexer variant is de film Ladri di biciclette (1948), van Vittorio de Sica. Daarin wordt Antonio’s fiets gestolen, waardoor hij niet naar zijn werk kan. Na een lange tocht langs vuilnismannen, lommerds, prostituees en waarzegsters komt hij tot de conclusie dat zijn fiets onvindbaar is. Hij besluit zelf een fiets te stelen, en wordt onmiddellijk gepakt – Antonio is dus dader en slachtoffer van hetzelfde vergrijp.

Voor mij was het vooralsnog duidelijk: ik zat niet in een complexe, gelaagde vertelling. Deze vent had een tasje gestolen van een bejaarde, en toen ik hem op galante wijze staande hield, was hij gevlucht. Maar het bleek om een andere vertelling te gaan dan ik had gedacht: de ontmaskering.

De omstanders hadden geen idee wat er aan de hand was. Zij zagen geen held, geen boef. Zij zagen twee malloten die hadden rondgerend, en de één had de ander nu in een houdgreep. Een paar mensen, ik zag het aan hun ogen, dachten dat ik zomaar iemand te grazen had genomen. Ik was de boef en deze man het slachtoffer.

Om de omstanders te kalmeren zei ik dat hij een tasje had gestolen, daar kwam het bewijs aangelopen: de vrouw en de jongens kwamen dichterbij. Achter hen: mijn vriend, die stoïcijns keek. Een man met een tas vol met groenten liep hoofdschuddend voorbij, alsof hij het allemaal maar aanstellerij vond. Een van de jongens kwam achterlangs geglipt, en hij gaf de dief een schop tegen zijn schenen, hij kromp ineen. Ik liet los met mijn rechterhand en joeg de knul weg. De dief mompelde in het Duits. Hij oogde gedesoriënteerd, en keek uit schaamte weg. Hij vroeg me om geld, wat me verwarde, dit was duidelijk niet de overeengekomen rolverdeling.

De eigenares van de tas stond nu tegenover ons, ze pakte haar tas terug uit zijn handen en sloeg hem er tweemaal mee. Daarna schold ze hem uit voor klootzak.

Nu duidelijk was dat er geen kans was op escalatie, begonnen de omstanders hun aandacht te verliezen. De jongens zeiden dat de bestolen vrouw de politie moest bellen. ‘Ja, hè?’ vroeg ze. De man van de falafelkar kwam erbij staan, met zijn telefoon. Hij drukte al. Maar ze aarzelde. ‘Wacht nog heel even’, zei ik. De man van de falafelkar was zichtbaar geërgerd: ‘Moet ik nou bellen of niet?’ Ik stelde haar voor om dat te heroverwegen. Deze dief was duidelijk aan lagerwal geraakt, hij voelde zich vernederd en ik zag niet in hoe een paar nachten in de cel de situatie zouden verbeteren. Misschien was het genoeg dat hij was geschrokken. Ze knikte begrijpend.

Ik liet de dief los en stelde voor een broodje te gaan halen, maar hij hoorde me niet, hij schoot meteen weg. De jongens liepen verder. De eigenares van de tas liep hoofdschuddend weg, ze bedankte me niet.

Ontmaskerd

‘Zo,’ zei mijn vriend. ‘Tevreden?’ We vervolgden onze wandeling. ‘Je denkt zeker dat ik een enorme lul ben, dat ik er niet achteraan ging?’

Dat had ik geen moment gedacht.

Hij vroeg hoe ik had geweten dat de dief geen wapen bij zich droeg. Ik antwoordde dat het geen moment in me was opgekomen en herinnerde me die zin uit Nooit meer slapen van W.F. Hermans, dat een held iemand is die straffeloos onvoorzichtig is geweest.

‘Je stinkt’, zei mijn vriend.

Ik rook aan mijn handen. Hij had gelijk. Een diepe, vuile, zure lucht. De lucht van de dief, die kennelijk al even op straat had geleefd. Bij een cafeetje probeerde ik mezelf met citroendoekjes en wc-zeep enigszins te verschonen. Mensen keken me aan met een mengeling van nieuwsgierigheid en (vooral) afkeer.

De redemption had alleen in mijn hoofd bestaan

Ik had me vergist in het heldendom. Misschien was heldendom niet zozeer een ethische categorie, zoals ik had aangenomen, als wel een esthetische. Een held bestaat bij de gratie van gezien worden, dat hij als zodanig erkend wordt. Een middelbareschoolleraar kan decennialang veel goeds verrichten, maar wat heldendom betreft verliest hij het van iemand die een oude hond uit de gracht redt. Mijn applaus was uitgebleven. Het publiek had niet geweten waar te kijken. De redemption had alleen in mijn hoofd bestaan. Misschien was ik niet zozeer achter hem aangerend omdat hij een tasje bij zich had, maar omdat de jongens hadden gejoeld, omdat mijn vriend naast me liep – omdat ik wist dat er publiek zou zijn, mocht ik hem te pakken krijgen.

De eindscore van mijn ingreep: de dief liep vrij rond en mijn vriend zat tegenover iemand die een uur in de wind stonk. De held was ontmaskerd, niet de dief. Het was alsof de dief mij had gepakt, in plaats van ik hem. Het duurde dagen voordat ik niet meer stonk naar heldendom. Toen mijn psychiater, na me te hebben aangehoord, vroeg waarom ik de dief achterna was gegaan, antwoordde ik: omdat ik hoopte dat hij mij zou verlossen.


Stof die oude analoge camera maar weer af

  • admin
  • September 27, 2024
  • 0

Als docent Jonne op de Weegh even niet kijkt, schopt de 21-jarige Carina von Estorff haar schoenen uit. Voorzichtig stapt ze in de fontein van het Amsterdamse Wertheimpark. Ze schuifelt naar het midden en richt haar camera op het watergordijn, dat haar nu natspettert „Yes! Photographer in the wild, I like it!”, moedigt Op de Weegh haar aan.

„De foto’s van mijn opa en oma van vroeger vind ik veel mooier dan de digitale foto’s van nu”, vertelt medecursist Jolente De Keyser (21) als de groep even later naar het Waterlooplein loopt. Hoewel ze het spannend vindt, stapt De Keyser op een man af. Portretfotografie is haar doel vandaag. Natuurlijk mag ze een foto maken, zegt hij. „Met of zonder hoed?”

Von Estorff en De Keyser volgen de zomercursus analoge fotografie van cultureel studentencentrum CREA, gegeven door Op de Weegh. Von Estorff vond de analoge camera onlangs op de zolder van haar ouders. Het nostalgische karakter trekt haar aan, zegt ze, net als de concentratie die voor deze vorm van fotografie nodig is.

Vanwege die bewuste manier van fotograferen specialiseerde docent en fotograaf Op de Weegh zich jaren geleden in analoge fotografie. „Je moet goed observeren. Dat vereist aandacht en rust.” En het trage proces is een van de redenen waarom veel jongeren er fan van zijn, vermoedt Op de Weegh. „Met je telefoon kun je zoveel foto’s maken als je wil. Dat kan bij analoge fotografie niet. En het ontwikkelen kost tijd.”

Dat analoge fotografie in opmars is bij jonge mensen merkt eigenaar Thanh Hung Tran (50) van fotozaak Foto Mignon in de Amsterdamse Pijp. „Vooral de generatie die analoge fotografie nooit bewust heeft meegemaakt komt over de vloer. Beelden van analoge camera’s zijn korrelig en” – Tran maakt het gebaar van aanhalingstekens met zijn vingers – „‘imperfect’ beeld is weer mooi.”

<figure aria-labelledby="figcaption-0" class="figure" data-captionposition="icon" data-description="

Een deelnemer en docent Jonne op de Weegh van de CREA-cursus analoge fotografie, digitaal gefotografeerd.

Foto Simon Lenskens

” data-figure-id=”0″ data-variant=”grid”><img alt data-description="

Een deelnemer en docent Jonne op de Weegh van de CREA-cursus analoge fotografie, digitaal gefotografeerd.

Foto Simon Lenskens

” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/stof-die-oude-analoge-camera-maar-weer-af.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/09/23134250/data121307964-7f986c.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/stof-die-oude-analoge-camera-maar-weer-af-16.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/stof-die-oude-analoge-camera-maar-weer-af-14.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/stof-die-oude-analoge-camera-maar-weer-af-15.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/stof-die-oude-analoge-camera-maar-weer-af-16.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/stof-die-oude-analoge-camera-maar-weer-af-17.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/Eb66DXhx-ErBqI6h9ycpY9GCFpY=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/09/23134250/data121307964-7f986c.jpg 1920w”>

Een deelnemer en docent Jonne op de Weegh van de CREA-cursus analoge fotografie, digitaal gefotografeerd.

Foto’s: Simon Lenskens

Leuke verrassing

„Sommige jongeren hebben een camera op de zolder van hun ouders of opa en oma gevonden”, zegt Rick Stegeman (30), medewerker van fotowinkel Foto Verweij in Nijmegen. „Wij hebben ons eigen filmlab altijd draaiende gehouden. Gelukkig maar, want de vraag is enorm.” Veel klanten kiezen ervoor om hun rolletjes na het ontwikkelen te laten inscannen. Dat betekent dat ze de resultaten digitaal ontvangen. „Zo kunnen ze het op Instagram delen.” Sommigen laten vervolgens een enkele foto afdrukken.

Tijdens de wandeling door Amsterdam wisselen de cursisten ervaringen uit. Af en toe raakt iemand achter om een foto te maken. Het oog van cursist Josephine Nap (25) valt op een vrouw op leeftijd en een jongere man, die arm in arm lopen. Het blijken een moeder en zoon te zijn, die een wandeling maken. „Dat ontroert me”, vertelt Nap. „Daarom vind ik het leuk om hen vast te leggen.” Nap fotografeert al langer met een analoge camera, vertelt ze. „Ik neem vaak een wegwerpcamera mee naar feestjes. Het is een leuke verrassing om na een tijdje de resultaten te zien. Deze zomer dacht ik: ik wil er beter in worden. Ik vind het leuk om de beelden op Instagram te delen; ik hou van de esthetiek.”

De grote paradox van nu, noemt Op de Weegh dat: jongeren die in aanraking komen met analoge fotografie via digitale media, en hun eigen analoge foto’s weer op hun socialemediakanalen delen. „ Maar jongeren zijn gewend om alles online te delen waar ze tijd en moeite in steken. Dat willen ze aan de wereld laten zien.”

Cursist Carina von Estorff tijdens de praktijkles in het Wertheimpark in Amsterdam.

Foto’s: Simon Lenskens

Een euro per foto

Een dure hobby is het wel. „Een filmrolletje kost al snel 15 euro”, stelt Rick Stegeman vast, vijf jaar geleden was dat volgens hem nog 7 euro. „Daar komt nog 15 euro voor het ontwikkelen bovenop. Dan heb je 36 foto’s voor 30 euro. Dat is bijna 1 euro per foto.”

De Nederlandse modefotograaf Ramona Deckers, die onder meer voor het magazine van NRC analoog fotografeert, ziet dat analoog ondanks de kosten ook onder professionals aan populariteit wint, „ook bij fotografen die voorheen alleen maar digitaal schoten”. Zelf gaat Deckers door de hoge kosten strikter te werk dan toen ze tien jaar geleden begon. „Voor een mode-artikel fotografeer ik maximaal één rolletje per look. Daarnaast neem ik steeds vaker mijn digitale camera mee, en doe ik het fifty-fifty.”

Het verschil, volgens haar: „Digitaal is haarscherp. Iedere porie, ieder haartje is zichtbaar. De sfeer van analoge fotografie is unieker en romantischer; de korrel fungeert als een soort filter.”

Die sfeer proberen sommige jongeren op een goedkopere manier na te bootsen. Ook digitale compactcamera’s uit de jaren nul – kleine digitale cameraatjes zonder verwisselbare lenzen – maken een comeback, ziet Thanh Hung Tran. „Dan komt er weer een jonge klant naar me toe met een filmpje van Instagram of TikTok. Deze camera wil ik ook, zegt hij dan.” Er zit gewoon een geheugenkaartje in, wat het fotograferen goedkoper maakt. „Je schiet er zo vijfhonderd foto’s mee.”

5 tips voor beginners

1
Begin niet met een wegwerpcamera, maar met een simpele analoge camera met autofocus.
2
Laat in de fotowinkel het rolletje erin doen en film dat voor thuis.
3
Bewaar je rolletjes in de koelkast, dan blijven ze langer goed. Haal er een dag voor je op pad gaat een al uit, zodat die op kamertemperatuur kan komen.
4
Kies het rolletje met de juiste ISO-waarde. Hoe zonniger, hoe lager het getal. Een rolletje van 100 gebruik je in de Nederlandse zomer, of op zonvakantie. 200 kan je gebruiken bij zon, maar ook bij bewolking. 400 gebruik je bij grijze lucht of in de schaduw, 800 binnen, en 1.600 voor nachtfotografie.
5
Je kan de rolletjes er tussentijds niet uithalen. Gebruik bij twijfel ISO-waarde 200: die kan je zowel in de zon als in de schaduw of binnen gebruiken – in dat laatste geval met flits.
Foto’s Carina von Estorff

CREA-cursist Carina von Estorff maakte deze foto met een Nikon F-801, met een rolletje van ISO-waarde 400.

Foto’s Josephine Nap

CREA-cursist Josephine Nap maakte dit portret met een Fuji DL-1000 Zoom (een ‘point-and-shoot-camera’, oftewel een analoge camera waarbij je zelf weinig aan de instellingen kunt doen en niet kunt inzoomen), met een rolletje van ISO-waarde 200.

Foto’s: Sabrina Zwetsloot

Sabrina Zwetsloot maakte deze foto met een Konica Z-up 120 vp (ook een ‘point-and-shootcamera’), en een rolletje van ISO-waarde 200.


Wat doen zij hier, zie ik de campingdiva’s denken

  • admin
  • September 27, 2024
  • 0

Het plan was dat we weer eens als vanouds op vakantie zouden gaan, kamperen met de fiets. Tijdens het inladen van de auto keek de buurvrouw van de rolstoel naar mij. Ze zei: „Waarom neem je niet gewoon een hotel?”

De fietskar die ik op internet vond, stond in Wenen – uitvouwbaar, uitklapbaar, oppomp-baar: een kant en klare tent op stahoogte met ruimte voor postoel, emmer en rolstoel, allemaal voor achter aan onze tandem. Ideaal voor de gehandicapte campinggast die niet kan opstaan van de grond en om de haverklap een wc nodig heeft.

Maar eenmaal onderweg voel ik de kilo’s onmiddellijk in mijn kuiten. De Donau, zo blijkt, stroomt bergafwaarts. Maar wij fietsen de andere kant op. Geen idee waarom. B. blijkt qua trapper-omwentelingen alweer flink wat stapjes terug te hebben gedaan. Er komt vrijwel geen beweging in. Maar dat hoeft ook niet – ze geniet voorop de fiets.

Achterop vreten de kilometers aan mijn optimisme. Aan de Radweg en het pittoreske uitzicht ligt het niet, maar, nou ja, ik tors wel wat mee. Want de echte hobbel, zo ontdekken we, is de uitklap-rolstoel. Ik heb er op internet eentje gevonden met extra kleine wielen. Die klapt op als een kinderwagen en schuift zo onder in de fietskar. ’t Zit voor geen meter, maar B. vleit zich met mijn hulp gewillig in het uitgevouwen nylon. Alleen op die manier komt ze van de fiets naar de tent, het restaurant of de wc. Maar, kleine wielen blijven steken, achter keitjes, takjes en stoepjes. En langs de oevers van de Donau stikt het ervan. Je begrijpt waarom sommige wielen niet alleen rond, maar ook groot moeten zijn.

We houden de moed erin, want we hebben het leuk. En B. moet gewoon even geduld hebben. Terwijl ik de tent uitvouw en opblaas, de wc-stoel uitklap, de matjes uitrol en het eten voorbereid, kan zij alleen maar toekijken. Wanneer het licht begint te regenen, veel is het niet, en het langzaam donker begint te worden, zit B. nog steeds in haar rollende klapstoel. Op precies dezelfde plek waar ik haar na aankomst een uur geleden heb neergezet. Want met kleine wielen kun je nu eenmaal niet hoepelen. Ze doet haar best om te lachen vanonder haar capuchon.

We genieten met emmers. Het weerbericht voorspelt dat het over twee uur droog wordt. Acht uur later lekken niet alleen de naden. Ik duw haar als een lading hout van de Gamma aan haar stramme benen het wiebelige bed van het vouwwagentje in. Het karretje onder ons houdt moedig stand. Net als wij.

’s Nachts op de pot houd ik B. stevig vast, want tentdoek geeft behoorlijk mee, en ze mist niet alleen de haken die haar thuis overeind houden.

Buiten tuimelen we in nieuwe problemen; wie houdt bij al die regen míjn paraplu vast als ik haar karretje richting de campingdouche rol? Niet dat dat nog veel uitmaakt. Nat zijn we toch. Maar wat doet die kerel hier, zie ik de campingdiva’s denken als ze de volwassen stroller met mij erachter zien.

Via de spiegel voor de wasbak, die B. alleen bereikt als ze op haar voorste wielen balanceert, lees ik voor het eerst ontreddering in haar blik. En we denken alle twee aan de buurvrouw.