Dit zijn de favoriete restaurants van Joël Broekaert

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Restaurantgids Restaurantcriticus Joël Broekaert schreef honderden recensies voor NRC over restaurants. Voor deze gids zet hij twaalf van zijn favoriete restaurants in Nederland op een rij. Die één ding gemeen hebben: „een zekere mate van rock ’n roll”!

Foto’s Olivier Middendorp, Merlin Daleman, Rien Zilvold, Walter Herfst, Yentl Silk

Restaurantgids

Voorwoord

Een goed restaurant hoeft niet duur te zijn, en zeker niet chic. Maar het mag wel. Als restaurantrecensent heb ik de afgelopen tien jaar op ongelooflijk veel plekken gegeten in binnen- en buitenland. Gelukkig vind ik het ook in mijn vrije tijd nog steeds heerlijk om uit eten te gaan. De plekken waar ik privé graag ga eten zijn uiteenlopend in stijl en prijsklasse, maar hebben allemaal één ding gemeen: een zekere mate van rock-’n-roll. Ze bieden spannende smaakcombinaties, soms steengoede klassiekers, maar vaak ook juist verrassende of prikkelende nieuwe gerechten en – zeker niet onbelangrijk – een fijne losse sfeer, waar je je even lekker kan laten verzorgen. Restaurants waar je keer op keer terug wil komen.

Ik heb twaalf van mijn favorieten voor u geselecteerd. Het is nadrukkelijk géén top-12. Er zit geen hiërarchie in de lijst – dat is als vragen: van welk kind hou je het meest? Sowieso zijn ze daarvoor ook te verschillend. Er zitten een paar zaken in het hogere en duurdere segment tussen, die vallen onder de fine dining. Ook viel het me bij het samenstellen op dat ik graag bij visrestaurants eet, dus die hebben ook een eigen categorie. En de rest is gewoon… rock ’n roll. Daarbij is Amsterdam onherroepelijk oververtegenwoordigd, omdat er in de hoofdstad nu eenmaal ontzettend veel gebeurt in de culinaire scene en simpelweg ook omdat ik daar woon en daar het vaakst uit eten ga.

Over alle restaurants in deze lijst heb ik in NRC geschreven. Sommige recensies (die u erbij kunt lezen) zijn al flink wat jaren oud. Maar ik heb alle twaalf favorieten recent genoeg bezocht om mijn hand ervoor in het vuur te durven steken dat ze u op geen manier zullen teleurstellen. Smakelijk!

Joël Broekaert, culinair journalist

Prijsindicatie:
€ = tot 50 euro voor menu
€€ = tot 100 euro per menu
€€€ = tot 200 euro per menu
€€€€ = boven de 200 euro per menu

Fine Dining

Nijmegen (Gelderland)

De Nieuwe Winkel plantaardig, fine dining (€€€)

De Nieuwe Winkel is vegan eten op het allerhoogste gastronomische niveau – twee Michelinsterren, één groene ster. Daarmee bevindt Chef Emile van der Staak zich met DNW in de absolute internationale voorhoede van de plantaardige gastronomie. Hij is een ware smaakalchemist. Door vasthoudende research en ontwikkeling heeft hij de voorbije jaren alle dierlijke producten uit zijn keuken weten te bannen, zonder enige concessie te doen aan diepte en rijkdom van smaak in zijn gerechten. Een van de laatste wonderen waarvan ik daar getuige ben geweest, was een ‘terrine de foie gras’ gemaakt van walnoot. Mind blowing.

Lees de recensie uit 2019: Bij De Nieuwe Winkel beleef je een kolkend golfslagbad van smaken


Den Hoorn, Texel (Noord-Holland)

Bij Jef fine dining, Nederlands (€€€)

Jef Schuur kookt Texel: Texels lam, de prachtigste vis en schelpdieren van de Wadden, en sinds kort ook de mooiste groenten van het eiland, namelijk uit eigen tuin. Bij Jef eet je fine dining op Michelin-niveau, maar met een herkenbare eigen stijl: je proeft altijd dat je bij Jef Schuur zit – mij staan nog altijd de Hollandse garnalen en oesters in oudekaasschuim en augurk levendig bij. Zijn vrouw Nadine Mögling is door Michelin afgelopen jaar gekroond tot ‘Sommelier van het jaar’. Je kunt geweldig luxe overnachten boven het restaurant en vooral het 7-gangen-ontbijt de volgende ochtend is een weelderige ervaring.

Lees de recensie uit 2016: Joël Broekaert eet een prikkelend zuurpiekje op Texel

Zwolle (Overijssel)

De Librije fine dining, Nederlands (€€€€)

Jonnie en Thérèse Boer zijn zonder twijfel het koningskoppel van de Nederlandse gastronomie. Dit jaar vierden zij hun 30-jarig jubileum. Tevens is 2023 het twintigste opeenvolgende jaar dat De Librije met drie sterren bekroond is in de Michelingids. Jonnie, geboren en getogen in Giethoorn, kookte al lokaal lang voordat ‘lokaal’ onder invloed van de moderne Scandinavische keuken leidend werd in de internationale gastronomie. De Librije is het toonbeeld van ongedwongen luxe, gastvrijheid op het hoogste niveau zonder opgedirkt te voelen. Konijnenniertjes met epoisse, witte chocolade met blauwe kaas, passievrucht met vet van het Hongaarse wolvarken en beekforeleitjes – de smaakcombinaties in De Librije zijn altijd even verrassend, prikkelend als geraffineerd.

Lees de recensie uit 2017: Waarom De Librije het beste restaurant van Nederland is

Eindhoven (Noord-Brabant)

Zarzo fine dining, modern Europees (€€€)

Zarzo is een goed voorbeeld van zo’n kneiterchique zaak die het geld dubbel en dwars waard is. De Spaanse chef Adrian Zarzo komt uit de school van De Librije, waar hij zowel de positie van keukenchef als die van hoofd-sommelier heeft bekleed. En dat is duidelijk te merken in zijn eigen restaurant: het is een van de beste wijn-spijservaringen die Nederland te bieden heeft. Je kunt er een über-luxe high-endmenu eten vol met wagyu en kaviaar. Maar ik zou lekker het ‘gewone’ (en iets goedkopere) Zarzo-menu nemen, met spannende ingrediënten als kokotxa (Baskische kabeljauwkaak). Dat is op dit niveau eigenlijk veel interessanter.

Lees de recensie uit 2022: Wijn-spijs bij Zarzo in Eindhoven: héél duur, maar ook héél goed

Nederlandse vis

IJmuiden (Noord-Holland)

Hokkai Kitchen sushi, Japans (€€ voor sushi, €€€ voor omakase)

Je verwacht het niet op het grijze industrieterrein in de haven van IJmuiden, maar hier eet je geweldige sushi. Hokkai Suisan is al dertig jaar importeur van exquise Japanse producten, en wat verse vis betreft zitten ze in deze haven natuurlijk heel dicht op de bron. In de keuken staat de Japanse chef Kuniyoshi Ohtawara (ex-Okura). Zijn sushi is fenomenaal – u weet: écht goede sushi herken je aan de rijst, die moet perfect gekookt én perfect op smaak zijn. Bij Hokkai Kitchen eet je naast sushi ook gerechten als gefrituurde en gemarineerde zalmbuikjes en speciale geïmporteerde visdelicatessen, zoals gindara Saikyozuke, zandvis (black cod) in zoete miso.

Lees de recensie uit 2017: Op dit industrieterrein in IJmuiden eet je geweldige sushi

Bruinisse (Zeeland)

De Vluchthaven visrestaurant, Nederlands (€€€)

Brasserie De Vluchthaven is letterlijk dat: een plaats om te ontsnappen. Het terras biedt uitzicht over het Zijpe, de Zeeuwse zeearm die de Grevelingen met de Oosterschelde verbindt. Met laag water kun je nét zien waar de mosselstokken staan. Chefkok DP Arkenbout kookt met de mooiste vis en schaal- en schelpdieren die de Oosterschelde te bieden heeft, grofweg tussen maart en oktober. Palourdes, kokkels, scheermessen van de houtskoolgrill, pesce crudo van harder, kreeft en oesters – geen opsmuk, geweldige producten, kundig en met liefde bereid. De Vluchthaven is de ideale zomerstek voor de visliefhebber. En niet schrikken als u de chef met warm weer tussen het servies door even een duik ziet nemen.

Lees de recensie uit 2020: Dit is dé zomerplek voor de visliefhebber

Pingjum (Friesland)

Pizzeria Pingjum pizza, Nederlands (€)

Het allermooiste dat je kan overkomen als restaurantrecensent is dat je waarlijk een pareltje ontdekt. Als de spreekwoordelijke pizzeria op de hoek in een klein dorpje daadwerkelijk een geweldig tentje blijkt te zijn, bestierd door een heerlijk bevlogen koppel. Precies dat vond ik in Pingjum, een klein Fries dorp aan de eerste afrit na de Afsluitdijk, van Ed en Marjet Ydema. De grote Fries met blonde krullen bakt niet alleen bijzonder fijne pizza’s, hij serveert vooral de lekkerste schelpjes van de Wadden. Want op de mozzarella, olijfolie en San Marzano-tomaten na (en de wijn natuurlijk) komt alles van zo dichtbij mogelijk. Dat zou een échte Italiaan ook doen.

Lees de recensie uit 2016: Joël Broekaert eet perfect dunne pizza

Rock ’n roll

Utrecht (Utrecht)

Restobar Rosie modern Europees, Frans (€ tot €€)

Soms is het helemaal raak – Restobar Rosie is pure rock ’n roll. Robuust en ruig op het oog, maar zeer geraffineerd in smaak. Volvette hersenmayo bij de kalfskop, krakend verse rauwe bittere bladgroenten daartegenover houden de boel in balans. Organen worden niet geschuwd, maar de vegetarische gerechten zijn net zo prominent en swingend: zoals de andijvie van de plancha met een dijk van een aioli, hartige pecorino en gesuikerde pecannoten. Bij Rosie wil je (althans, ik) alles bestellen. Ook de cocktails, zuurbieren en wijnen zijn dik in orde. Rosie is een bruisende tent waar je de borrel rustig over kan laten vloeien in het diner.

Lees de recensie uit 2023: Bij Café Restobar Rosie in Utrecht hebben ze het eten tot in detail briljant uitgevoerd

Amsterdam (Noord-Holland)

Europizza modern Europees, pizza (€ tot €€)

Europizza – klinkt als een dönertent, is een van de tofste restaurants van dit moment in Amsterdam. Toen de coronacrisis insloeg besloten chef Rein op ’t Root en zijn team vanuit de houtoven van hun tasting-restaurant Europa in Zaandam noodgedwongen diepvriespizza’s te verkopen, onder de naam Europizza. Dat werd een ongekend succes. Ze vonden een nieuw onderkomen in het hippe deel van Amsterdam-Noord en hielden de geuzennaam. Op ’t Root is zeer getalenteerd en borrelt van prikkelende ideeën die hij zonder opsmuk presenteert. Zoals recentelijk nog: rauwe poon met limoenbladmayo, sambal en paprikaleer; en noedels van koolrabi met sesamsaus. En je kunt er nog altijd terecht voor een zuurdesempizza met verrassende, culinaire toppings.

Lees de recensie van Petra Possel uit 2020: Haal die pizza’s af, straks weer naar binnen: alles is verrukkelijk

Amsterdam (Noord-Holland)

Kaagman & Kortekaas modern Europees, surf ’n turf (€€)

Giel Kaagman stal ooit mijn hart met een vol-au-vent van hanenkammen en -kloten, naast een prachtig stukje Anjou-duivenborst. Klassiek geschoold bij het beroemde en invloedrijke (helaas gestopte) Amsterdamse Bordewijk, met een rauw randje, humor en een smaak voor incourante ingrediënten. Zijn ‘wederhelft’ Bram Kortekaas is een van de fijnste gastheren en sommeliers uit mijn stad Amsterdam. Al snel na die eerste recensie werd ik kind aan huis bij Kaagman en Kortekaas, hét schoolvoorbeeld van de hoofdstedelijke nouveau ruig-scene. Kaagman blinkt uit in surf ’n turf-combinaties, zoals bloedworst met langoustines. Ondertussen heeft hij al meerdere terugkerende klassiekers op het repertoire, zoals het geniale dessert met duindoorn, witte chocolade en zee-egel.

Lees de recensie uit 2015: Het eten bij Kaagman & Kortekaas is verfijnd en stoer

Beverwijk (Noord-Holland)

Zacht Staal / Café Picknick modern Europees (€€)

Ik droom nog steeds regelmatig van Wijncafé Worst, waar de barkrukken precies de vorm van mijn kont leken te hebben – ik bedoel: nergens zat en at ik zo lekker aan de bar. Kippenlevermousse, paté’s, cabernet francs en gelatineuze, hard aangebakken pied de couchon’s. Das war einmal… Gelukkig kookt geestelijk vader Kees Elfring in Beverwijk bij Café Picknick nog steeds zijn dagverse, robuuste ambachtelijke stijl (denk: stukken gegrilde andijvie met ansjovissaus). En het wordt nog beter! In dezelfde keuken kookt de talentvolle Lenny Ylstra een sprankelend en modern groente-georiënteerd tasting-menu onder de vlag van Wegrestaurant Zacht Staal. A match made in heaven.

Lees de recensie uit 2023: In een ‘duurzaam paradijs’ delen het talent en de nestor één keuken

Amsterdam (Noord-Holland)

Choux groente, modern Europees (€€)

Over het hele spectrum in de restaurantwereld spelen groenten en vegetarische gerechten steeds meer een volwaardige rol op de menukaart. Een absolute voorloper op dat gebied was en is Choux in Amsterdam. De stijl van chef Merijn van Berlo is sterk beïnvloed door de Scandinavische nordic cuisine, bijvoorbeeld in zijn gebruik van gefermenteerde groentesappen of bessentakolie om maar iets te noemen. Maar hij heeft daarbinnen een rijke, weelderige stijl met veel componenten op één bord. Het gebruik van groenten in desserts heeft hij waarlijk tot een kunst verheven. Onder leiding van zijn compagnon, gastheer en sommelier Figo van Onna speelt Choux ook al jaren een voortrekkersrol als natuurwijn-restaurant.

Lees de recensie uit 2015: Restaurant Choux is een frisse aanwinst voor Amsterdam


Related Posts

Kookboekschrijver Meera Sodha: ‘Als je bij mij thuis komt eten, krijg je deze gerechten’

  • admin
  • November 14, 2024
  • 0

Na drie succesvolle kookboeken, Made in India, Puur India, Azië en een veganistische receptenrubriek in de Britse krant The Guardian verloor Meera Sodha het plezier in koken. Ze schrijft openhartig over die donkere periode in haar nieuwste boek Bij Meera aan tafel. „Ik heb heel lang in bed gelegen en maanden en maanden niet gekookt”, vertelt ze tijdens een videogesprek vanuit haar huis in Londen. De oorzaak noemt ze complex, maar de vele deadlines, een jonge baby en de coronapandemie hielpen niet. „Het was een opeenstapeling van alles in mijn leven waardoor ik mijn hoofd niet meer boven water kon houden en mijn weerstand volledig verdween.”

Het omslagpunt kwam toen ze zag dat haar man, die naast zijn baan alle zorg voor hun dochters en het huishouden op zich had genomen, brak. „Ik was zo met mezelf bezig dat ik me niet had afgevraagd hoe het met hem ging.”

Ze ging naar de keuken, pakte intuïtief wat ingrediënten, linzen, curryblad, citroengras en chilipepers, en maakte dahl. „Ik voelde een nieuwe energie in mijn vingertoppen, kon mijn longen voelen en weer ademhalen. Voor het eerst in lange tijd voelde koken anders, niet als een opgave.”

Ik was zo met mezelf bezig dat ik me niet had afgevraagd hoe het met hem ging

Sodha besefte toen dat dit was hoe ze wilde koken, eenvoudige gerechten voor haar man, dochters en zichzelf. En ze realiseerde zich hoe belangrijk ze de avondmaaltijd vindt. „Niet het ontbijt, niet de lunch, ik wilde alleen nog maar het avondeten maken.”

Het vermogen om een lekkere avondmaaltijd – de Engelse titel van haar boek is Dinner – op tafel te zetten noemt ze een ‘superkracht’. Ze kreeg weer plezier in koken; het voelde als een prestatie om iedere dag een maaltijd voor te bereiden en ’s avonds met haar gezin aan tafel te zitten. „Ik weet niet of dit voor iedereen geldt die mentaal door een diep dal is gegaan, maar ik was verdoofd, ik voelde niks meer. Door het klaarmaken van het avondeten voelde ik me geaard, ik had weer een doel.”

Bij moeder nog vlees

De recepten die ze in deze periode maakte vormden de basis van Bij Meera aan tafel. Ze noemt het haar meest persoonlijke boek. „Ik kookte altijd, maar het was nooit echt het soort eten waar ik van houd.” En dan aarzelt ze even. „Ik twijfel of ik dit woord moet gebruiken, maar het ging erom andere mensen te imponeren. Heel veel in deze wereld draait om indruk maken, waarom zou je anders nieuwe recepten verzinnen? Maar ik hou juist van eenvoudig eten. Als je bij mij thuis komt eten, krijg je de gerechten in dit boek.”

Door het avondeten voelde ik me geaard, ik had weer een doel

Die zijn allemaal vegetarisch. Alleen als ze bij haar moeder eet, eet ze nog weleens vlees. „Eten is niet alleen brandstof, maar ook nostalgie, plezier, geschiedenis en traditie, dus ik hou wat ruimte vrij voor mijn moeders kip curry of kip pilav, waar ik dol op ben.”

Sodha is de dochter van Indiase ouders uit Oeganda, die in 1972 het land moesten ontvluchten, omdat dictator Idi Amin de bevolking tegen de Indiase minderheid ophitste. „Ik heb geen plek om naar terug te gaan, ik kan niet naar het huis waar mijn ouders geboren zijn, de gemeenschap van toen is er niet meer. Daarom hou ik me vast aan de verhalen en de spullen die me verbinden met dat verleden.”

Ze staat op en komt terug met een houten lepel die haar dierbaar is, die ze van haar moeder kreeg en waar ze in haar boek over schrijft, net over als het koperen pannetje van haar oma en de beelden van de Hindoegoden Ganesha, Lakshmi en Annapurna in haar keuken. Ze staat weer op, pakt haar telefoon en laat ze zien. Ze is niet religieus, schrijft ze in haar boek, maar ‘door verbinding, traditie of rituelen’, geven ze haar ‘troost en het geluk dat ze nooit in haar eentje staat te koken’.

Haar ouders kwamen op het Engelse platteland van Lincolnshire terecht. „Wat mijn moeder aan mij heeft doorgegeven is dat koken je verbindt met tradities en in mijn geval was dat de Indiase Gujarati-keuken.” Gujarat is een deelstaat van India die aan Pakistan grenst.

De Indiase en Aziatische keuken zijn belangrijk voor Sodha, maar in Bij Meera aan tafel is de stijl veel uiteenlopender met invloeden uit bijvoorbeeld de Italiaanse en Egyptische keuken. De 120 recepten ademen de Londense diversiteit waar ze deel van uitmaakt. „Eten verandert met de omgeving en de mensen mee en dat omarm ik. Als ik iets van een andere cultuur gebruik, doe ik dat met respect en begrip voor de oorsprong, maar eten is ook een geweldig creatief medium.”

En eten is leuk, benadrukt ze. „Het moet leuk zijn. Hoewel de aanleiding voor dit boek verdrietig was, is het boek vrolijk geworden. Ik hou nu van mijn leven en als ik niet was ingestort, was ik zonder nadenken op oude voet door blijven gaan. Nu leef ik bewust en weet ik wat me gelukkig maakt.”

Dat zijn kleine dingen als zonlicht op haar gezicht, yogalessen, om drie uur klaar zijn met werken – en eenvoudige gerechten. „Ik heb aan dit boek echt met mijn hart en buik gewerkt. Wat ik er zo fijn aan vind is dat het me weer bij mezelf heeft gebracht.”


In de Westelijke Tuinsteden zouden functioneel ingerichte woningen leiden tot ‘een gelukkiger gezinsleven en een vitale samenleving’

  • admin
  • November 13, 2024
  • 0
Foto Jordi Huisman

Een halve eeuw geleden geleden verdween de verzuiling stilletjes uit Nederland. Maar in Slotermeer, de oudste van de Westelijke Tuinsteden van Amsterdam, zijn de restanten ervan nog zichtbaar. Daar staan in de Dobbebuurt ‘katholieke’ woningblokken van vijf verdiepingen tegenover ‘algemene’. De bewoners van de algemene, rechttoe-rechtaan-blokken moeten een trappetje op naar de entree van hun woningen. De katholieke blokken hebben daarentegen op de begane grond een soort kerkportalen als ingangen, met gemetselde bogen en eenvoudige tympanen. Boven de bogen zitten veelkleurige, half abstracte mozaïeken van de kunstenaar Theo Forrer. Met enige moeite vallen hierin onder meer ploegende boeren, zwoegende werklui en de hand van god te herkennen.

De door Nielsen Spruit en Van der Kuilen ontworpen algemene blokken zijn begin jaren vijftig gebouwd voor de algemene woningbouwvereniging Rochdale. De blokken die een katholieke woningbouwvereniging liet neerzetten zijn van Aat Evers en Geert Sarlemijn, twee traditionalistische architecten die omstreeks 1950 de cursus kerkelijke architectuur van pater-architect Dom Hans van der Laan volgden. Evers en Sarlemijn gaven hun bakstenen woondozen, waarvan enkele in de jaren tachtig helaas vaal wit zijn gestuct, niet alleen stichtelijke entrees maar ook natuurstenen lateien en vier dikke, bakstenen zuilen op de kopse kanten. Een naburig, ook door hen ontworpen blok met winkels en woningen heeft zelfs rijen witte zuilen met rare ionische kapitelen aan weerszijden van een boogvormige poort.

Foto Jordi Huisman

De stedenbouwkundige Cornelis van Eesteren, hoofd stadsontwikkeling in Amsterdam, zag de architectonische gevolgen van de verzuiling in Slotermeer met lede ogen aan. De hoofdontwerper van de Westelijke Tuinsteden hield niet van diversiteit. Het liefst had hij de enorme Amsterdamse uitbreidingswijken helemaal volgezet met radicaal modernistische architectuur. Van Eesteren en Sarlemijn en andere architecten die in Slotermeer hadden gebouwd vond Van Eesteren „kwalitatief op een laag peil” staan, schrijft Ineke Teijmant in het boekje De Dobbebuurt. Ze hadden er gezorgd voor een weerzinwekkende „kakofonie”, meende hij. De bewoners dachten hier anders over: zij vonden Slotermeer juist „gezellig gevarieerd”.

Foto Jordi Huisman

Goede smaak

Om de kloof tussen de smaak van Van Eesteren en die van de toekomstige bewoners van de Westelijke Tuinsteden te dichten, was in 1946 de stichting Goed Wonen opgericht. Uitgangspunt van Goed Wonen was dat smaak een kwestie van opvoeding is en de meeste Amsterdammers onopgevoed waren. „Slechts zelden treft men een interieur aan, waarin zuivere vormgeving, innerlijk evenwicht en harmonische kleurencombinatie ons het gevoel geven van werkelijke sfeer”, schreef de voorzitter van Goed Wonen (en Amsterdamse PvdA-wethouder van Volkshuisvesting) Jan Bommer in 1948 in het eerste nummer van het gelijknamige tijdschrift.

Om de lezers bij te brengen hoe ze hun interieurs konden zuiveren van zware balpootmeubelen en andere foute huisraad, schreef Goed Wonen niet alleen over „doelmatige” woninginrichting maar ook over kitsch en de vraag of massaproductie „een gevaar was voor onze persoonlijkheid”. Ook deed het tijdschrift de lezers een proefje aan de hand om vast te stellen of hun interieur ‘zuiver’ genoeg was: de melkflestest. De dikke, onelegante melkfles was „typerend voor onze tijd en voor de stand van onze natuur- en scheikunde” en past in elk „modern” interieur, zo legde de bedenker van de melkflestest uit. „Als u het beslist nodig vindt om de melk eerst over te gieten in een ‘mooi’ kannetje, dan is er ergens iets fout òf bij u òf bij uw interieur, want de fles is goed.”

Foto Jordi Huisman

In de jaren vijftig en zestig liet Goed Wonen twaalf modelwoningen inrichten in de Westelijke Tuinsteden. Wat de toekomstige tuinstedelingen daar toen zoal aantroffen, is te zien in de Van Eesteren Museumwoning, gevestigd in een woning in een algemeen blok in de Dobbebuurt. Hier staan de woon-, eet- en slaapkamer vol met huisraad die Goed Wonen had goedgekeurd, zoals de nog altijd populaire slaapbank van Mart Visser en een fauteuil van gebogen rotan. Aan de knalrode wand van de woonkamer hangen metalen wandrekken van het merk Pilastro, de keuken heeft een modulaire Bruynzeelkeuken van Piet Zwart en in de slaapkamer staan bedden van Auping met ‘hygiënische’ metalen spiraalbodems. Boven de eettafel hangt de beroemde en nog altijd geproduceerde PH 5-lamp van de Deense ontwerper Poul Henningsen.

De eerste modelwoning van de Westelijke Tuinsteden stond in Slotermeer en was in 1955 ingericht door Johan Niegeman, die in de jaren dertig in Stalins Sovjet-Unie had gewerkt. Daar werkte hij onder meer aan ‘sotsgorods’ als Magnitogorsk, nieuwe socialistische steden waar de Nieuwe Mens gestalte moest krijgen. De sotsgorods werden een faliekante mislukking en Niegeman moest in 1937, net als eerder de communistische architect Mart Stam, de Sovjet-Unie verlaten.

Foto Jordi Huisman

Betere mensen

Ook de Westelijke Tuinsteden waren bedoeld als een soort sotsgorods. Ontwerpers als Niegeman geloofden dat ‘zuiver’ ingerichte woningen betere mensen zouden maken van de bewoners. Mensen die zich omringen met melkflessen en andere ‘neutrale’ industrieel vervaardigde voorwerpen en meubels getuigen van een sterke persoonlijkheid, schreef Goed Wonen: „Zij hebben geen opvallende meubelen nodig in hun interieur om zichzelf tot recht te laten komen. Hoe eenvoudiger de meubelen, hoe beter de mens uitkomt.” Ook zouden functioneel ingerichte en hygiënische woningen leiden tot „een gelukkiger gezinsleven, een harmonieuze opvoeding van de kinderen en een vitale samenleving”.

De modelwoningen vielen lang niet bij alle bezoekers in de smaak. Velen vonden ze ‘kaal’ en ‘ongezellig’. En de degenen die er wel in iets zagen, konden de eenvoudige, maar desondanks dure huisraad meestal niet aanschaffen. Zo bleef het zuiver vormgegeven interieur alleen weggelegd voor een elite die ermee kon getuigen van hun goede smaak.

Museumwoning Van Eesteren. Freek Oxstraat 27, Amsterdam. Info: www.vaneesterenmuseum.nl/museumwoning

Foto Jordi Huisman


Column | De oppaskat van Jan

  • admin
  • November 13, 2024
  • 0

Mijn vriend Jan kwam bij ons eten. Van tevoren zei Willem: „Ik heb echt zin in vanavond. Jan gaat in ieder geval niet zo verschrikkelijk lopen jeremiëren over de toestanden in de wereld.” Daar verheugde ik me ook op, want ik kan er alleen tegen als ik zelf jeremieer.

Jan kwam bij het vallen van de avond binnen, een en al benen en glanzend kaal hoofd. Kaas klom als een kapucijnaapje tegen hem op, nestelde zich op zijn schoot en lispelde dat hij spaghetti carbonara wilde. Die kreeg hij, in een handomdraai door Jan bereid, maar vol en vet en bevredigend. De kaarsen brandden, er werd gegeten, buiten was het zacht novemberweer.

Jan woont in Leeuwarden, maar past in Amsterdam op een kat van achttien jaar oud, die allerlei medicijnen nodig heeft om door de dag te komen. Ik had weinig begrip voor de hele situatie. Een bejaarde kat in het licht van deze tijd vraagt te veel van iedereen, zeker op een avond als deze, die eindeloos moest duren. Ook heb ik mijn vader weleens een ongelukkig kuikentje, wiens hoofd verkeerd om aan zijn lijf zat, bij geboorte de nek om zien draaien. Toen zat het hoofd weer goed, maar daar was dan ook alles mee gezegd.

De kinderen gingen slapen. Willem bracht ze naar boven, aan tafel werd het even stil. Ik begon maar weer eens over het lot van vrouwen over de hele wereld. „Het is de alsof de wapens in je handen van suiker zijn, in een heel stroperige zich eeuwig herhalende droom”, fluisterde Jan en daarna, schel: „We kunnen er helemaal niks aan doen, vergeet die linkse lente.” We deden de gordijnen dicht. Willem kwam naar beneden, we moesten het er toch nog iets langer over hebben, je komt er niet onderuit. Dus vroegen we ons af waarom er zoveel stemmen zich laven aan de steeds grotere chaos, hoe die stemmen iedereen nog verder opdrijven, de waanzin willen laten heersen, de hoofdstad vol geweld en zij, juichend achter hun schermpjes verontwaardiging fingerend. „Het is nu wachten op Gavrilo Princip, en ondertussen verdringen ze elkaar om hem te mogen zijn”, zei ik en was geheel niet ontevreden met mezelf.

Toen begon Jan nonchalant The Waste Land te citeren en daarmee keerden we terug naar onze eigen, voor velen onuitstaanbare, veiligheid van oude teksten, liedjes, luisterend, in stille bewondering. Drie sukkels aan een keukentafel, met een stapel boeken, Medea en Cavalleria Rusticana. Een grote troost, maar één die moeilijk te vinden is, en daarom in het dagelijkse leven steeds verder uit zicht leek te verdwijnen.

De kat moest haar pillen, Jan vertrok even plots als hij gekomen was. Wij zaten nog even. Ik dacht aan Antigone die haar broer wilde begraven tegen de wens van de staat in. Daarna dacht ik aan mijn vader, die weigerde onze dode hond aan de dierenarts af te geven en hem achter in de tuin onder een appelboom begroef.

De volgende dag fietste ik met Kaas en Cléo katerig door onze straat. Op de hoek stond een verwarde man naar duiven te trappen. „Rot op, tyfusbeesten” schreeuwde hij. Toen kreeg hij er eentje onder zijn laars en stond met zijn volle gewicht op het beestje. Ik fietste met kloppend hart door en dacht aan de oppaskat van Jan. Moge het lieve dier voor eeuwig leven.