Pakistan blijft vast van plan om per 1 november „illegale” vluchtelingen het land uit te zetten. Dat zei interim-minister van Binnenlandse Zaken Sarfraz Bugti donderdag in een persconferentie, over de naderende deadline voor een nieuwe deportatiemaatregel: „Ik wil er nog een keer op aandringen dat alle illegale immigranten binnen de gestelde termijn vrijwillig vertrekken.” Vanaf 1 november zullen zij gearresteerd worden.
Het nieuwe beleid leidt tot grote zorgen binnen de Afghaanse gemeenschap in Pakistan. Dat zijn in totaal bijna vier miljoen mensen, onder wie 700.000 die na de machtsovername van de Taliban in augustus 2021 hun eigen land ontvluchtten. Afghanen zijn daarmee de grootste groep migranten en vluchtelingen in het land.
Sinds de aankondiging van de nieuwe regels, begin oktober, neemt de spanning toe onder de bevolkingsgroep. Volgens Human Rights Watch hebben zij in de afgelopen maand te maken gehad met bedreigingen, geweld en discriminatie.
De maatregel voert ook de druk op voor Afghaanse vluchtelingen die naar Pakistan gingen in afwachting van de mogelijkheid om door te reizen naar een westers land. Onder meer de Verenigde Staten en Canada, maar ook Europese landen, raden aan Afghanistan eerst te verlaten en de visum-afhandeling in Pakistan te doen.
De Britse regering heeft besloten vluchten te charteren voor de ongeveer drieduizend Afghanen, voornamelijk oud-personeel van Britse missies, die in Pakistan wachten op vertrek naar het Verenigd Koninkrijk. Omroep BBC zag rechtbankstukken in, waaruit blijkt dat het VK de herlocatie wil kunnen versnellen, vanwege de nieuwe deportatiemaatregel. Het is niet duidelijk of alle drieduizend Afghanen die daarvoor in aanmerking komen al volgende week het land uit zullen zijn.
Een Afghaanse man die met zijn gezin sinds twee jaar in Islamabad woont, vertelt in een whatsapp-audiobericht aan NRC over het ongemak dat in de gemeenschap leeft. „Je moet rekenen met je identiteit en je bestaansrecht”, aldus de man, die liever zijn naam niet vermeld ziet. „Rekenen”, licht hij toe: „zijn je papieren nog geldig? Zijn dat Afghaanse documenten, of papierwerk dat je nodig hebt om naar een ander land te reizen? Waar ben je welkom? Durf je het aan om te reizen?” De optie om deportatie voor te zijn, door zelf terug te keren naar Afghanistan, noemt hij „een nachtmerrie voor velen. Maar misschien een optie… als arrestatie je erger lijkt.”
Gevaar voor de Taliban
Voor veel Afghanen in Pakistan zou terugkeer naar het land van herkomst betekenen dat zij gevaar lopen van de Taliban. Toch hebben zeker 60.000 ongedocumenteerden al gehoor gegeven aan de oproep tot terugkeer, stellen de autoriteiten.
De Pakistaanse overheid ontkent dat de maatregel alleen gericht is tegen Afghanen, maar dat het gaat om alle ongedocumenteerde vluchtelingen. De nieuwe maatregel is echter wel degelijk ontworpen als reactie op de verslechterde veiligheidssituatie in Pakistan na een reeks aanslagen, waarvoor het land de facto de machthebbers in Kabul verantwoordelijk houdt. De Taliban zouden terreurorganisaties steunen – iets wat de officiële woordvoerder van het Afghaanse regime in de afgelopen maand heeft tegengesproken.
Aan de grenzen van Pakistan zijn inmiddels opvangcentra ingericht, waar ongedocumenteerde vluchtelingen die vanaf 1 november worden opgepakt, hun deportatie moeten afwachten. In steden en dorpen in het grensgebied is onder de bevolking tegenstand over het nieuwe beleid; inwoners van beide landen zijn van oudsher gewend heen en weer te reizen en handel te drijven. Dat zal een stuk moeilijker worden door grenscontroles en strengere regels over visa.
