N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Astma Nederlandse huishoudens blijven trouw aan koken op gas. Dat is niet zonder risico. Met name kinderen kunnen met ernstige astmasymptomen te maken krijgen.
Gaskooktoestellen produceren stikstofdioxide, koolmonoxide, ultrafijnstof en andere schadelijke stoffen die voor ernstige gezondheidsklachten kunnen zorgen.
Foto Kees van de Veen
Koken op gas leverde afgelopen jaar bij ruim zeventigduizend Nederlandse kinderen astmasymptomen op. Die conclusie trekken gezondheidsorgaan European Public Health Alliance (EPHA) en de koepel voor schone energiesystemen Collaborative Labeling and Appliance Standards Program (CLASP), onder meer gebaseerd op onderzoek van kennisinstituut TNO. De twee Europese organisaties, die de gezondheidsrisico’s van koken op gas in een rapport bundelden, stellen dat 12 procent van het aantal kinderen met astmasymptomen voorkomen had kunnen worden door niet met gas te koken.
Alle gaskooktoestellen, zo stelt het rapport, geven verontreinigende stoffen vrij die schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid. De toestellen produceren schadelijke stoffen zoals stikstofdioxide, koolmonoxide en ultrafijnstof, die voor ernstige gezondheidsklachten kunnen zorgen. Koken op een gasfornuis zou afgelopen jaar geleid hebben tot astmasymptomen bij 700.000 Europese kinderen. Voor Nederland gold dat voor ruim 70.000 kinderen.
Ruim honderd miljoen EU-inwoners koken nog op gas. Ook Nederlandse huishoudens – met een percentage van 65 procent een van de koplopers – blijven trouw aan koken op gas. Volgens de onderzoekers is het risico dat kinderen uit deze huishoudens de afgelopen twaalf maanden astmasymptomen hebben gehad 42 procent hoger. Ook het risico op een diagnose met levenslange astma – 24 procent – neemt hierdoor behoorlijk toe.
Energiecrisis
CLASP en EPHA waarschuwen dat de energiecrisis deze winter de situatie rond de luchtkwaliteit kan doen verslechteren. Doordat bewoners de ramen dichthouden om energie te besparen, is de kans groot dat stikstofdioxide binnenskamers zodanig toeneemt dat het gezondheidsrisico’s veroorzaakt.
Er is groeiend bewijs dat luchtverontreiniging door koken op gas nadelige effecten heeft op de ontwikkeling van de hersenen van jonge kinderen. Ook voor volwassenen, hebben verontreinigende stoffen negatieve gevolgen voor de hersenen, de luchtwegen en het zenuwstelsel.
Hayat Tahrir al-Sham, een fundamentalistische islamitische groepering, heeft in drie dagen Aleppo grotendeels ingenomen van het regeringsleger, en de verbindende snelweg tussen Aleppo en Damascus doorgesneden. De snelheid waarmee deze tweede stad is veroverd en het gebrek aan verzet, heeft deskundigen verbaasd.
Hoewel er in Syrië nog werd gevochten en er volgens de in het Verenigd Koninkrijk gevestigde mensenrechtenorganisatie Syrian Observatory for Human Rights iedere dag tientallen doden vallen, lagen de frontlinies sinds 2020 min of meer vast.
De vlugge opmars in van de rebellen Aleppo is grote tegenslag voor president Bashar al-Assad: toen de stad in december 2016 na een bloedig beleg weer in zijn handen kwam, werd dat niet alleen gezien als strategische overwinning, maar ook een opsteker voor de beeldvorming. Hij had aangetoond dat de oppositie niet in staat was zijn regime ten val te brengen.
Deels ten grondslag aan de razendsnelle val van de stad dit weekend, is dat Assads troepen zich hebben teruggetrokken. In een verklaring zaterdag erkent het leger dat HTS in Aleppo is en zegt het volgens persbureau Reuters dat het zich heeft teruggetrokken om een tegenaanval voor te bereiden, en om levens te redden. Volgens de Verenigde Naties en de Syrian Observatory for Human Rights zijn grote groepen burgers op de vlucht geslagen. Drie vragen over de ontwikkelingen rond Aleppo.
1 Wat is Hayat Tahrir al-Sham?
De gewapende soennitische groepering is de opvolger van Fatha al-Sham, wat weer een ‘rebranding’ is van de Syrische tak van terreurorganisatie Al-Qaida, Jabhat al-Nusra. HTS heeft zich de laatste jaren steeds meer wegbewogen van diens jihadistische wortels en is een pragmatischer koers gaan varen. De groepering is aan de macht in de noordwestelijke provincie Idlib, waar het een alternatieve regering heeft opgezet, inclusief eigen ministeries.
Zo probeert HTS zijn legitimiteit onder de bevolking te vergroten, maar tegelijkertijd zet de groepering ook repressie in tegen zijn tegenstanders. Dat bleek eerder dit jaar bij het hardhandige neerslaan van groeiende protesten tegen HTS. Een demonstrant daarover in augustus tegen NRC dat HTS zich „net gedraagt zoals het regime: ze martelen mensen en rekruteren verarmde jongeren om op betogers in te slaan”.
HTS is niet de enige rebellengroep in Noord-Syrië. Rondom Aleppo is ook SNA (Syrian National Army) actief, dat gesteund wordt en getraind is door Turkije. SNA bestaat uit meerdere Islamistische strijdgroepen en facties van wat eerst het Vrije Syrische Leger was. In het Noordoosten van Syrië, maar ook in een strook rondom Aleppo zijn de SDF (Syrian Democratic Forces) actief. Dat verbond wordt gedomineerd door de Koerdische militie YPG en gesteund door de VS. Rondom Aleppo werkt SDF juist weer nauw samen met de Russen.
2 Waarom loopt het juist nu uit hand?
Dat kan niet los worden gezien van de regionale context. Toen Assad tijdens de burgeroorlog het onderspit dreigde te delven in 2016, kreeg hij hulp van Hezbollah, Rusland en Iran, die hem wapens leverden en eigen manschappen inzetten in Syrië om hem te steunen.
Hezbollah is door de oorlog met Israël, met name in de afgelopen maanden, sterk verzwakt. Afgelopen dinsdag werd bekend dat de Israëlische premier Netanyahu en de Libenese strijdgroep Hezbollah een staakt-het-vuren hebben bereikt. De groep is zich vermoedelijk aan het hergroeperen, en van Hezbollah kan even weinig steun worden verwacht in Syrië.
Israël wist de afgelopen maanden ook prominente Iraanse officieren te liquideren – in het consulaat in de Syrische hoofdstad Damascus.
Wat Rusland zal bijdragen om Assad nu te helpen, is nog de vraag. Met gevechtsvliegtuigen zou Moskou zaterdag wel al bombardementen hebben uitgevoerd op HTS, meldt persbureau Reuters. Ook heeft het Kremlin steun uitgesproken aan het regime van Assad. Maar Rusland heeft zijn manschappen en zware geschut vermoedelijk nodig voor de oorlog in Oekraïne.
3 Wat is de internationale positie van Assad?
Het laatste internationale optreden van de Syrische president was half november op een Arabische top in Riad over Gaza. Assad wordt weer omarmd; Syrië was geschorst uit de Arabische Liga vanwege het brute geweld tegen de eigen bevolking, maar Saoedi-Arabië maakte die schorsing vorig jaar ongedaan.
Verschillende Europese landen hadden het afgelopen tijd ook over het verbeteren van de relatie met Assad, ondanks zijn repressieve regime dat wijdverbreid mensenrechten schendt. Dat heeft met name te maken met de aantallen Syrische asielzoekers in verschillende landen – regeringen zoeken naar een manier om terugkeer mogelijk te maken.
Ook het Nederlandse kabinet speelt met die gedachte, er wonen hier 165.000 vluchtelingen. De strengere asielmaatregelen die begin november werden gepresenteerd, houden onder meer in dat Syrië mogelijk veilig wordt verklaard, waarna een deel van de asielzoekers geen recht zou hebben op asiel in Nederland. Het kabinet wacht op een ambtsbericht van het ministerie van Buitenlandse Zaken over de situatie in Syrië. Dat wordt komende maand verwacht.
PVV-leider Geert Wilders heeft vrijdagavond op X afkeurend gereageerd op het voorstel van premier Dick Schoof om een ’totaalpakket’ met de oppositiepartijen af te spreken naar aanleiding van de kritiek op de kabinetsplannen. „Dat gaan we zeker niet doen”, schrijft Wilders. „We hebben als PVV al genoeg water bij de wijn gedaan.”
Schoof zei vrijdag tijdens het wekelijkse NOS Gesprek met de minister-president dat hij alle onderwerpen waar de oppositie moeite mee heeft, in één pakket wil bespreken. Op dit moment beperken de onderhandelingen zich tot de bezuinigingen op onderwijs, maar Schoof wil daar ook onder meer de gesprekken over ontwikkelingshulp en zorg aan toevoegen. „We kunnen niet week in week uit dezelfde discussie krijgen”, zei hij daarover.
Het kabinet heeft de afgelopen maanden al meerdere keren plannen moeten aanpassen. Zo heeft de minister toegezegd een alternatief te zoeken voor de btw-verhoging op cultuur, media en sport en moet de onderwijsbegroting opnieuw onder de loep worden genomen. Het kabinet-Schoof is gedwongen tot het maken van afspraken met de oppositie, omdat de coalitie van PVV, VVD, BBB en NSC geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer. Kabinetsvoorstellen kunnen zonder genoeg steun van de oppositie dus sneuvelen in de senaat.
Lees ook
De coalitie van het kabinet-Schoof bestaat alleen nog maar op papier
De Vlaamse tv-presentator Tom Waes (56) is in de nacht van vrijdag op zaterdag ernstig gewond geraakt bij een verkeersongeval. Dat bevestigt zijn management tegenover de Belgische omroep VRT. Hij is in kritieke toestand naar het ziekenhuis vervoerd, maar zou inmiddels buiten levensgevaar verkeren.
Waes botste net voor de Kennedytunnel op de Antwerpse ring met zijn auto tegen een een zogeheten botsabsorbeerder, dat daar stond om wegwerkzaamheden aan te geven. Hij zat bekneld en moest door de brandweer uit het voertuig worden bevrijd. Nadien is hij door hulpdiensten gereanimeerd. Bij het ongeval waren geen andere voertuigen betrokken.
Waes is in Nederland vooral bekend door zijn programma’s Reizen Waes, Kamp Waes en Het verhaal van Vlaanderen. Ook speelde hij als acteur in de succesvolle Netflixserie Undercover.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/01/web-0901bingas1.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2016/10/WEB_2710IHNwokken.jpg)
