Een ‘richtgetal’ van netto vijftigduizend migranten per jaar, de koning die inkomstenbelasting moet betalen, de bouw van twee kerncentrales, 5 mei als vrije dag, geen vergunningen meer voor de bouw van megastallen, toch geen gratis kinderopvang en ook een streep door het klimaatfonds en het stikstoffonds.
Pieter Omtzigt presenteerde deze dinsdag zijn plannen voor Nederland, waarmee hij de stem van kiezers voor zich hoopt te winnen bij de verkiezingen van 22 november. De dertien hoofdstukken van het partijprogramma, dat de titel Tijd voor herstel draagt, zijn voor Nieuw Sociaal Contract „niet in willekeurige volgorde” geplaatst, zei Omtzigt bij de presentatie in Den Haag. Hij legde de nadruk op de eerste vier, die gaan over goed bestuur, bestaanszekerheid, de aanpak van de wooncrisis en „een houdbare” migratie. „Op die vier punten moeten nieuwe keuzes gemaakt worden. Daar moet echt radicaal doorgepakt worden.”
Regionaal kiesstelsel
De plannen voor „goed bestuur” krijgen in het programma “de hoogste prioriteit”. Zo wil de partij een constitutioneel hof instellen, dat aangenomen wetten aan de grondwet toetst. Er komt als het aan NSC ligt een regionaal kiesstelsel. De minister-president moet verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor „het borgen van de grondrechten en democratische rechtsstaat”. Bovendien wil de partij juridische expertise binnen de eigen organisatie borgen en „op de korte termijn” overstappen naar een ander kantoor als landsadvocaat – dat is nu Pels Rijcken.
Over de aanpak van de Toeslagenaffaire vermeldt het programma onder andere dat gedupeerden serieus genomen moeten worden en dat „dossiers, zwarte lijsten en databases zo snel mogelijk openbaar” moeten worden gemaakt. In het hoofdstuk valt ook te lezen dat er afspraken gemaakt moeten worden over nieuwe stembussen „die minder op een kliko lijken”.
Lees ook
in Den Haag vaak gezien als lastpak en grillig, maar daarbuiten geprezen als grote steun en luisterend oor
Opvallend is dat Omtzigt in zijn programma afwijkt van het in de politiek breed gedragen idee dat bestaanszekerheid verbindt met verhoging van het minimumloon. NSC schrijft dat dat loon volgend jaar „herijkt” moet worden, maar wijst er ook op dat Nederland in de topdrie van Europese landen staat met het hoogste minimumloon.
Strenger migratiebeleid
De partij van Pieter Omtzigt wil een strenger migratiebeleid voeren. In het programma staat geen quotum, maar wel een ‘richtgetal’ van vijftigduizend. Zoveel mensen zouden er jaarlijks vanwege asiel-, studie- of arbeidsmigratie bij mogen komen in Nederland. Het gaat om een netto aantal, dus het verschil tussen immigratie en emigratie. Vorig jaar lag dat aantal nog op 224.000. De maatregelen die NSC daarvoor noemt, doen deels denken aan die van de partij waar hij zich van afsplitste: het CDA. Zo wil Omtzigt ook een tweestatussenstelsel, waarin verschil wordt gemaakt in de opvang en rechten voor mensen die vluchten voor oorlog en mensen die vluchten omdat ze bijvoorbeeld vervolgd worden vanwege politieke overtuigingen.
Ook het deel over stikstof en landbouw vertoont overeenkomsten met het CDA. NSC vindt dat er „ruimte” moet worden geboden aan „innovatie en ondernemerschap” van boeren zelf, en ook hij wil minder bemoeienis van de overheid. „De overheid onthoudt zich van gedetailleerde voorschriften over de bedrijfsvoering, zoals ten aanzien van het voerbeleid en de oogstperiode.”
Stikstof
Opvallend is dat Omtzigt het stikstofdoel niet becijfert: in het programma staat dat de uitstoot „significant” moet zijn teruggedrongen voor 2035. En alle sectoren moeten daaraan bijdragen: industrie, verkeer, zee- en luchtvaart en landbouw. De omvang van de melkveestapel zal wat NSC betreft „iets kleiner” worden dan nu, hoeveel kleiner wordt niet duidelijk gemaakt.
Gek zijn de overeenkomsten met het CDA niet, op de NSC-kandidatenlijst staan behoorlijk wat oud-CDA’ers en penvoerder van het verkiezingsprogramma is Eddy van Hijum. Hij was tot een paar maanden geleden nog gedeputeerde voor het CDA in Overijssel. Dinsdag lichtte hij het programma samen met Omtzigt toe. Samen tellen de twee tot ruim veertig jaar CDA-ervaring.
Formatietafel
Het verkiezingsprogramma geldt ook als inzet van de partij bij onderhandelingen, als de partij na de verkiezingen aan de formatietafel komt te zitten. In het voorwoord van het programma staat dat „prioriteit nummer één” voor NSC „een grondige renovatie van het Nederlandse openbaar bestuur” is. Om dat te doen zal Omtzigt na de verkiezingen moeten samenwerken met andere partijen – in de peilingen lijkt een coalitie met óf de VVD óf GroenLinks-PvdA onvermijdelijk.
„Als je naar onze bestaanszekerheidshoofdstuk kijkt, dan denk ik dat het voor ons makkelijker is om met een aantal linkse partijen zaken te doen, dan met een aantal rechtse partijen. Voor het migratiehoofdstuk daarentegen is het een stuk makkelijker zaken te doen met centrumrechtse en rechtsere partijen”, zei Omtzigt dinsdag. Mocht NSC na de verkiezingen meepraten over de vorming van een nieuw kabinet, dan zal hij namens NSC samen met Van Hijum de onderhandelingen doen. Hij had er duidelijk al over nagedacht. Daar is ook aanleiding toe, als sinds de oprichting domineert NSC in de peilingen.
Financiering
In de financiële paragraaf van het programma staat dat de partij dekking voor de plannen zoekt in „een afgewogen mix van het beperken van uitgaven en specifieke lastenmaatregelen, waarbij we in het bijzonder kijken naar fiscale regelingen die soms niet meer van deze tijd zijn of hun doel voorbijschieten.” Die regelingen worden niet benoemd. Bovendien wil de partij voor de komende vier jaar een „uitgavenplafond” instellen voor de kosten voor de rijksoverheid, sociale zekerheid, zorg en klimaat.
Het aantal ambtenaren op departementen wordt “voorlopig bevroren” en NSC wil het aantal woordvoerders op ministeries verminderen. De partij wil ook de inhuur van externe bedrijven door de overheid inperken om geld te besparen. Ook de voorgenomen plannen van het kabinet-Rutte IV om de kinderopvang gratis te maken en de fondsen voor onder meer stikstof- en klimaatplannen worden door NSC teruggedraaid om geld te besparen.
Het programma van NSC komt te laat om het nog door te laten rekenen door het Centraal Planbureau. Omtzigt liet even op zich wachten, van de partijen die nu in de Tweede Kamer zitten was Nieuw Sociaal Contract een van de laatsten.
