Kabinet bedenkt zich en stuurt alsnog noodhulp naar Gaza

Het Nederlandse kabinet zegt 10 miljoen euro aan extra noodhulp toe aan de Gazastrook, nu daar een miljoen mensen ontheemd zijn geraakt door Israëlische bombardementen en een verwacht grondoffensief. Dat heeft demissionair minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Liesje Schreinemacher (VVD) dinsdagochtend bekend gemaakt.

Donderdag had Schreinemacher nog laten weten dat extra geld er niet in zat, ondanks een oproep van de Verenigde Naties om de humanitaire hulp op te schroeven. Een groot deel van haar begroting voor dit jaar was al opgegaan aan de kosten van de asielopvang, zei ze: die worden grotendeels uit ontwikkelingsgeld betaald.

In de Tweede Kamer was in de tussentijd een meerderheid ontstaan die wél gehoor wilde geven aan de oproep van de VN om extra hulp beschikbaar te stellen. De UNRWA, de VN-organisatie voor Palestijnse vluchtelingen, zei vorige week al dat zeker 100 miljoen euro nodig is voor voedsel, gezondheidszorg en onderdak in Gaza.

En er zal ongetwijfeld meer nodig zijn, zegt Sjoerd Sjoerdsma (D66), de indiener van de Kamermotie voor extra steun. „De VN is nu vooral nog bezig met de politieke kant, met goederen ter plaatse krijgen, maar de ervaring leert dat dat bedrag snel oploopt.”

Sjoerdsma werkte als diplomaat een jaar lang op de Nederlandse vertegenwoordiging in de Palestijnse Gebieden, vanuit Oost-Jeruzalem. De huidige situatie is uitzonderlijk, zegt hij. „Op zich is er een hele goede crisisinfrastructuur: heel veel Palestijnen waren al afhankelijk van de VN. Maar dit is een uitdaging zoals we die in lange tijd niet gezien hebben, het laatst misschien wel in Syrië.”

Luchtbrug

Dinsdag maakt de VN bekend dat de water- en sanitaire voorzieningen het hebben begeven, een humanitaire dramp dreigt.

Toch wilde een deel van de Tweede Kamer vorige week een rem op het hulpgeld voor de Palestijnen zetten, omdat het geld of de hulpmiddelen in handen zouden kunnen komen van Hamas, dat de Gazastrook bestuurt. Ook de Europese Unie leek begin vorige week even van zins de bestaande hulp stop te zetten.

Tegen het einde van de week werd de EU-noodhulp aan Gaza juist verdrievoudigd, naar 75 miljoen euro, zo maakte Commissievoorzitter Ursula von der Leyen bekend. Via Egypte wil de EU bovendien vanaf deze week een luchtbrug organiseren om VN-goederen bij de Palestijnen te krijgen.

Zonder hulp „zullen mensen wegkwijnen en sterven”, zei Martin Griffiths, noodhulpcoördinator van de Verenigde Naties, maandag in de Financial Times. „We moeten die hulp naar binnen brengen, er is geen Plan B.”

Elektriciteit, voedsel, water en brandstof voor Gaza zijn sinds het opgelaaide geweld door Israël afgesloten. Israël onderhandelt al dagen met de VN over de toegang van hulp tot het gebied, maar de grens met Egypte is nog steeds dicht. Een groot aantal hulpkonvooien aan Egyptische zijde wacht op doorgang. Een hulpcorridor komt moeilijk op gang, volgens de VN omdat onduidelijk is wie de veiligheid kan garanderen.

Maandag deelde UNRWA op X (voorheen Twitter) dat vrachtwagens die afkomstig zouden zijn van de autoriteiten in Gaza – oftewel, van Hamas – brandstof en medische voorzieningen van de hulporganisatie afhandig hadden gemaakt. Dat bericht werd later weer verwijderd.

„Je opereert in een heel moeilijke omgeving”, zegt Sjoerdsma. „Hamas controleert de toegang tot Gaza, dat is ook mijn eigen ervaring. Daarom probeer je hulp ter plekke ook zoveel mogelijk lokaal te doen. Garanties dat het 100 procent helemaal vlekkeloos gaat, heb je uiteindelijk nooit. Maar met de VN heb je wel een organisatie die daar al decennia zit, die de ervaring heeft.”

Schild

„We weten al heel lang dat Hamas misbruik maakt van de aanwezigheid van de UNRWA in Gaza”, zegt ook CDA-Kamerlid Derk Boswijk. „De VN wordt vaak als een soort schild gebruikt, er zijn raketten afgevuurd vanaf of in de buurt van hun locaties. Dat maakt het werk moeilijk.”

Tegelijkertijd is de situatie voor veel Palestijnen zo nijpend dat hulp nu heel hard nodig is, zegt Boswijk. Het CDA steunt de motie daarom. „Je kan nooit helemaal uitsluiten dat bepaalde middelen bij bepaalde groeperingen uitkomen”, aldus Boswijk.

„Als dat moedwillig gebeurt, is het een ander verhaal. En ja, die grens is heel grijs, dat realiseer ik me.”

De grootste uitdaging, zegt Sjoerdsma, is eigenlijk van een andere aard. „Het belangrijkste obstakel is om die dingen in het gebied te krijgen. De route via Israël is nu eigenlijk geen optie. De grensovergang met Egypte is meermaals gebombardeerd. En daarachter ligt de Sinaï, woestijngebied, ook geen makkelijke toevoerroute.”