Gemeente Den Haag mag waterkanonnen in blijven zetten tijdens XR-protesten

A12-blokkades Alleen als het vooraf zeker is dat de politie waterkanonnen onrechtmatig inzet, zou er van tevoren ingegrepen kunnen worden op het gebruik ervan. XR had een kort geding aangespannen tegen de inzet van waterkanonnen.
De politie zet een waterwerper in tegen klimaatdemonstranten die wederom actie voeren op en rond de A12 bij het Malieveld.
De politie zet een waterwerper in tegen klimaatdemonstranten die wederom actie voeren op en rond de A12 bij het Malieveld. Foto Remko de Waal/ANP

De burgemeester van de gemeente Den Haag mag zelf blijven beslissen over de inzet van waterkanonnen bij toekomstige demonstraties van Extinction Rebellion (XR) op de A12. Dat heeft de rechtbank in Den Haag vrijdag besloten in een kort geding. De inzet moet wel „proportioneel” zijn en „passen bij het doel: het aansporen van aanwezigen de locatie te verlaten”. Stichting Vrienden van XR had dit kort geding aangespannen.

Alleen als het vooraf zeker is dat de politie waterkanonnen onrechtmatig inzet, zou er van tevoren ingegrepen kunnen worden op het gebruik ervan. Volgens de rechtbank is het moeilijk om die inschatting te maken „omdat dit ook afhankelijk is van specifieke omstandigheden van de situatie”. Dat XR niet in gesprek wilde met de gemeente over het verloop van de demonstraties, speelde mee in het besluit van de rechter. „Concrete afspraken” konden namelijk niet worden gemaakt.

De advocaat van de actiegroep Willem Jebbink noemde de inzet van een waterwerper in gesprek met NRC eerder „volstrekt onnodig en disproportioneel”. „De demonstranten zijn vreedzaam. Bovendien arresteert de politie demonstranten, wat het onnodig maakt om ze eerst nat te spuiten”, aldus Jebbink. Ook Amnesty International uitte kritiek op het gebruik van waterkanonnen met harde sproeistand.

Lees ook: Irritante sproeier of agressieve hogedrukspuit? ‘Natgespoten worden vindt niemand leuk’

Harde straal

De politie zet al sinds maart waterkanonnen in bij blokkades door XR op de A12. Dat gebeurde aanvankelijk met een reguliere ‘nevelstand’. In september begon de actiegroep met het dagelijks blokkeren van de snelweg. Op meerdere van die actiedagen heeft de politie de harde straal van het waterkanon ingezet. Jebbink adviseerde de klimaatdemonstranten hun rugtassen tegen hun lijf te houden om hun nieren te beschermen. Het waterkanon zou worden ingezet om actievoerders uit elkaar te drijven, maar werd op drie dagen ook gericht op demonstranten die al waren aangehouden.

De rechter zegt vrijdag dat de waterkanonnen incidenteel werden ingezet „op een wijze die niet spoorde met het gehanteerde beleid”. De rechtbank geeft het voorbeeld van een incident op 23 september, toen een te harde straal op een aantal demonstranten werd gericht in plaats van op het wegdek. Dat is volgens de rechter niet voldoende voor een verbod op de kanonnen.

Extinction Rebellion blokkeerde deze zomer 27 dagen op rij illegaal maar geweldloos de A12 in Den Haag, met als doel het afschaffen van „fossiele subsidies” te agenderen. Die blokkade schortte de organisatie op tot in ieder geval Kerst.