Vijftig jaar na de grote oliecrisis is de wereld voorbereid op oorlog in het Midden-Oosten

De olieprijs reageert tot nu toe amper op het hevige militaire conflict dat in het Midden-Oosten is losgebarsten tussen Hamas en Israël. Na een acute prijsstijging van bijna vier procent, afgelopen zondag, blijven de brandstofprijzen stabiel en dalen ze zelfs weer licht.

Israël is zelf geen grote olieproducent. Het effect dat deze nieuwe geweldsuitbarsting op de olieprijs heeft blijft beperkt zolang Iran zich afzijdig houdt in het conflict. Dat land, qua productievolume het vierde van de olie-exporterende landen in OPEC, wordt ervan beschuldigd Hamas te hebben geholpen met de verrassingsaanval. Iran ontkent dit, ook een woordvoerder van het Witte Huis zegt dat de VS geen bewijs hebben gevonden dat Iran direct bij aanval van Hamas betrokken was.

De aanval van Hamas vond plaats op een symbolische datum, precies vijftig jaar na het uitbreken van de Jom Kipoeroorlog in 1973. Die oorlog stortte de westerse wereld in een grote oliecrisis. De daaropvolgende brandstofschaarste staat veel oudere Nederlanders nog in het geheugen gegrift: er kwamen benzinebonnen en autoloze zondagen, waardoor de wegen op zaterdag extra vol waren.

De oliecrisis brak uit nadat Egyptische en Syrische troepen in 1973 Israël aanvielen om bezette gebieden te heroveren. Arabische olieproducerende landen sympathiseerden vervolgens met Egypte en zetten het Westen onder druk door de olieprijzen op te voeren en de productie te verminderen.

Noodvoorraad

Voor de westerse oliebedrijven kwam de prijsstijging op zich niet slecht uit – zij verdienden er immers ook aan – maar de aanvoerproblemen van 1973 waren voor de overige industrieën wel vervelend. Ze leidden ertoe dat landen voorraden gingen aanleggen om nieuwe olieboycots op te vangen. Het Internationaal Energieagentschap (IEA), opgericht in november 1974, regelt de voorraden van de grote geïndustrialiseerde landen, waaronder ook Nederland.

De Jom Kipoeroorlog van vijftig jaar geleden leidde tot een internationale oliecrisis en in Nederland een reeks autloze zondagen

Op dit moment zijn de strategische voorraden in Nederland goed voor meer dan 90 dagen normale consumptie. Daarnaast moet Nederland als IEA-lid en lidstaat van de EU genoeg in voorraad hebben om delen van de strategische voorraad op de markt te brengen, en zo tekorten in andere landen aan te vullen. De grootste olieverbruiker ter wereld is Amerika. De VS hebben als de noodvoorraad helemaal vol zit genoeg olie om hun land twee maanden draaiende te houden.

Enkele weken geleden leek het er nog op dat de olieprijs de psychologisch belangrijke grens van 100 dollar zou doorbreken, maar een vat West Texas Intermediate (WTI) olie kost op dit moment 85,50 dollar.

Gasprijs wel hoog

De gasprijs stijgt wel weer tot het hoogste niveau sinds de zomer. Een van de aanleidingen daarvoor is de afsluiting van een gasplatform van Chevron, voor de kust van Israël. Dit Tamar-platform pompt gas naar de Israëlische plaats Ashkelon. vanwege de raketaanvallen van Hamas is de gaswinning uit voorzorg stilgelegd. Ook een lekkage in de onderzeese gasleiding tussen Finland en Estland, eerder deze week, leidt tot nervositeit op de gasmarkt. De prijs op de Amsterdamse gasbeurs bedraagt iets minder dan 44 euro per megawattuur. Dat is ongeveer dezelfde prijs als voor februari 2022, toen de oorlog in Oekraïne uitbrak en energieprijzen de pan uitrezen.