Op zoek naar de camino in jezelf

Al eeuwen trekken mensen te voet, te paard of te fiets naar bedevaartsoorden. Om een aan God gedane belofte in te lossen, ter boetedoening, op zoek naar genezing of – in de laatste decennia – op zoek te gaan naar zichzelf.

De camino de Santiago of de Sint Jacobsweg was al in de tiende eeuw zo’n pelgrimsroute. In Santiago de Compostela, in Noord-Spanje, zou het graf van de apostel Jacobus liggen. Paus Alexander VI bestempelde de route tot één van de drie belangrijkste pelgrimages van het christendom (de andere zijn de routes naar Rome en Jeruzalem).

De eerste gids, met de route vanaf de grens met Frankrijk naar Santiago, werd in de twaalfde eeuw gepubliceerd. Nog altijd loopt driekwart van de pelgrims de 784 kilometer vanuit Saint-Jean-Pied-de-Port. Maar ook via Portugal en Zuid-Spanje zijn er routes naar de kathedraal in Santiago de Compostela.

De meesten beginnen de tocht in Saint-Jean-Pied-de-Port

Het kapittel reikte vorig jaar 438.182 compostelas uit, het officiële document waarmee wordt erkend dat de drager meer dan honderd kilometer heeft gelopen om eer te bewijzen aan Jacobus. Met een stempelkaart kan de wandelaar dat aantonen.

De heropleving van de camino de Santiago begon eind vorige eeuw, in 1987 werd hij uitgeroepen tot de eerste Europese culturele route die volgens de Raad van Europa laat zien hoe de geschiedenis, culturen en landen met elkaar zijn verbonden. Daardoor, en doordat Santiago de Compostela werelderfgoed werd, er tientallen boeken verschenen en films zoals The Way met Emilo Estevez en Martin Sheen, zijn de aantallen pelgrims gestegen.

Yvette Oostelbos (48)

2021

Toen ik 19 jaar was heb ik een jaar gereisd. Nu ik bijna dertig jaar ouder ben, en de afgelopen twintig jaar voor iedereen heb gezorgd, leek het me mooi om opnieuw een reis te maken. Ik beschouw de wandeltocht als overgang naar mijn volgende levensfase.

Ooit heb ik het boek De Pelgrimstocht van Paulo Coelho gelezen. Ik was getrouwd en had twee kleine kinderen. Nu zijn ze het huis uit, ben ik gescheiden en heb ik een nieuwe vriend. De tijd om te lopen is aangebroken.

Ik loop om te ervaren of ik de tocht lichamelijk en geestelijk aankan. En ook omdat ik van mijn demonen wil afkomen. Ik was ongelukkig in mijn huwelijk, maar ik weigerde te scheiden omdat ik zelf uit een gebroken gezin kom en dat mijn kinderen wilde besparen.

Ik heb een aantal stenen van huis meegenomen, die mijn ballast symboliseren. Ik laat ze onderweg achter. Eén steen staat voor mijn ex, om hem voorgoed los te laten. Een andere steen symboliseert mijn eigen zonden. Want in dat huwelijk was het niet allemaal zijn schuld. Ik laat de stenen onderweg achter.

De Ardennen waren fysiek zwaar. En Frankrijk was een mentale uitdaging, door de uitgestrektheid van de natuur en de eenzaamheid. Op de camino Francés zorgen de gesprekken en contacten met anderen voor een heel andere dynamiek.

Mijn vertrouwen in de mensheid is enorm gegroeid. Dat vreemden je zomaar fruit of een slaapplaats aanbieden, is ongelooflijk.

Verder kwam ik erachter dat ik altijd zekerheden wil inbouwen, terwijl deze tocht juist over het nu gaat. Je moet vertrouwen dat het goed komt. Dat inzicht zal me zeker helpen.

Van tevoren was ik doodsbang voor alle corona-maatregelen; ik maakte me constant zorgen of ze me zouden weerhouden om mijn droom te volgen, maar die angst heb ik overwonnen. Het zit allemaal tussen je oren. Ik heb het gevoel dat er nieuwe verbanden in mijn hoofd zijn ontstaan.”

Nu

„De inzichten die ik heb opgedaan, breng ik nog dagelijks in praktijk. Het belangrijkste inzicht is dat je vaak geen invloed hebt op wat je overkomt, maar dat je wel een keus hebt in hoe je met de omstandigheden omgaat. Een halfjaar na terugkomst heeft dat er onder meer toe geleid dat ik van werkgever ben veranderd, ik kreeg geen energie meer van de werkomgeving.

Dat heeft heel goed uitgepakt voor mijn ontwikkeling en werkplezier. Ik coach nu jonge mensen en gebruik daarbij vaak de camino als metafoor. Door de reis ben ik bovendien geduldiger en creatiever geworden. Ik schilder, klei en schrijf. Waarbij het meer om mijn eigen plezier gaat en minder om wat anderen ervan vinden.”

Florian Kürzl (26)

2021

Zes jaar geleden maakte ik een roadtrip over het Iberisch schiereiland. Ik stopte in een aantal steden langs de camino, vanwege de rijke culturele geschiedenis van de kathedralen en kerken. Ik studeerde geschiedenis en voor mij symboliseerde het christendom de oorsprong van de westerse wereld.

Dat is de reden waarom ik mijn geboortestad koos als startpunt voor mijn eerste tocht; in de Middeleeuwen liepen pelgrims ook van hun woonplaats naar Santiago.

Ik ben al langer van plan om Oostenrijk te verlaten, om mijn horizon te verbreden zou ik een tijdje in een ander land willen wonen. De camino leek me een perfecte gelegenheid om daarover na te denken. Bovendien kan ik dan die oude kerken weer bezoeken. Ik ben niet religieus, maar ik wil wel weten: bestaat God?

Tijdens deze reis probeer ik met gelovigen te praten, om de diepere betekenis van religie te begrijpen. Ik denk dat geloof kan helpen in moeilijke tijden, zoals nu tijdens de pandemie.

God zoeken is echter veel meer dan een kerk binnengaan. Onderweg ben ik begonnen met het lezen van de Bijbel, en ik bid, maar maakt dat mij religieus? Ik zit nog midden in een proces. Misschien vallen straks in Santiago de stukjes op hun plaats.

Op die andere vraag, waar ik me na Santiago wil vestigen, heb ik tijdens het lopen het antwoord gekregen. Het wordt Portugal. Na Santiago vervolg ik mijn weg naar het Portugese bedevaartsoord Fátima. Een andere pelgrim stelde dat voor, het lijkt perfect in mijn zoektocht te passen.

Thuis was ik introverter, hier neem ik het initiatief om een gesprek te beginnen. Ook heb ik hier een andere mentaliteit. In Oostenrijk was de mening van anderen heel bepalend voor me. Nu heb ik meer de regie over mijn leven, ik verander geleidelijk in de persoon die ik wil zijn.

De reis geeft me überhaupt meer inzicht in mijn oude levensstijl. Tweehonderd T-shirts in mijn kast is onnodig. Minder is meer. Misschien is dat wel het meest indrukwekkende dat ik onderweg heb geleerd. Het gaat ook over verwachtingen: niets verwachten is soms beter. Dan is elke uitkomst prachtig.”

Nu

„Toen ik de tocht liep, was ik vooral op zoek naar God. Ik vroeg Hem mij de weg te wijzen. Uiteindelijk leidde die mij via Portugal naar Thailand. Ik had nooit voor mogelijk gehouden dat ik in zo’n ver land zou gaan wonen. Zo heeft de camino me laten zien dat je met geloof in jezelf en vertrouwen alles kunt bereiken wat je wilt.

Ooit wil ik dezelfde reis nog een keer ervaren, vanuit een nieuw perspectief op het leven. Leven betekent verandering. Niemand is hetzelfde als twee jaar geleden. Ik heb nu een relatie, mijn leven beperkt zich niet langer tot Europa. Die nieuwe ik wil ik straks beter leren kennen, als ik voor een tweede keer de rust onderga van de camino.”

Henning Bollerup Jensen (70)

2021

Elke plaats langs de camino heeft te maken met de Tempeliers. Net als het Vreemdelingenlegioen en de Ridders hebben zij een krijgersmentaliteit die mijn eigen karakter weerspiegelt. Die instelling is een belangrijke motivatie voor mij om de tocht te lopen.

Toen ik uit Denemarken vertrok, zeiden mijn vrienden: je bent niet fit genoeg om zo’n afstand te lopen. Nu ben ik 600 kilometer van mijn startpunt. Nooit opgeven is een overblijfsel van mijn werk als advocaat. Daarom heb ik het motto van het Vreemdelingenlegioen overgenomen voor mijn reis: ‘Leef of sterf’.

Ik was 60 toen ik voor het eerst las over de Tempeliers en de camino. Ik raakte geïnspireerd door hun vechtlust, en op mijn 66ste begon ik mijn eigen reis te plannen. Vanwege de pandemie heb ik mijn plannen moeten uitstellen totdat ik mijn vaccinaties kreeg. Als ik eenmaal besloten heb iets te doen, is er geen weg terug.

Ik was nieuwsgierig naar wat er met mij zou gebeuren als ik zo lang zou lopen. Ik wil mezelf blijven ontwikkelen, omdat je nooit te oud bent om een betere versie van jezelf te worden. Ik kan behoorlijk arrogant en egoïstisch zijn, maar ik heb besloten die eigenschappen achter te laten in Santiago.

Voor mij gaat de camino over persoonlijke groei; hoe je je gedraagt en dat je vriendelijk bent tegen iedereen. Om elke ochtend tot die betere versie van mezelf te komen, lees ik een lijst met 33 punten die daaraan bijdragen. Diep in mezelf ben ik op zoek naar de oorspronkelijke waarden van de mens.

Het is waar dat de camino je een spiegel voorhoudt. Toen ik uit de Pyreneeën kwam, stortte ik in. Mijn voeten deden pijn en ik viel bijna flauw door uitdroging. Een Spaans stel heeft toen een fles ijskoud water voor me gekocht.

De hulp die ik van deze onbekenden kreeg, heeft me aan het denken gezet over mijn eigen houding, mijn egoïsme. Als zij mij een fles water kunnen geven, waarom kan ik dan niet hetzelfde doen?

De reis heeft me geleerd om opener en behulpzamer te zijn, zelfs als mensen niet om hulp vragen. Als advocaat hielp ik mensen ook, maar voor geld – dat is het verschil. Als ik terug ben ga ik misschien als vrijwilliger voor het Rode Kruis werken.”

Nu

„Door de tocht te lopen ben ik volwassener geworden, minder goedgelovig, kritischer, consequenter, avontuurlijker, en ik doe beter mijn best om me goed te gedragen, nieuwsgierig te zijn en mijn dankbaarheid tegenover anderen te tonen. Ik heb geleerd hoe ik een goed mens kan worden. Los van het belang van lichaamsbeweging voor een sterke gezondheid.

Ik geniet ook meer van dingen. Van de natuur, de stilte, mijn leven in vrijheid, mijn relaties met anderen, mijn pogingen om ten diepste mezelf te worden.

Ik heb het voornemen om opnieuw een camino te lopen. Want ik probeer nog steeds te begrijpen waarom pelgrims hier al duizenden jaren lopen, vanuit die enorme toewijding en vastberadenheid. Ik wil dat echt tot op de bodem uitzoeken.”

Marijke Janssens (59)

2021

Met mijn man Ronny heb ik altijd veel gewandeld in het buitenland. We hebben zelfs de Annapurna in Nepal beklommen. Onze volgende reis stond gepland voor 2014, naar Santiago de Compostela. We zouden in mei vertrekken, maar in januari kreeg mijn echtgenoot te horen dat hij darmkanker had. Door alle complicaties waren we niet meer in staat om onze reis te maken. Twee jaar geleden is hij overleden.

Mijn man was keramist. Dit jaar heb ik als eerbetoon een overzichtstentoonstelling van zijn werk opgezet. Daar zei mijn oudste dochter: ‘Als dit voorbij is, moet je de camino gaan lopen. Dan is het tijd voor jezelf.’ Toen heb ik die reis opnieuw uitgestippeld en ben ik op het vliegtuig gestapt. Dit jaar kon ik nog drie weken vrij krijgen, daarom loop ik maar een deel van het hele traject.

De eerste dag ben ik in afgelegen gebied gestruikeld en hard op mijn gezicht gevallen. Pas kilometers verderop kon ik iemand om hulp vragen. Een vrouw heeft toen een taxi voor me gebeld, die me naar het dichtstbijzijnde centro de salud heeft gebracht. Daar werd ik meteen geholpen. Terug op de camino lieten de pleisters echter los. Uiteindelijk heeft een andere pelgrim, een kinderarts, mijn wond gehecht.

Ik denk dat die val een testcase was, om te zien hoe ik met tegenslag omga. Het grote verschil met vorige reizen is dat ik nu alleen ben. Dat maakt alles anders. Stop ik, of loop ik door? Nu beslis ik alleen. Zo leer ik mijn uitersten kennen.

Voor mij markeert deze voettocht een kantelpunt. Ik heb de as van mijn man meegebracht, om uit te strooien in Santiago. Dat heb ik nog niet aan mijn kinderen verteld. Het hoort bij mijn rouwverwerking.

Ik heb hier al een deel van ons verleden achtergelaten. De ziekte van Ronny hebben de laatste vijf jaar heel zwaar gemaakt. Kanker verandert je partner, het legt emotioneel en fysiek een grote druk op je relatie, je gezin en de omgeving.

Nu ik die ballast heb afgeworpen, kan ik verder bouwen aan dat wat ons leven zinvol heeft gemaakt. Genieten van de kinderen en kleinkinderen, positief denken en veel reizen.

Ik denk dat ik na Santiago aan een nieuwe fase begin. Ik moet nog 19 maanden werken voordat ik met pensioen ga. Daar wil ik naartoe werken, zodat ik straks echt zonder mijn man verder kan.”

Nu

„Als ik terugdenk aan 2021 heeft mijn eerste tocht de steen gelegd om verder te gaan met mijn leven, de uitdagingen aan te gaan. Het lopen heeft mij met beide benen op de grond gezet, maar ook geholpen om het leven met zijn ups en downs te aanvaarden. Ik relativeer nu meer, doe wat mijn hart en mijn geest me ingeven. Negatieve invloeden probeer ik positief een plek te geven. Al is leren loslaten nog wel een aandachtspunt.

Sinds 1 juli ben ik met pensioen. Direct erna heb ik de camino San Salvador gelopen. Vandaag ben ik aangekomen in Castroverde, halverwege de camino Primitivo. Zo hoop ik nog lang te mogen pelgrimeren.”

Benjamin Young (31)

2021

Altijd heb ik mijn land willen dienen. In 2017 werd ik uitgezonden naar Afghanistan. Daar begon ik te beseffen hoe krankzinnig oorlog is. Ik zag mezelf als een minuscuul radertje in het systeem en ontwikkelde alle symptomen van een angststoornis en een depressie. Na gesprekken met een arts ben ik uiteindelijk uit het leger gestapt en kreeg ik een functie bij het Health Department.

Ironisch genoeg maakte ik daardoor nog steeds deel uit van hetzelfde systeem. Binnen drie maanden stortte ik volledig in. Mijn relatie liep op de klippen en een goede vriend pleegde zelfmoord. Hij zat ook in het leger.

Ik denk dat de meeste soldaten die een eind aan hun leven maken nooit de kans hebben gekregen om te ontdekken wie ze werkelijk zijn. Dat komt doordat ze door het systeem in robots zijn veranderd. Ik ben daar ook zelf mee geconfronteerd. Nu pas, door het lopen van deze tocht, heb ik de ruimte om daar goed over na te denken.

Zes jaar geleden ontmoette ik een echtpaar dat in plaats van een klassieke huwelijksreis te maken naar Santiago was gelopen. Dat verhaal bleef mij fascineren, op een bepaald moment voelde ik dat ik ook de tocht moest gaan lopen. Ik nam ontslag, kocht een vliegticket naar Spanje, en nu loop ik hier. Om over mijn ex heen te komen en om het verlies van mijn vriend een plek te geven.

Hier draait het allemaal om mensen. Niemand heeft iets te verbergen. In het leger heb je vaak een verborgen agenda. Je omhoogwerken is daar het belangrijkste dat er is.

Hier realiseer je je dat dat er allemaal niet toe doet. Nu post ik foto’s van bloemen op Instagram. Vroeger zou ik zeggen: dat is niet cool.

De meeste van mijn volgers zijn militairen. Ik zeg niet dat ze de camino moeten lopen, maar ik laat ze wel zien dat het oké is om te zijn wie je wilt zijn. Als je opgesloten zit in het systeem is het moeilijk om de schoonheid van het leven te zien.

In plaats van naar de grond te kijken, kijk ik nu omhoog en doe ik wat ik wil doen. Elke beslissing tussen Saint-Jean-Pied-de-Port en Santiago is er één van mij. Deze ervaring is een heel andere manier van genezen dan het Amerikaanse gezondheidssysteem. De camino is geen systeem.”

Nu

„Het leger leerde me dat de bestemming het belangrijkst is; het volbrengen van de missie en het halen van de doelstellingen. De tocht heeft me geleerd te begrijpen dat de reis zelf belangrijker is.

Tijdens het lopen leidden gesprekken met medepelgrims tot introspectie. Het gaat niet om de waarde van de bereikte doelen, maar om de waarde van de momenten, de lessen en verbindingen die tot stand kwamen.

Door deze lessen is mijn leven langzamer en aangenamer geworden. Ik heb geleerd dat het zoeken naar hulp geen teken van zwakte is, maar een kans op verbinding. En ik heb geleerd dat verbinding de sleutel is tot gemeenschap. Ik heb opnieuw plezier in het leven. En nog een verrukkelijke speling van het lot: de camino bracht me in contact met de liefde van mijn leven.”

Tal Kanetty (33)

2021

Vorig voorjaar had ik een date met een jongen in Tel Aviv. Ik vertelde hem dat ik de hele maand september vrij wilde nemen, maar dat ik nog niet wist waar ik naartoe zou gaan. Hij zei dat hij de camino naar Santiago kon aanbevelen. Met die jongen is het niets geworden, met de camino wel. Toen de corona-maatregelen versoepelden, ben ik meteen naar Spanje gereisd. Ik wilde de camino echt als verrassing ondergaan.

De afgelopen drie jaar waren een reis voor mij, deze tocht is daar onderdeel van. Nadat ik van mijn man was gescheiden, moest ik mezelf op mijn eenendertigste herontdekken. Iedereen om me heen bouwde een gezinsleven op. Omdat ik toen graag kinderen wilde, was het ook afscheid nemen van dat idee.

Ik ervaar nu tijdens het lopen hoe het is om echt alleen te zijn. Omdat ik nog nooit solo heb gereisd, is het een grote stap. Ik merk nu pas dat ik niemand nodig heb om van dingen te genieten.

Ik waardeer mijn leven meer dan ik thuis doe. Ik hou van Israël, maar altijd is er de emotionele bagage, het offer dat mijn grootouders brachten zodat ik in vrijheid kan leven. Mensen hebben verwachtingen van me, single zijn op je dertigste is niet oké in Israël.

Ik wil die druk niet meer voelen. Ik heb erover nagedacht tijdens het lopen. Binnenkort woon ik in West-Europa. De camino heeft dat proces versneld.

Deze reis is in alle opzichten overweldigend. Allereerst de fysieke ervaring, ontdekken dat mijn lichaam soms veertig kilometer per dag aankan. Dan het alleen zijn. Maar ook; nieuwe mensen ontmoeten, je plaats in de groep vinden, weten wanneer je je gezelschap moet loslaten.

Je komt terecht in herbergen met slechte faciliteiten en minder privacy, en je draagt steeds dezelfde kleren. Daardoor waardeer ik de dingen meer die ik als vanzelfsprekend beschouw: een wasmachine, een ei gen slaapkamer. Ik ben dankbaarder geworden voor de manier waarop ik ben opgegroeid. Ik neem het allemaal mee. Ik beschouw Santiago niet als een doel op zich, maar als een station onderweg.”

Nu:

„De camino heeft veel in beweging gebracht. Ik ben een trekking-fanaat geworden. Ik heb de West Highland Way in Schotland gelopen en de camino Portugués. Op spiritueel vlak heb ik vooral geleerd dat ik prima gezelschap voor mezelf ben en eigenlijk niemand nodig heb om van het leven te genieten. Mezelf vertrouwen en fouten toestaan horen ook bij de reis.

Het moeilijkste was mijn terugkomst. Ik straalde en tegelijkertijd was ik kapot omdat de camino voorbij was. Maandenlang kon ik mijn draai niet vinden in het drukke Tel Aviv. Nu denk ik dat ik vooral heb geleerd hoe ik een balans in die gevoelens kan vinden. Zo probeer ik de camino in mijzelf te vinden. Dat gaat met vallen en opstaan.”

Joonas Toivanen (36)

2021

Ik heb parachute gesprongen en met de Trans-Siberië Express gereisd. Duiken is de volgende uitdaging op mijn verlanglijstje. Ik kwam hier met een open mind, ik heb me niet van tevoren in de camino verdiept. Achthonderd kilometer lopen voelt als een avontuur. Ik bedoel, je moet wel een beetje gek zijn om zoiets te doen.

Maar het bleek een goed moment, want ik heb net een punt gezet achter de relatie met mijn vriendin. En als freelancer hoef ik nooit toestemming te vragen om vrij te nemen.

Ik had verwacht dat het bij de tocht alleen om een fysieke uitdaging zou gaan, dus ik ben verrast door het sociaal aspect. Het is alsof je samen op een vlot op een rivier drijft. En het is fantastisch om met zoveel mensen met verschillende achtergronden te praten.

We leven in een aandacht-economie, iemands aandacht is synoniem voor geld verdienen. Kijk naar de algoritmes achter YouTube, hoe langer je filmpjes bekijkt, hoe meer het bedrijf verdient. We gebruiken onze smartphones veel te lang en vervelen ons in no time. Dat is extreem slecht voor je hersenen.

Daarom vind ik de camino zo heerlijk. Ik denk dat dit een van de weinige plekken is waar je lang genoeg losgekoppeld bent van de buitenwereld om je gedrag te veranderen. Normaal gesproken lees ik elke ochtend een half uur het nieuws, hier heb ik mijn nieuwsberichten nog niet eens gecheckt. Om dezelfde reden gebruik ik een reisgids in plaats van gps. Ik had niet het plan om los te komen van mijn mobiel, maar vanaf de eerste dag voelt het als een zegen.

Wat ik van deze tocht mee naar huis wil nemen, is het besef om in het moment te leven. Het heden is de enige tijd die bestaat. Het zal een grote uitdaging worden om dat inzicht in het dagelijks leven te implanteren, omdat thuis al die afleidingen op me wachten. Je zou kunnen zeggen dat ik door de camino te lopen even van de moderne wereld naar de oude wereld ben ontsnapt.”

Nu

„Het was interessant te merken hoe snel je leven en gewoonten weer terugkomen. Ik heb niet het gevoel dat de camino mij diepgaand heeft veranderd, maar het was een belangrijke ervaring die mij verder heeft gevormd. Het heeft mijn reislust in ieder geval niet onderdrukt. Ik blijf ontdekken, ben begonnen met klimmen en mountainbiken. Ik leer nu zeilen.

Ik denk met gemengde gevoelens terug aan de tocht. Ik ben blij, maar ook een beetje bedroefd: ik ben al het contact kwijtgeraakt met de mensen die ik er heb ontmoet. Daarom ben ik van plan er nog eens heen te gaan. Vanwege de mensen.”

Chunling Yeh (46)

2021

Ik ben twee jaar geleden gestopt met mijn werk. Ik had mezelf een verblijf in een vijfsterrenhotel op een tropisch eiland kunnen veroorloven, maar dat stond niet op mijn verlanglijstje. De camino wel. Ik heb meerdere boeken over de camino gelezen en de Duitse speelfilm I’m Off Then gezien, en altijd geweten dat het een inspirerende reis zou zijn.

Ik ben hier om na te denken over zaken die voor mij belangrijk zijn. Want in het dagelijks leven heb ik daar geen tijd voor. Mijn partner woont in Singapore en ik in Parijs. De afstand en het verschil in leefstijl maakten het ingewikkeld.

Deze tocht heeft me het vertrouwen gegeven om definitief een punt te zetten achter mijn werk als global marketeer. Mijn nieuwe loopbaan is nu mijn belangrijkste doel. Vanuit mijn oorspronkelijke beroep als marketeer wil ik mijn eigen bedrijf ontwikkelen, waarin ik vrouwen wil coachen bij het vervullen van hun dromen. Ik ben mijn eigen voorbeeld. Na de camino wil ik de marathon van Parijs gaan lopen.

Ook sta ik meer stil bij het belang van vriendschap en familie. Voor mij is vriendschap waardevoller dan een relatie, weet ik nu. Ik wil daar meer prioriteit aan geven.

Mijn vader is tachtig, mijn moeder zeventig. Ze wonen in Taiwan. Ik wil meer tijd met hen doorbrengen. In Taiwan zeggen we: ‘Als je ouders er zijn, moet je dicht bij ze zijn.’ Nu wil ik zes maanden per jaar in mijn land zijn, en de overige maanden reizen. Ik kan mijn bedrijf overal ter wereld runnen.

De camino werkt als een filter voor mij. De stad geeft me veel ideeën en inspiratie. Maar wil ik creëren, dan heb ik een rustige omgeving nodig. In Parijs en Taipei concentreer ik me niet op wat echt belangrijk is. Hier doe ik dat wel.

Bovendien gaat de camino over iets bereiken wat ik wil. Santiago binnenkomen is een prestatie die net zo belangrijk is als het bereiken van je doelen in het leven. Mensen zeggen vaak dat de camino een geschenk is. Ik zeg liever dat jezelf de tijd geven om de dingen duidelijker te krijgen, een geschenk is.”

Nu

„Sinds het lopen van de camino heb ik 80 procent van mijn projecten kunnen realiseren dankzij een scherpere focus. Bovendien ben ik vorig jaar van Parijs naar Taipei verhuisd, om meer tijd met mijn familie door te brengen. Dat heeft nu prioriteit. Ik woon de helft van de tijd in Taiwan en de overige tijd in overzeese landen.

Ik reis met steeds minder bagage. Dat heb ik van de camino geleerd. In maart heb ik de Kumano Kodo in Japan gelopen. Door het voltooien van zowel de camino de Santiago als de Kumano Kodo ben ik nu een gecertificeerde Dual Pilgrim. En dan zijn er nog de marathons. Dit jaar heb ik in Japan de vrouwenmarathon van Nagoya voltooid, in een tijd van 5.48.45.”