Esther Ouwehand zette medewerker onder druk die meldingen tegen haar behandelt

Fractievoorzitter Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren heeft de afgelopen tijd de partijmedewerker onder druk gezet die de integriteitsmeldingen tegen haar behandelt. Dat bevestigen verschillende bronnen aan NRC.

Zo heeft de advocaat van Ouwehand in een brief aan het partijbestuur geëist dat deze onafhankelijke ‘integriteitssecretaris’ de meldingen zou behandelen vóór het ledencongres van zondag 24 september. Partijleider Ouwehand stuurde zelf een e-mail met stevige verwijten aan de integriteitssecretaris, wat Ouwehand bevestigt tegen NRC. Dat ligt gevoelig, omdat Ouwehand zelf ook het onderwerp is van integriteitsmeldingen.

De integriteitssecretaris reageert niet op vragen van NRC. In de afgelopen tijd heeft zij zich genoodzaakt gezien zelf ook een advocaat in te schakelen, bevestigen verschillende bronnen. Ook heeft de integriteitssecretaris overwogen zelf een melding te doen tegen Ouwehand wegens intimidatie. De vraag hierbij was bij welke instantie een integriteitssecretaris zélf een integriteitsmelding kan doen.

De vraag was bij welke instantie een integriteitssecretaris zélf een integriteitsmelding kan doen

Sinds het congres, waarop leden Ouwehand massaal steunden en zijzelf tijdelijk een stap terug deed, zijn in elk geval drie nieuwe meldingen over Ouwehand binnengekomen bij de integriteitssecretaris. Die meldingen, in bezit van NRC, gaan vooral over de werkomstandigheden op de fractie, door het gedrag van Ouwehand. „Ik vraag u dringend”, staat in een van die meldingen, „om dat gedrag te onderzoeken en aan te pakken.”

Klokkenluider

Het conflict in de Partij voor de Dieren kwam op zaterdag 9 september naar buiten, toen het vorige bestuur besloot om Ouwehand niet meer voor te dragen als lijsttrekker. Achter de schermen speelde al veel langer een machtsstrijd, waarin Ouwehand een belangrijke rol heeft, reconstrueerde NRC onlangs. Bekenden omschrijven haar als een bevlogen en sterk Kamerlid, maar ook als een veeleisende leider met een grote controledrang.

Lees ook: Als Ouwehand zich toch nog terugtrekt, gaat er bij de Partij voor de Dieren een schokgolf door de zaal

De aanleiding voor het vorige bestuur om Ouwehand terug te trekken als lijsttrekker, was dat het in augustus via een klokkenluider e-mails van een politiek assistent aan Ouwehand had ontvangen. Daar stonden strategieën in om het bestuur onder druk te zetten en bestuurssecretaris Elze Boshart weg te krijgen. Het bestuur zag deze e-mails als ‘ondermijnend’ en deed onder meer hiervan zelf een integriteitsmelding.

Ouwehand kreeg veel publieke steunbetuigingen van leden en haar advocaat dreigde het bestuur met een kort geding. Hierop besloot het bestuur na enkele dagen om haar alsnog voor te dragen als lijsttrekker, en zelf af te treden.

In het nieuwe bestuur, onder voorzitterschap van Michiel Knol, is veel steun voor Ouwehand: zes van de acht nieuwe leden hebben vorige maand een steunverklaring voor Ouwehand ondertekend, zo bleek op het ledencongres in Den Bosch.

Extern onderzoek

Het vorige bestuur kondigde in september aan dat er onderzoek zou worden gedaan door een externe ad-hoc integriteitscommissie. De integriteitssecretaris heeft de kwestie van de meldingen voorgelegd aan een extern adviesbureau, Necker. Het advies was dat de meldingen serieus zijn en vragen om een extern onderzoek. Maar volgens bronnen wil het nieuwe bestuur de meldingen intern afhandelen, met hulp van een jurist van buiten de partij.

Lees ook: De andere kant van Esther Ouwehand

Vorige week heeft het nieuwe bestuur aan de integriteitssecretaris laten weten dat alle meldingen aan hen moeten worden overgedragen. Het nieuwe bestuur heeft de integriteitssecretaris volgens bronnen ook geadviseerd om zich ziek te melden, omdat zijzelf zou hebben gezegd dat ze zich overbelast voelt. Volgens betrokkenen draait het niet om overbelasting, maar wordt haar het werken onmogelijk gemaakt.

Het nieuwe bestuur kan niet reageren op vragen hierover van NRC, zegt een partijwoordvoerder. De genoemde reden is dat het nieuwe bestuur bezig is met een inventarisatie en onderzoek naar meldingen.

Na de e-mails van de klokkenluider van augustus had de integriteitssecretaris de politiek assistent van Ouwehand en ook Ouwehand zelf, als leidinggevende, uitgenodigd op gesprek. Ouwehand gaf toen aan dat zij geen probleem zag in de inhoud van deze mails. Ze spreekt van een „brainstormsessie” over haar slepende conflict met het bestuur.

In de week vóór het congres kreeg de integriteitssecretaris een mail van Ouwehand waarin de partijleider zich beklaagde over haar aanpak.

„Het verbaast mij zeer dat een vertrouwelijke 1-op-1-mail van mij naar notabene een integriteitssecretaris bij de media is terechtgekomen”, reageert Ouwehand schriftelijk. „Buiten die bizarre situatie om kan en wil ik het volgende hierover zeggen: ja, ik heb op 19 september een mail gestuurd naar de integriteitssecretaris waarin ik aanwijs welke procedurele fouten, onjuistheden evenals ernstige onzorgvuldigheden de integriteitssecretaris heeft gemaakt met betrekking tot de melding tegen mijn medewerker.”

Ouwehand spreekt van een „kafkaëske en onzorgvuldige werkwijze van het vorige bestuur”. Ze benadrukt nog steeds niet te weten welke integriteitsmeldingen tegen haarzélf zijn gedaan.

Volgens het afgetreden bestuur, dat verder niet wil reageren, is dit pertinent onwaar.

Advocaat

De advocaat van Ouwehand richtte zich in een brief tot het nieuwe bestuur, met de eis over het behandelen van de meldingen vóór het congres op 24 september. Op dat congres zouden de leden gaan stemmen over de kandidatenlijst met Ouwehand als lijsttrekker. De integriteitssecretaris heeft hierop juridische bijstand moeten inschakelen, en geen gehoor gegeven aan deze eis van Ouwehands advocaat.

Op het congres maakte partijleider Ouwehand daarna bekend dat ze zich voorlopig terugtrekt, totdat er duidelijkheid is over de meldingen. Ze noemde dat toen op het podium „de meest zuivere route”.

Op een vraag van NRC over deze brief van de advocaat schrijft Ouwehand: „Voor mij maar ook voor de leden van de Partij voor de Dieren was van essentieel belang dat vóór het partijcongres van 24 september er opheldering was over de meldingen. Het oude bestuur heeft geweigerd om die opheldering vóór het congres te geven. (…) . Daardoor voelde ik mij genoodzaakt tijdelijk te terug te treden om het nieuwe bestuur de ruimte te geven de meldingen alsnog op een zorgvuldige wijze te toetsen.”

Op het congres zei Ouwehand er vertrouwen in te hebben dat ze „op heel korte termijn” kan terugkeren. Ook de nieuwe voorzitter van het bestuur Michiel Knol zei dat het bestuur er alles aan zou doen om de kwestie van de meldingen „zo snel mogelijk af te ronden”. Op maandag 9 oktober moeten partijen hun kandidatenlijst voor de verkiezingen inleveren bij de Kiesraad.

Nieuwe meldingen

De nieuwe meldingen over Ouwehand, waarvan er drie in bezit zijn van NRC, komen van medewerkers en oud-medewerkers. In een ervan heeft een melder het over „drammen, manipuleren, negeren, onveilige situaties creëren” door Ouwehand. De oud-medewerker richt zich ook tot het nieuwe bestuur en vraagt of het „geheimhoudingsbeding” uit het arbeidscontract nietig verklaard kan worden zodat medewerkers en oud-medewerkers vrijuit hun verhaal kunnen doen. De auteur van de e-mail vraagt om een onafhankelijk, extern onderzoek.

In een andere e-mail beschrijft een melder dat Ouwehand tegenspraak en fouten moeilijk kan accepteren. Binnen de fractie zou algemeen bekend zijn dat het werk nooit goed genoeg is in haar ogen. Medewerkers die volgens haar niet loyaal of niet goed genoeg zijn, kunnen worden genegeerd of moeten vertrekken. Hoe werknemers of partijleden weg te krijgen zijn, zou heel precies worden voorbereid.

Het doet me veel pijn dat er een beeld van mij wordt neergezet alsof ik geen oog zou hebben voor de mensen om mij heen

Weer een andere melder noemt het gedrag van Ouwehand „giftig”. Deze medewerker stond „onder constante stress” en werd „uitgesloten van discussies en projecten”. Een persoonlijk verhaal is hoe Ouwehand deze melder had opgedragen om weer aan het werk te gaan, omdat de medewerker tien dagen bij het sterfbed van een geliefde had gezeten. Het had, staat in de melding, volgens Ouwehand „nu wel erg lang geduurd”. Deze medewerker had achteraf gezien eerder met een melding willen komen. De melding over Ouwehand is, staat in de e-mail, vooral bedoeld om „de mensen op de fractie die ze nu uitsluit” te helpen.

Ouwehand laat in een reactie weten: „Het doet me veel pijn dat er een beeld van mij wordt neergezet alsof ik geen oog zou hebben voor de mensen om mij heen. Onder mijn leiding bieden we op de fractie alle steun, medeleven en ruimte aan medewerkers die te maken hebben met moeilijke persoonlijke omstandigheden, en dat geldt ook voor mij.”

Uitval door machtsstrijd

De machtsstrijd in de Partij voor de Dieren leidt tot uitval in de organisatie van de partij. Bij het partijbureau hebben directeur Lieke Keller, mede-oprichter van de partij, en een van de twee ambtelijk secretarissen zich ziek gemeld wegens de situatie. Eerste Kamerlid Niko Koffeman heeft zich ziek gemeld als adviseur van de Tweede Kamerfractie. Zeker één fractiemedewerker is onlangs uit haar functie ontheven. Volgens een betrokkene „staan meer mensen op omvallen”.

Een andere medewerker die zich ziek had gemeld, is door Tweede Kamerlid Christine Teunissen gevraagd of het dataverkeer via de computer van deze medewerker onderzocht mag worden. Dit zou onderdeel zijn van een intern onderzoek naar wie de e-mails van de politiek assistent van Ouwehand in augustus aan het bestuur heeft gegeven. Deze medewerker heeft een persoonlijke melding over Esther Ouwehand uit angst weer ingetrokken, zeggen bronnen.

„Zonder toestemming zijn mails ontvreemd en verspreid uit de mailbox van een fractievoorzitter in de Tweede Kamer. Uiteraard is daarnaar een onderzoek gestart”, reageert Christine Teunissen schriftelijk via een woordvoerder. „Dat wij daarbij ook medewerkers om hun medewerking (in de vorm van toestemming voor technisch ict-onderzoek) moesten vragen, was voor ons een ingewikkelde kwestie, in het bijzonder omdat een van de medewerkers zich ziek had gemeld. Daarom hebben we daarover advies ingewonnen bij een arbeidsjurist. Het advies luidde dat, gezien de ernst van de zaak, het een verzoek was dat we konden doen.”

Vorige maand legde Kamerlid Leonie Vestering haar functie neer, na een langlopend conflict van Esther Ouwehand met haar. Ook Kamerlid Eva van Esch, die Ouwehand bleef steunen, maakte bekend na de verkiezingen niet terug te keren. Ze vond, net voordat de lijst naar buiten kwam, dat ze „niet de geschikte persoon” was, twitterde zij op X.