Hoekstra in de wachtkamer na hoorzitting in Europees Parlement

Met een glanzend groen opgeboend profiel, goed ingestudeerde complimentjes en strategisch geplaatste glimlachjes probeerde Wopke Hoekstra maandagavond het Europees Parlement voor zich in te nemen.

Maar hij vergaarde niet meteen de noodzakelijke meerderheid in de parlementaire commissie die in eerste instantie gaat over zijn benoeming tot Europees Commissaris. Op dinsdag, om twee uur, vergaderen de parlementariërs opnieuw. Dat is na de hoorzitting van commissaris en vice-president van de Commissie Maros Sefcovic. Hij heeft de verantwoordelijkheid voor de Green Deal op interim basis overgenomen van Frans Timmermans toen deze afgelopen zomer terugkeerde in de Nederlandse politiek. Om de portefeuille definitief te krijgen, moet ook Sefcovic gehoord worden.

Hoekstra zou verantwoordelijk moeten worden voor het klimaat, een onderdeel van de grotere Green Deal-portefeuille. Afgelopen nacht tekende zich in de wandelgangen af dat beide kandidaten wel eens goedkeuring zouden kunnen krijgen, in een soort politieke deal tussen links en rechts in het parlement. Ook is het denkbaar dat de kandidaten nog schriftelijke vragen moeten beantwoorden.

Hoekstra wil als Eurocommissaris voor klimaat scherpe tussendoelen stellen, de luchtvaart aanpakken en fossiele subsidies afschaffen -in elk geval in de Europese begroting. „Ik wil niet zomaar op de winkel passen, dat is niet genoeg en dat is niet mijn karakter”, zei hij tijdens de hoorzitting.

Verder wil Hoekstra de huidige EU-uitstoot tegen 2040 met 90 procent laten verminderen. „Ik denk dat we voor 90 procent moeten gaan”, zei Hoekstra. Hij maakte wel het voorbehoud dat hij slechts een voorstel kan doen en daar niet meteen alleen over kan beslissen. De Europese Unie wil in 2050 klimaatneutraal zijn. Maar de vermindering van de uitstoot, zeggen de experts van de Commissie, gaat niet snel genoeg. Daarom willen ze een nieuw ambitieus doel van 90 procent voor 2040.

Antwoorden ‘vaag en braaf’

Hoekstra’s felste critici, niet zelden Nederlandse parlementariërs, vonden zijn antwoorden braaf, bleek tijdens een onvoorziene schorsing. Hoe hard was die toezegging van 90 procent? Het stellen van het klimaattussendoel is een van de belangrijkste taken van de nieuwe commissaris. Daarnaast moet hij de EU vertegenwoordigen op de cruciale klimaattop die eind november in Dubai plaatsvindt. De voorbereiding voor die top zou nu moeten plaatshebben. Rond middernacht zei Bas Eickhout (GroenLinks) dat hij veel had gehoord wat hij graag wilde horen, maar dat veel antwoorden nog te vaag waren.

Lees ook: Wopke Hoekstra moet in Straatsburg ‘zijn stinkende best doen’

Om 18.28 uur kwam Hoekstra vergaderzaal Weiss S 1.4 in het Europees Parlement in Straatsburg binnen. Beetje bleekjes in een donker pak en zonder baard. De geur van politieke sensatie hing in de lucht. Parlementariërs hadden de spanning vooraf behoorlijk opgevoerd. Ze hadden twijfels, zeiden ze, over zijn klimaatkennis, zijn cv, zijn hart voor Europa en over zijn klimaatambities. De in Brussel veel gelezen nieuwssite Politico opende een liveblog. De perstribune zat vol met Nederlandse journalisten.

Voor sommige CDA’ers is Hoekstra een oud-partijleider die zijn partij zag krimpen en het vervolgens toch hoger op mocht zoeken. Voor linkse politici was hij de man van Shell en consultancybureau McKinsey, die niet vooropliep in de stikstofaanpak. Zuid-Europeanen herinneren zich zijn krenterige opstelling als minister van Financiën toen het coronavirus hele regio’s ontwrichtte. Voor Groenen is hij een politicus zonder uitgesproken groen profiel. Is hij de goede man om de grootste uitdaging waar we voor staan aan te pakken, vroeg een Italiaanse parlementariër?

Hoekstra opende in het Frans, sprak vervolgens Engels, Duits, Nederlandse en Italiaans. Dat viel goed. Het leverde hem al snel de bijnaam ‘mini-Timmermans’ op. Voormalig commissaris Frans Timmermans staat bekend om zijn talentalent.

Hoekstra had niet alleen klimaatdossiers en politieke verhoudingen bestudeerd, maar ook de parlementariërs. Zo kreeg een van zijn luidste critici, Mohammed Chahim (PvdA) al meteen in het begin en passant een complimentje. In het antwoord op een vraag van de Tsjechische parlementariër Alexandr Vondra, in de jaren tachtig een vooraanstaande dissident, vouwde Hoekstra snel in dat hij in die tijd nog tv zat kijken. Een Italiaanse kreeg een glimlach. Een Deense kreeg per ongeluk antwoord in het Duits, waarvoor Hoekstra zich vlotjes verontschuldigde.

Het verleden van Hoekstra

Veel vragen gingen terug op zijn verleden. Was de nieuwe, groene Hoekstra betrouwbaar?

Hoekstra zei dat hij makkelijk zijn rit als demissionair minister had kunnen uitzitten, maar dat hij deze taak te belangrijk vond. Over zijn werk voor Shell zei hij dat hij heel heldere taal zou spreken met energiebedrijven, zoals hij dat als minister van Financiën ook met banken had gedaan. Bovendien, hij had maar twee jaar voor Shell gewerkt, vlak na zijn studie, twintig jaar geleden. Dat hoefde een kritische omgang met oliemaatschappijen niet in de weg te staan, vond hij.

Hij betuigde snel spijt voor zijn ongevoelige optreden tegen zuidelijke lidstaten in de pandemie. Excuses voor eerdere fouten deden het ook goed. Maar voor een aantal parlementariërs was dat niet genoeg.

Opvallend was de rol van Nederlandse parlementariërs, van wie een aantal belangrijke posities bekleden in het de klimaatdiscussies in het parlement. Chahim was uitgesproken kritisch. Hij hekelde Hoekstra’s opstelling in het stikstofdossier in Nederland en vroeg zich af of Hoekstra weer in zijn rol van consultant verviel door de zaal precies te vertellen wat ze wilde horen.

De spanning werd gebroken door herhaaldelijke storingen in de geluidsinstallatie. Dat gaf Hoekstra de kans even op adem te komen en na te denken over gestelde vragen. Na vier storingen moest de hoorzitting zelfs verplaatst worden naar een andere zaal. Hoekstra at even een Sultana.

In zijn slotwoord herhaald Hoekstra zijn ambitie. De wereld staat de komende twintig tot dertig jaar voor drie immense uitdagingen. Klimaatverandering, veiligheid en democratie waarborgen en technologische verandering. Die uitdagingen kunnen alleen door middel van samenwerking te lijf worden gegaan. Hoekstra zei dat hij de wereld een heel klein beetje beter wil maken. Het Europa van de eenentwintigste eeuw is de beste plek ooit om te wonen ooit. Uit dat voorrecht volgen verantwoordelijkheden, zei hij.

Lees ook: Voordracht Hoekstra zet verhoudingen in Rutte IV verder op scherp