N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Bedrijfsethiek
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/wp-content/blogs.dir/114/files/2019/07/lux-rubriek-1.png)
Wachten, wachten, wachten totdat het echt niet langer kon en dan de zaak alsnog zo goed mogelijk verstoppen in een grote berg andere ellende. Als het niet zo cynisch was, zou je het nog vindingrijk kunnen noemen, de manier waarop technologiebedrijf Philips probeert zijn hachje te redden. Cynisch, omdat de tactiek van vertragen en verhullen ten koste gaat van de gezondheid van klanten.
Wat is er aan de hand? Philips zit al jaren in zijn maag met een slecht functionerend apparaat voor apneupatiënten. Het bedrijf weet al lang dat er problemen zijn met het geluidwerende schuim in deze Dreamstation. Dat schuim verbrokkelt bij gebruik en kan in de longen van apneupatiënten terechtkomen, met mogelijk schadelijke gevolgen. Gebruikers van het apparaat melden dit al sinds 2010 aan Philips, dat zulke klachten direct moet doorgeven aan de toezichthouder. Philips deed dat maar zeer mondjesmaat.
Pas toen het bedrijf in juni 2021 het apparaat terugriep ter vervanging en de klachten met duizenden tegelijk binnen stroomden, meldde Philips ook ruim 3.700 oude klachten alsnog aan bij toezichthouder FDA in de VS. Dit maakte Philips niet zelf wereldkundig, het werd ontdekt na journalistiek graafwerk van NRC en de Amerikaanse ProPublica en de Pittsburgh Post-Gazette .
Het gedraal met de Dreamstation kostte Philips al meer dan de helft van de beurswaarde en een opgestapte topman. Erger nog: duizenden mensen claimen ziek te zijn geworden door het gebruik van het apparaat. Het bedrijf wordt in de VS, en ook in Nederland, inmiddels aangeklaagd wegens nalatigheid en mogelijk betrokkenheid bij de dood van een aantal gebruikers van de apneu-apparaten.
De modus operandi van Philips past helaas in een patroon van bedrijven die liever kiezen voor het verzwijgen van problemen dan ermee naar buiten komen. De Chemours-fabriek bij Dordrecht weet ook al jaren dat de uitstoot van PFAS een ziekmakende werking had op omwonenden van de fabriek, maar deed niets. Pas deze week kreeg Chemours te horen dat het aansprakelijk is voor de schade.
Het korte termijnbelang van de aandeelhouder prevaleert boven het maatschappelijk belang
En bij Tata Steel weten ze ook al lang dat de roetdeeltjes, de uitstoot en het fijnstof slecht zijn voor de bewoners van Wijk aan Zee. Toch blijft de staalgigant herhalen dat hij binnen de regels van de wet opereert en dus geen blaam treft. Dat mensen in de buurt van de hoogovens gemiddeld 2,5 maand eerder overlijden, wordt voor lief genomen.
Natuurlijk moet goed onderzocht worden wat het verband is tussen de schuimdeeltjes van Philips, de PFAS van Chemours en de fijnstof van Tata met de gezondheid. Maar het lijkt veilig te stellen dat het meer geluk dan wijsheid zal zijn als achteraf blijkt dat het bedrijf in kwestie niet de veroorzaker is van schade. Dat bedrijven daar willens en wetens risico’s mee nemen, kan gerust amoreel genoemd worden.
Blijkbaar staan de prikkels in het kapitalisme zo afgesteld dat openheid en eerlijkheid over eigen falen eerder bestraft dan beloond worden. Het korte termijnbelang van de aandeelhouder prevaleert boven het maatschappelijk belang. Dat laatste is geen excuus om niets te doen, maar wel iets om over na te denken.
Niet alles is in regels te vatten. Bedrijven die spelen met de gezondheid van mensen moeten daarvoor worden gestraft. Ethisch ligt het ingewikkelder: moraal kun je niet afdwingen. Dat heb je of dat heb je niet. De prikkels die de moraal uithollen moeten wel tegen het licht gehouden worden.
