Jan Paternotte (D66) tijdens de eerste dag van de Algemene Politieke Beschouwingen. Foto Remko de Waal/ANP
De kabinetscrisis van voor de zomer was „onbegrijpelijk en totaal onnodig.” D66-fractievoorzitter Jan Paternotte haalt nog een keer hard uit naar de VVD, die volgens D66 het kabinet-Rutte IV liet klappen op migratie. „Deze crisis was geen onvermijdelijkheid, maar een keuze.” Paternotte wees op vak-K, waar alle demissionaire ministers zitten, en zei dat zij stuk voor stuk bezig waren met het aanpakken van de problemen. „Christianne Van der Wal ging de stikstofcrisis te lijf, Hugo de Jonge joeg net zo hard op woondeals als op vaccins.”
Paternotte vreest dat het land nu tot stilstand komt en is bang voor een lange formatie. De vorige formatie, die tot Rutte IV leidde, duurde 299 dagen – de langste ooit. D66 heeft nu nog 24 zetels, maar dreigt volgens de peilingen bij de verkiezingen zeker te halveren.
In vak-K is de kabinetsploeg inmiddels wat afgeleid door een zak drop, ziet onze verslaggever Petra de Koning:
Je kent ze vast wel. Vrachtwagens met een grote cilindervormige tank achterop. Dagelijks worden er honderden van deze tanks schoongemaakt. Onderzoeksjournalist Karlijn Kuijpers onderzocht deze sector en zag dat werknemers regelmatig onbeveiligd met giftige stoffen werken. Ook ontdekte ze dat deze sector een belangrijke veroorzaker is van waterverontreiniging.
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected].
In Sri Lanka is de linkse kandidaat Anura Kumara Dissanayake gekozen tot nieuwe president. Dat meldde de kiescommissie na de tweede telronde op zondag, volgens internationale persbureaus. Na de eerste telronde had geen van de kandidaten nog de vereiste 51 procent van de stemmen gehaald. In de ronde daarna werden ook de ‘tweede-keuze-stemmen’ meegeteld, die kiezers in Sri Lanka moeten opgeven.
Dissanayake versloeg uiteindelijk met ruim 57 procent van de stemmen de oppositieleider Sajith Premada, die ruim 43 procent behaalde. Ook behaalde hij de overwinning op de zittende liberale president Ranil Wickremesinghe, die de regering twee jaar geleden tijdelijk overnam nadat zijn voorganger moest aftreden. Wickremesinghe werd door de regering aangewezen om diepe economische problemen op te lossen en zou maar voor twee jaar president zijn. Hij moest genoegen nemen met zo’n 17 procent van de stemmen.
Economische en politieke instabiliteit
Sinds 2022 kampt Sri Lanka met grote economische en politieke instabiliteit, die door veel Sri Lankanen wordt toegeschreven aan de politieke elite die het eiland de afgelopen twintig jaar heeft bestuurd. Dissanayake beloofde tijdens zijn campagne korte metten te maken met corruptie en het land transparant te leiden. Ook heeft Dissanayake gezegd de economie uit het slop te trekken door de industrie en de IT-sector verder te ontwikkelen.
Met zijn belofte van vernieuwing wist Dissanayake zich te ontdoen van de schaduw die hangt over zijn marxistische partij Janatha Vimukthi Peramuna (JVP), die in de jaren zeventig en tachtig medeverantwoordelijk was voor bloedig politiek geweld in Sri Lanka.
De partij maakt deel uit van de NPP-alliantie, een progressieve groep partijen die kwam bovendrijven tijdens de protesten van 2022. Met name jongeren en arbeiders stemden op de coalitie, die voor het eerst kan gaan meeregeren nadat in voorgaande verkiezingen amper een rol werd gespeeld.
‘NEE!” „NEE!” „NÉÉÉÉ!!” Een groepje tieners roept door elkaar heen, gevraagd naar hun mening over een helmplicht voor fatbikes. „Schrijf maar op dat hier zeven mensen tégen zijn!”, zegt Melchior (14). „Van die elektrische omafietsen hoeven óók geen helm op!”, zegt Macy (14).
Ze hangen bij een betonnen bankje rondom een boom, tegenover hun middelbare school in Almere. Twee zwarte fatbikes staan in het midden van de groep. Daar wordt een beetje op geleund en gezeten. Het zijn de pronkstukken. Deze zijn van Macy en Orlando (12). Die van Melchior staat thuis. De ‘gewone’ fietsen staan om de groep heen geparkeerd.
Dinsdag stemt de Tweede Kamer over een helmplicht voor fatbikes. Er gebeuren steeds meer (ernstige) ongelukken mee. In 2023 werden er 59 fatbike-ongevallen genoteerd in het Letsel Informatie Systeem van dertien spoedeisendehulp-afdelingen van ziekenhuizen. Na het eerste halfjaar van 2024 staat de teller al op 140, blijkt deze maandag uit nieuwe cijfers. 47 procent van fatbikeslachtoffers is tussen de 12 en 15 jaar oud. Artsen zien dwarslaesies, schedelbasisfracturen, ontvelde benen en armen.
Melchior vindt een helm onzin. „Als je gewoon 25 kilometer per uur gaat [de maximaal toegestane snelheid van een fatbike], is het prima. Dan is het eigenlijk gewoon een normale elektrische fiets. Tenminste, als ik ’m niet opvoer, gaat-ie 25…”
Macy lacht. „Af en toe.”
Melchior: „Ja, af en toe gaat-ie 25.”
„Kijk!” roept Vince (13). Hij loopt naar zijn omafiets die op een klapstandaard staat, knielt en begint driftig aan één van de trappers te draaien. „Deze gaat nu ook harder dan 25! Dus dan zou je hiervoor ook een helm op moeten!”
„Die meneer gaat ook best hard!” Macy wijst naar een oudere man, die op een elektrische fiets over het fietspad voor de school fietst. Daar schieten ook steeds leerlingen op fatbikes voorbij. Dan klinkt een zacht, zoemend geluid.
Lees ook
De fatbike is voor kinderen ‘een extreem gevaarlijk apparaat’, zegt de traumachirurg
‘Álles kan harder dan 25 km p/u’
Vince: „Álles kan harder dan 25 kilometer per uur. Ik kan ook harder rennen dan 25.”
Macy: „Dat hoop jij.”
De minister die over verkeersveiligheid gaat, Barry Madlener (Infrastructuur en Waterstaat, PVV), voelde in augustus nog weinig voor extra regels voor fatbikes. „Laten we niet alle fatbikegebruikers categoriseren als een groep asociale weggebruikers”, zei hij tegen het AD. Maar in de Tweede Kamer werd de roep om maatregelen luider en luider. En toen partijgenoot en Kamerlid Hidde Heutink begin september op X een oproep deed om in te grijpen, maakte Madlener een draai.
Hij ligt nog wel in de clinch met de Kamer over de invulling van die maatregelen, zoals de helmplicht. Daartoe roepen PVV en NSC op in een motie waarover dinsdag gestemd wordt, en waarvoor zich een meerderheid heeft afgetekend. Zij willen specifiek voor de fatbike een helmplicht. De minister zei anderhalve week geleden in een debat over verkeersveiligheid dat het ineffectief is om een onderscheid te maken tussen fatbikes en andere elektrische fietsen. „Dan krijg je straks een slimbike of een fiets met een ander zadel. […] Als we ons richten op het nu, dan hebben we een succes op de heel korte termijn, maar op de lange termijn heeft dat echt weinig zin.”
De indieners van de motie willen dat hij meer tijd neemt om te onderzoeken hoe dit onderscheid wél te maken valt. Of en wanneer er eenhelmplicht voor fatbikerijders komt, valt nog niet te zeggen.
Even bewusteloos
„Een helm is lelijk en verpest gewoon mijn haar”, zegt Macy. De onderkant van haar steile, blonde haar valt in de capuchon van haar gewatteerde jas. „En het ziet er gewoon een beetje dom… Wat voor helm verwachten ze eigenlijk dat we gaan dragen? Zo’n fietshelm of zo’n scooterhelm met een klepje? Een scooterhelm wil ik op zich wel, want dan krijg je geen druppels in je gezicht als het regent.”
„Dan wordt toch heel je make-up uitgesmeerd als je ’m af doet?”, zegt Liv (13).
Macy is even stil. „Oooooh, dat is waar. En mijn haar!”
Of hun ouders het niet eng vinden, hun kinderen op zo’n snelle fiets? „Jawel!”, roepen de tieners in koor.
Lees ook
Hard gaan zonder helm op het fietspad – rijden als een koning op de fatbike
Macy wijst naar de afgebroken versnellingen op haar stuur en daarna tilt ze haar kin omhoog. Er is een groot litteken te zien. „Ik heb een hechting hier. En was even bewusteloos toen het gebeurde.” Jade toont op haar telefoon een filmpje waarin Macy de flinke jaap op haar kin laat zien.
Macy had een vriendin achterop. Ze wilden een bekende inhalen die al was weggereden op de scooter. Macy kreeg de slappe lach en begon te slingeren. Haar vriendin viel op haar hoofd, maar had gelukkig niets. Macy moest naar het ziekenhuis, voor haar kin. Nu rijdt ze voorzichtiger. Ze neemt liever niemand meer achterop haar fatbike en als ze zelf achterop zit, schreeuwt ze vaak „remmen, remmen!” als het te hard gaat.
De vrienden gaan ervandoor. Vince met zijn omafiets. „Zonder versnellingen, niks! Gewoon lekker ouderwets.” Hij zou wel graag een fatbike willen.
„Met een fatbike ben je niet per se geliefder, maar het ziet er wel stoerder uit”, zegt Liv. Dus als een jongen een fatbike heeft, is hij leuker dan wanneer hij er géén heeft? Liv knikt hevig, terwijl ze de zoete rook van haar vape uitblaast.
Vince: „Maar het maakt je geen ander persoon!”
De achternamen van de tieners zijn bekend bij de redactie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/liveblog/files/2023/09/2009binllivepaternotte.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/liveblog/files/2023/09/web-2009binkaag-1.jpg)
