Sophie Hermans wil geen hoger minimumloon, maar meer doen voor middengroepen

Wekenlang was er uitgezien naar de eerste concrete stap van de Koerdische beweging PKK, die in mei van dit jaar had aangekondigd zijn gewapende strijd tegen Turkije op te geven. Vrijdag was er dan eindelijk het eerste bescheiden gebaar van goede wil: een dertigtal PKK-strijders, deels vrouwen, gooiden hun geweren en patronen in de Noord-Iraakse bergen op een vuur, terwijl collega’s en Turkse functionarissen toekeken.

De Turkse president Erdogan stelde zaterdag in een vooraf als ‘historisch’ aangekondigde toespraak tot aanhangers in Ankara dat met deze stap – hoe klein ook – „een nieuwe bladzijde in de geschiedenis is opengeslagen”. Het proces dat een einde moet maken aan de gesel van het terrorisme is hiermee volgens hem begonnen. „De deuren van een groot, machtig Turkije zijn wijd opengegooid”, zei hij ook nog, woorden die veel Koerden niet blij zullen stemmen.

Teleurstellend voor de Turkse Koerden is bovendien dat Erdogan weer geen melding maakte van concessies in ruil voor de ontwapening en opheffing van de PKK. Wel bevestigde hij dat er een parlementaire commissie komt die gaat onderzoeken hoe het vredesproces tussen PKK en Turkije, ook op juridisch vlak, kan worden vormgegeven.

Vrijlating

Bij de wapenverbranding in Noord-Irak, zo’n vijftig kilometer van de Iraaks-Koerdische stad Suleimaniya, eiste Bese Hozat een commandant die wapens in het vuur gooide, dat de PKK de vrijlating eist van PKK-leider Abdullah Öcalan en van andere gevangen Koerdische leiders. Daarnaast zei ze veiligheidsgaranties te willen voor de ontwapende strijders en hervormingen die meer onderwijs in het Koerdisch mogelijk maken.

„Het gaat met heel kleine stapjes”, zegt Wladimir van Wilgenburg, Een Nederlandse journalist en analist die de Koerdische ontwikkelingen vanuit Erbil in Noord-Irak volgt. „Beide kanten vertrouwen elkaar nog niet. Het is een heel lang proces, dat niet binnen een paar maanden afgerond is.”

Zoom in

De Turken willen intussen dat de PKK opschiet met zijn ontwapening. Volgens Iraakse bronnen zou dit proces al in september kunnen zijn afgerond. Ook PKK-leider Öcalan (76), die een levenslange celstraf uitzit in Turkije maar nog altijd veel gezag in eigen kring geniet, riep in een videoboodschap vorige week nadrukkelijk op de ontwapening vooral voort te zetten. „Ik geloof in de kracht van de politiek en sociale vrede en niet in die van wapens”, zei hij. Het was voor het eerst in 26 jaar dat er zulke beelden van Öcalan publiekelijk te zien waren.

Veel waarnemers wijze er echter op dat er al vaker is geprobeerd het conflict via onderhandelingen te beëindigen. Ook in 2000, kort nadat hij was ontvoerd door de Turken en gevangen gezet, deed Öcalan al een soortgelijke oproep. „Hij gaf toen vanuit de gevangenis een tiental strijders opdracht naar Turkije terug te keren en zich over te geven om aan te geven hoezeer het hem ernst was om vrede met Turkije te sluiten”, schrijft de Amerikaanse Koerdenspecialist Aliza Marcus op vragen van NRC. „Dat liep niet goed af. De strijders werden gevangen gezet en enkele jaren later hervatte de PKK de strijd.” Ook in 2015 liepen vredesonderhandelingen op niets uit.

Dit keer is er wellicht meer reden voor enig optimisme. Mislukking van het vredesproces met de Turkse Koerden zou ook nieuwe onrust onder de Syrische Koerden kunnen aanwakkeren. En dat zou president Erdogan niet in dank worden afgenomen door de nieuwe Syrische president Ahmed al-Sharaa, met wie de Turkse president op het moment juist nog een uitstekende verhouding heeft.

Ook om binnenlandse redenen kan Erdogan vrede met de Koerden goed gebruiken. De bevolking – niet alleen de Koerden maar ook de Turken – is de oorlog na ruim veertig jaar en circa 40.000 doden moe. Als Erdogan het spel handig speelt, kan hij bovendien wellicht steun bij Koerdische partijen winnen voor aanpassingen in de grondwet die hem in staat zouden stellen langer aan te blijven als president. Na twee termijnen als president zou Erdogan onder de huidige grondwet niet langer kunnen aanblijven, tenzij er al op korte termijn nieuwe verkiezingen worden gehouden.

Lees ook: Koerden snakken naar einde aan Turkse repressie na opheffingsbesluit van PKK: ‘De Turken hebben ons nooit als volwaardige mensen beschouwd

Delen

Mail de redactie