N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Rel Canada-India Een prominente sikh-voorman werd half juni in Canada neergeschoten door gemaskerde mannen. Premier Trudeau meldde maandag dat India er waarschijnlijk achter zit. Dat klaagt juist dat Canada niet optreedt tegen separatisme binnen zijn grote sikh-gemeenschap.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data105484710-2fb45c.jpg)
Premier Justin Trudeau heeft maandag gekozen voor een scherpe escalatie van de al maanden oplopende spanningen tussen Canada en India. In een brisante verklaring in het Canadese parlement beschuldigde Trudeau de Aziatische grootmacht van mogelijke betrokkenheid bij de moord op een plaatselijke sikh-leider op Canadese bodem. De opzienbarende aantijging brengt zijn regering in direct conflict met die van de Indiase premier Narendra Modi – die Canada juist verwijt niet hard genoeg op te treden tegen sikhs die pleiten voor een onafhankelijk thuisland.
Canadese veiligheidsdiensten beschikken volgens Trudeau over informatie dat India achter de moord zit op Hardeep Singh Nijjar, een proninente sikh-voorman in de westelijke provincie British Columbia. Hij werd op 18 juni doodgeschoten door twee gemaskerde mannen bij een sikh-tempel in Surrey, een voorstad van Vancouver. De 45-jarige Nijjar maakt deel uit van een separatistische beweging voor de vorming van een autonome staat voor sikhs, op grondgebied van de Indiase deelstaat Punjab. Door India werd hij beschouwd als een terrorist.
„De afgelopen weken hebben Canadese veiligheidsdiensten actief onderzoek gedaan naar geloofwaardige beschuldigingen van een mogelijk verband tussen agenten van de Indiase regering en de moord op een Canadees staatsburger, Hardeep Singh Nijjar”, onthulde Trudeau maandag in het Lagerhuis in Ottawa. „Elke betrokkenheid van een buitenlandse regering bij de moord op een Canadees staatsburger op Canadees grondgebied is een onaanvaardbare schending van onze soevereiniteit.”
Het Indiase ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de beschuldiging van Trudeau dinsdag als „absurd” van de hand gewezen. „Soortgelijke beschuldigingen zijn geuit door de Canadese premier tegenover onze premier, en zijn volledig verworpen”, aldus het ministerie.
Besproken op de G-20
Canada heeft een Indiase diplomaat, Pavan Kumar Rai, uitgewezen in verband met de kwestie, liet minister van Buitenlandse Zaken Mélanie Joly weten na de verklaring van Trudeau. Rai is het hoofd van Canadese operaties van de buitenlandse inlichtingendienst van India. Joly noch Trudeau gaf nadere details over de inlichtingen waarop de beschuldiging is gebaseerd. Trudeau zei dat hij de kwestie vorige week tijdens de G20-top in New Delhi „in niet mis te verstane bewoordingen” heeft besproken met de Indiase premier Narendra Modi. Hij riep India op om met Canada samen te werken om „deze kwestie tot op de bodem uit te zoeken”.
India heeft betrokkenheid bij de moord op Nijjar eerder ontkend. Leden van de sikh-gemeenschap in Canada wezen al meteen na zijn dood met een beschuldigende vinger naar India. Met ongeveer 770.000 mensen die zich als sikh identificeren, heeft Canada de grootste bevolking van de etnisch-religieuze minderheidsgroep buiten Punjab. Sommigen van hen streven een onafhankelijke staat na, Khalistan – een separatisme dat door India fel wordt bestreden. In India is de beweging, die in de jaren tachtig een gewelddadig hoogtepunt bereikte toen duizenden mensen omkwamen, verboden. Maar binnen diaspora-gemeenschappen in onder meer Canada en het Verenigd Koninkrijk blijven sommigen zich ervoor inzetten.
Nijjar streed in Canada voor een onafhankelijke staat voor de sikhs, onder meer door plannen te maken voor een niet-bindend referendum onder de gemeenschap in Surrey over de vraag of Punjab zich zou moeten afscheiden van India. India beschuldigde hem van betrokkenheid bij een bomaanslag in Punjab; hij ontkende dat.
Khalistan
De regering-Modi heeft Canada bekritiseerd wegens het tolereren van „anti-Indiase activiteiten van extremistische elementen in Canada”, zorgen die Modi bij de G20-top ook uitte tegenover Trudeau. Trudeau heeft India eerder verzekerd dat Canada geen voorstander is van een onafhankelijk Khalistan, maar wel van het recht van sikhs in Canada op vrije meningsuiting en demonstraties binnen de wet.
De explosieve verklaring van Trudeau zet de relatie tussen Canada en India, die na de moord op Nijjar al verslechterde, verder onder hoogspanning. Eerder deze maand schortte Canada besprekingen met India over een naderend handelsakkoord op. Een handelsmissie die voor oktober op de agenda stond, is uitgesteld. Na de G20-top nam het ongemak toe, toen Trudeau twee dagen langer in India moest blijven, wegens een technisch probleem met zijn vliegtuig.
Nijjar was de derde prominente sikh-leider die de afgelopen maanden is omgekomen. In juni kwam in de Britse stad Birmingham ook Avtar Singh Kanda, naar verluidt leider van de groep Khalistan Liberation Force, om onder omstandigheden die niet zijn opgehelderd. En in mei werd Paramjit Singh Panjwar, die door India werd beschouwd als een terrorist, doodgeschoten in het Pakistaanse Lahore.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data98640434-32a647.jpg)
Trudeau maande India „te bevestigen dat zijn standpunt over buitengerechtelijke operaties in een ander land duidelijk en ondubbelzinnig in overeenstemming is met het internationaal recht.” De Canadese premier heeft de kwestie telefonisch besproken met belangrijke bondgenoten, onder wie de Amerikaanse president Biden, de Britse premier Sunak en de Franse president Macron.
Steun oppositie
In het parlement kreeg Trudeau alom bijval, ook van oppositiepartijen. „Als deze beschuldigingen waar zijn, vormen ze een schandalige schending van de Canadese soevereiniteit”, zei oppositieleider Pierre Poilievre, aanvoerder van de Conservatieven. „We roepen de Indiase regering op om met de grootst mogelijke transparantie te handelen terwijl de autoriteiten deze moord onderzoeken, want de waarheid moet aan het licht komen.”
Jagmeet Singh, leider van de sociaaldemocratische NDP, die de minderheidsregering van Trudeau steunt in het parlement, heeft zelf een sikh-achtergrond. „We weten dat de praktijk van de Indiase regering er een is van verdeeldheid, van geweld, vervolging en het aanvallen op degenen die zich kritisch tegenover de regering opstellen”, aldus Singh. „Het is nu een belangrijk moment om als democratisch land een duidelijke boodschap af te geven.”
