Opinie | Feministisch rolmodel doet aan botox

Kun je feminist zijn én je lippen laten opspuiten? Sophie Passmann is jong (29) en invloedrijk. Sinds de publicatie van haar boek Pick me Girls, vorige week, wordt er in Duitsland fel gedebatteerd over de dogma’s van een eigentijds feminisme.

Passmann won als scholier al poetryslams, schreef als student columns en heeft inmiddels meerdere bestsellers op haar naam. Bovendien presenteerde Passmann programma’s op radio en tv, schreef mee aan de show van Jan Böhmermann (de Duitse Arjen Lubach) en is ze vanaf dit najaar co-host van een talkshow. Passmann maakt overal grapjes over en lijkt voor niemand bang.

Maar dat beeld van haar, zo openbaart Passmann in haar nieuwe boek, is zorgvuldig gecultiveerd en klopt hooguit voor haar présence op het podium. „Coolness is niet echt”, schrijft ze, „als die alleen voor een publiek werkt.” In werkelijkheid is Passmann chronisch onzeker over haar uiterlijk en hinkt ze van eetstoornis naar plastisch-chirurgische ingreep. De fans van Passmann zijn ontzet: het feministische rolmodel doet aan botox?!

Passmann presenteert haar radicale openheid over haar onzekerheden en ingrepen als een soort bevrijdende coming-out. ‘We kunnen niet winnen’, is de kop boven een voorpublicatie van het boek, vorige week in Die Zeit. „Vrouwen hebben geen keus”, schrijft Passmann. De ‘male gaze’ is zo dwingend dat niemand zich eraan kan onttrekken, ook feministen niet, en dus moeten alle vrouwen voldoen aan gestandaardiseerde schoonheidsidealen, is Passmanns sombere conclusie.

Patriarchale verwachtingen

Veel columnisten trokken die conclusie de afgelopen dagen in twijfel. In het linkse weekblad Der Freitag noemde auteur Katharina Körting de denktrant van Passmann een vorm van een nieuw „geresigneerd feminisme”, dat stelt dat vrouwen ertoe veroordeeld zijn om tot in de eeuwigheid aan patriarchale verwachtingen te voldoen. „De wereld is onveranderlijk slecht”, vat Körting het wereldbeeld van Passmann samen, „we kunnen ons er alleen maar aan onderwerpen en er zo goed mogelijk bij uitzien en er zo profijtelijk mogelijk over klagen.”

Het ‘geresigneerd feminisme’ is een geëvolueerde vorm van het soort liberale feminisme van de afgelopen jaren waarin niets moest en alles kon. Nu moet dus zelfs het accepteren van de nederlaag als feministische daad gelden. Maar Passmanns defaitisme lijkt ook te volgen op de ontgoocheling over de effecten van #MeToo en de al lang weer overgewaaide trend van body positivity: het tijdperk van optimistisch feminisme is voorbij.

Passmann schrijft dat ze het huichelarij vindt dat haar critici minzaam het hoofd schudden over haar lipfillers, alsof alle andere schoonheidsbehandelingen onbeduidend zijn, maar met die injectie ineens een grens is overschreden. „Sinds mijn eerste optreden op tv, tien jaar geleden, heb ik een onafzienbare hoeveelheid geld eraan uitgegeven om mijn critici de wind uit de zeilen te nemen”, schrijft Passmann. „Ik geef zoals veel andere vrouwen geld uit voor dure shampoo en voor de kapper, voor oogcrèmes […], voor het verven van mijn wenkbrauwen en voor nagellak. Dat zijn allemaal dingen die niemand opzienbarend vindt, in tegendeel.” Maar over de ‘rubberbootjes-lippen’, zoals opgevulde lippen in Duitsland worden genoemd, valt iedereen.

Lees ook: Botox? Dat moet u lekker zelf weten

Critica Körting schrijft dat het een glijdende schaal is, van make-up naar „zelfverminkende” schoonheidsingreep. Een auteur op het blog Krautreporter merkte op dat die plastische ingrepen van Passmann ten eerste voor een groot aantal vrouwen onbetaalbaar zijn en ook nog gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. In Duitsland nam het aantal plastische ingrepen in het jaar 2020-2021 met 15 procent toe; corona en thuiswerken waren wereldwijd een katalysator voor behandelingen die het uiterlijk moeten liften.