N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Afzettingsprocedure Voor de Republikeinse Huis-voorzitter Kevin McCarthy lijkt er geen weg terug, nu hij een eerste stap naar impeachment van president Joe Biden heeft aangekondigd. Voor wie is deze escalatie het schadelijkst: Biden, gematigde Republikeinen of de wankele McCarthy zelf?
De eerste stap zetten in een impeachment-onderzoek is vergelijkbaar met parachutespringen, werd in 2019 binnen de Republikeinse Partij gezegd. Zodra je het vliegtuig uit bent, kun je niet meer terug. Dus zoals het destijds onvermijdelijk bleek dat een door Democraten geopend onderzoek naar toenmalig president Donald Trump eindigde in een proces om hem af te zetten, zo vanzelfsprekend lijkt het dat de Republikeinen binnenkort hetzelfde zullen doen met president Joe Biden.
Net terug van zomerreces kondigde Kevin McCarthy, de Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, deze week een feitenonderzoek aan naar Joe Biden wegens „beschuldigingen van machtsmisbruik, rechtsgangbelemmering en corruptie”. Deze voorzet tot een – bij voorbaat kansloze – afzettingsprocedure is bedoeld om Biden te beschadigen in aanloop naar de verkiezingen van volgend jaar. Maar zo’n onderzoek bedreigt tegelijkertijd de positie van gematigde Republikeinen en die van de toch al wankele McCarthy zelf.
1 Wat voor onderzoek heeft McCarthy aangekondigd en heeft hij de feiten aan zijn kant?
Formeel heeft McCarthy dinsdag commissies in het Huis meer macht gegeven om te onderzoeken hoe de familie Biden zich heeft verrijkt tijdens Joe Bidens periode als vicepresident (2009-2017). De aantijging luidt dat niet alleen zijn probleemzoon Hunter en ritselgrage broer Jim de positie van Joe Biden uitbuitten, maar ook dat de top-Democraat hun internationale zakendeals actief faciliteerde en ervan meeprofiteerde. McCarthy zegt de aantijgingen serieus te nemen op basis van klokkenluiders binnen de overheid en informatie op een gekraakte laptop van Hunter.
Het staat vast dat familieleden meeliftten op het merk-Biden en de vicepresidentiële internationale reizen voor lucratieve deals en baantjes. Hunter heeft zelf toegegeven dat hij alleen dik betaald bestuurder van het Oekraïense energiebedrijf Burisma werd dankzij zijn „gouden” achternaam. Maar journalistiek onderzoek en eerdere Republikeinse ijver leverden geen enkel bewijs op dat Joe Biden zich daarvoor inzette of er gewin uit haalde. De lat voor afzetten ligt hoog. Een onderzoek zou moet aantonen dat Joe Biden schuldig is aan „verraad, omkoping of andere zware misdaden en misdrijven”.
Omstreden juridische schikking Hunter Biden onverwachts opgeschort
2Wat is het werkelijke motief voor het instellen van dit onderzoek?
Onversneden politiek. Republikeinen willen voorkomen dat Biden in 2024 wordt herkozen en elke beschadiging van zijn imago kan daarbij cruciaal zijn. De etterende schandalen rond Hunter Biden, die recent een schikking met justitie zag stranden, stralen hoe dan ook af op zijn vader. Diens tegenstanders rekenen erop dat een onderzoek sowieso íéts nieuws aan het licht zal brengen en kiezers’ scepsis over Biden kan vergroten. „De beschuldigingen schetsen een beeld van een cultuur van corruptie”, zei McCarthy deze week. En dat beeld wil hij graag versterken.
Tien jaar geleden besloot het Huis onderzoek te doen naar de rol van Hillary Clinton, als minister van Buitenlandse Zaken, bij de dood van de ambassadeur en drie andere Amerikanen in het Libische Benghazi in 2012. Zij kwamen om het leven bij een aanslag die Clinton niet had kunnen voorkomen, zo oordeelde ook de onderzoekscommissie uiteindelijk. Maar ellenlange verhoren van een kribbige Clinton, en vooral de ontdekking dat zij als minister haar persoonlijke e-mailserver had gebruikt, speelden een aanzienlijke rol in haar verlies van de presidentsverkiezingen van 2016.
3Wat is de rol van ex-president Trump in dit proces?
Volgens zijn tegenstanders bewijst deze stap opnieuw hoe sterk Trumps greep op de Republikeinen blijft en dat McCarthy zijn marionet is. Trump moedigt partijgenoten al tijden aan om Biden af te zetten. Een nieuwe impeachment zou de twee van Trump iets minder bijzonder doen lijken. Bovendien leidt zo’n onderzoek naar Biden in ieder geval een beetje af van alle rechtszaken tegen zijn waarschijnlijke tegenstander bij de komende verkiezingen. Ook kan dit onder gefrustreerde kiezers het vermoeden bevestigen dat alle politici corrupt zijn.
Lees ook: Trump in de beklaagdenbank: zo staan zijn strafzaken ervoor
4 Hoe heeft Biden op het onderzoek gereageerd?
De president zelf heeft vragen over de Republikeinse escalatie genegeerd, maar zijn woordvoerder noemde het woensdag „een politieke stunt”. Daarnaast vond het Witte Huis het nodig een reprimande naar Amerikaanse journalisten te sturen: „Het is tijd voor de media om hun kritische onderzoek op te voeren naar Republikeinse afgevaardigden voor het openen van een impeachment-onderzoek gebaseerd op leugens”. Hunter Bidens advocaat noemde het „verspilling van tijd en belastinggeld”.
5 Heeft McCarthy voldoende steun binnen zijn fractie?
Het is onvoorstelbaar dat het Republikeinse onderzoek zal leiden tot de daadwerkelijke afzetting van president Biden. Daarvoor zou niet alleen een gewone meerderheid van het Huis van Afgevaardigden, die de Republikeinen (nipt) hebben, hem moeten aanklagen. Vervolgens moet twee derde van de, door Democraten gedomineerde, Senaat hem ook schuldig bevinden en afzetten. De impeachment-procedures tegen Bill Clinton (1998) en Donald Trump (2019 en 2021) bewezen dat zowel het beginnen van een onderzoek als het uiteindelijke stemmen over de veroordeling en afzetting van een president bijna volledig langs partijlijnen gebeurt (in alle drie de gevallen stemde het Huis voor impeachment, maar werd de president vrijgesproken bij het daarop volgende proces in de Senaat).
Lees ook: McCarthy na vijftien stemrondes verkozen tot voorzitter Huis van Afgevaardigden
Meteen nadat McCarthy dinsdag eenzijdig het onderzoek aankondigde, zonder dat als voorstel in stemming te brengen, werd gespeculeerd dat Republikeinse afgevaardigden uit ‘paarse’ districten – waar nu eens Republikeins, dan weer Democratisch wordt gestemd – tegen zouden zijn. Zij vrezen hun zetel te verliezen, omdat veel van hun kiezers niet zitten te wachten op zo’n politieke heksenjacht – om de terminologie van Trump te gebruiken. Maar woensdag schaarden de meesten zich achter McCarthy’s verhaallijn dat het slechts om een onderzoek gaat om de onderste steen boven te krijgen.
McCarthy heeft meer te schaften met het uiterst-rechtse cohort in zijn fractie, dat al sinds Bidens inauguratie voor impeachment pleit. Dat hij die nu bewerkstelligt, stemt dat smaldeel echter niet milder op andere cruciale dossiers. Zij willen dat het Huis een strengere bewaking van de zuidgrens met Mexico en meer bezuinigingen afdwingt en dreigen anders de federale overheid op slot te gooien. Inzet van dit zware wapen van de shutdown is impopulair onder kiezers en als de Republikeinen er de schuld van krijgen, zet dit hun krappe meerderheid (222 van de 435 zetels) volgend jaar op het spel.
Dat geldt bovendien voor de positie van de Huis-voorzitter zelf. McCarthy moest begin dit jaar vijftien stemrondes doorstaan om Speaker te worden en zijn positie is zwak. Ook na zijn geste aan Trump dreigen diens meest loyale handlangers in de fractie hem met moties van wantrouwen. McCarthy is met het impeachmentonderzoek uit een vliegtuig gesprongen – en moet maar zien of zijn parachute werkt.