N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Natuurramp De burgemeester van het zwaar getroffen Derna schat het aantal doden op twintigduizend, terwijl het bevestigde dodental inmiddels boven de vijfduizend ligt. De twee Libische regeringen coördineren de hulpacties samen.
De kustplaats Derna is door de overstromingen deels verwoest. Foto Yousef Murad/AP
Het dodental in de Oost-Libische stad Derna als gevolg van de storm Daniel en de daaropvolgende overstromingen loopt mogelijk op tot twintigduizend. Dat melden internationale media op basis van uitspraken van de burgemeester van de zwaar getroffen stad. Hij zou zijn inschatting baseren op het aantal volledig verwoeste gebieden, in combinatie met het al bekende dodental. Het al bevestigde dodental in heel Libië is gestegen tot boven de vijfduizend.
Derna, waar zo’n 100.000 mensen wonen, is veruit de zwaarst getroffen stad. Volgens persbureau AFP kwamen daar tot nu toe zeker 3.840 mensen om het leven. De meesten zijn inmiddels begraven. Zeker vierhonderd van de omgekomen mensen komen uit andere landen dan Libië, voornamelijk uit Soedan en Egypte. Hulpdiensten kunnen moeilijk bij de zwaarst getroffen gebieden komen, doordat meerdere toegangswegen zijn beschadigd of vernietigd.
De Verenigde Naties waarschuwen voor ziektes door de vervuilde watervoorzieningen in de getroffen gebieden. „Mensen moeten drinken en als ze vervuild water gaan drinken, kan er een secundaire golf van ziekten en zelfs sterfgevallen komen”, laat een VN-woordvoerder weten.
Hulpacties
De VN melden ook dat de twee Libische regeringen de hulpacties samen coördineren. Een door de VN erkende regering zetelt in de hoofdstad Tripoli, maar een niet-internationaal erkende regering van Osama Hammad maakt in het oosten de dienst uit. Reddingsteams uit onder meer Egypte, Tunesië, Turkije en Qatar zijn al aangekomen in het Noord-Afrikaanse land, waar tienduizenden mensen ontheemd zijn geraakt.
Leiders van de regering in Tripoli hebben de openbaar aanklager van het land opgeroepen een onderzoek te openen naar de ineenstorting van twee dammen die tot catastrofale overstromingen hebben geleid, meldt de BBC. Er is veel kritiek op lokale autoriteiten in Derna, omdat zij nalatig zouden zijn geweest in het onderhoud van de dammen.
Weet je hoe vaak ik de vraag krijg hoe je moet flossen en hoe weinig mensen het eigenlijk weten?, zegt tandarts Farbod Sharifi (31) terwijl hij recht in de camera kijkt. Intussen pakt hij een stukje flosdraad, behendig wikkelt hij het meerdere keren om zijn middelvingers, en met behulp van zijn wijsvingers en duimen haalt hij het soepel tussen zijn tanden door. „Zo dus.”
De video staat op TikTok, waar ‘DentistFarbod’ ruim 92.000 volgers heeft. Sharifi studeerde tandheelkunde in Riga en opende in 2021 zijn tandartspraktijk in een chic bijgebouw in de tuin van zijn ouders in Amsterdam. Kort daarna begon hij zijn TikTok-account, waar hij als een van de weinige Nederlandse tandartsen actief is. Afgelopen vier jaar plaatste hij ruim zeshonderd video’s, die leverden hem 3,2 miljoen likes op en sommige vergaarden miljoenen views.
Ik wil laten zien: blijf niet met klachten rondlopen, we kunnen ook veel wél oplossen
Zijn missie: iedereen via TikTok voorzien van kennis over mond en tanden. „Toen ik mijn praktijk begon, kwam ik erachter dat mensen werkelijk geen idee hebben van wat in hun mond gebeurt.” In de stoel bleken patiënten slecht te poetsen en (niet) te flossen. Ze kenden woorden als cariës, gingivitis of parodontitis niet. Ook van het verschil tussen een kroon en een facing, of tussen een inlay, onlay en overlay, hadden ze vaak geen weet. „Ik dacht: dat moet anders.”
Steeds meer zorgverleners, zoals dermatologen, huisartsen en specialisten, delen informatie via sociale media. Dat is niet gek: uit onderzoek van het CBS van 2023 blijkt dat bijna driekwart van de Nederlanders van twaalf jaar en ouder online zoekt naar informatie over gezondheid, leefstijl of ziekten. Sociale media zijn vaak de eerste plek waar jongeren kijken. Daar stuiten ze geregeld op desinformatie, denk aan de bewering dat zonnebrandcrème kanker zou verwekken of dat de pil tot onvruchtbaarheid leidt. Ook over mondzorg gaat desinformatie rond, weet Hans de Vries, voorzitter van tandartsenvereniging KNMT, fluoride zou gevaarlijk zijn en langdurig spoelen met kokosolie zou wittere tanden geven. „Er zijn zelfs influencers die zich presenteren als tandarts, terwijl ze dat niet zijn, en producten verkopen waarvan de werking niet is bewezen.”
Lees ook
Op TikTok delen deze artsen medische kennis. ‘Als ik hormooncrème aanbeveel, word ik bijna voor moordenaar uitgemaakt’
Onzin
Daarom is het belangrijk de kennis van mensen te vergroten, zegt Sharifi. „Wie snapt hoe het gebit werkt, zal er beter voor zorgen. Sneller hulp zoeken als er iets mis is. En niet in onzin trappen.”
Hij ziet op TikTok ook misleidende berichten. Zoals over middeltjes om tanden witter mee te maken. Hier, hij laat een filmpje zien van een jongen die zijn tanden poetst met een wit, brandend poeder. „Dat is een soort schuurmiddel. Je haalt er plak mee weg, maar ook een deel van je glazuur. Niet doen dus.”
Een onderwerp waar Sharifi vaak voor waarschuwt, is het fenomeen ‘Turkey teeth’. Jaren geleden vlogen de eerste influencers naar Turkse klinieken om hun tanden tot kleine stompjes te laten slijpen, waarna er spierwitte kronen overheen werden geplaatst. Het resultaat: een kaarsrecht gebit, in een paar uur tijd en voor een paar honderd euro.
Voor je het weet heb je een ontsteking, botafbraak of ondraaglijke pijn. En ja, van Turkey Teeth ga je ook vreselijk uit je mond stinken
Volgens hem denken veel mensen ten onrechte dat die ‘neptanden’ facings zijn. „Een facing is een dun schildje over je tand, daar hoef je maar een klein beetje voor af te slijpen. In Turkije plaatsen ze kronen, vaak fabrieksmatig gemaakt in one size fits all. Soms zelfs in blokken van meerdere tanden. Die passen slecht, sluiten niet goed aan, breken af en er blijft vuil tussen het tandvlees en de kronen zitten. Voor je het weet heb je een ontsteking, botafbraak of ondraaglijke pijn. En ja, je gaat er ook enorm van uit je mond stinken. Echt héél erg.”
Sharifi zucht. Je gebit is geruïneerd en weet je hoeveel berichten ik krijg van mensen die met deze ellende zitten? Veel. En het valt niet altijd op te knappen. Bovendien is restaureren prijzig.” Dus daarom: heb kennis van je gebit, zegt Sharifi. „Dan kun je je geen oor laten aannaaien.”
Holbewoners
Elke dag krijgt ‘DentistFarbod’ nieuwe volgers. En elke dag loopt Sharifi’s inbox vol met nieuwe vragen. Mensen willen weten: waarom is mijn kies gevoelig na een vulling? Kun je ontstoken tandvlees krijgen door facings? Hoe ontstaat grijs tandvlees? Hoe gingen holbewoners eigenlijk om met verstandskiezen?
Laatst wilde iemand weten of teruggetrokken tandvlees nog te herstellen is. Sharifi pakt weer zijn telefoon en toont een close-up van een tand met een duidelijk zichtbare tandhals. In de bijbehorende video legt hij uit: „We kunnen het verloren tandvlees opvullen met tandvlees uit je gehemelte.” Hij wijst in zijn mond. „Daar halen we een reepje weg, dat plakken we hier overheen en hechten we vast. Binnen een week is het weer één geheel.” Sharifi: „Ik wil zo laten zien: blijf niet met klachten rondlopen, we kunnen ook veel wél oplossen.”
Sharifi plaatst ook video’s over onderwerpen die hij zelf belangrijk vindt. Zoals een ogenschijnlijk klein gaatje, dat tijdens het boren dieper en ernstiger blijkt dan gedacht. „Dus nu weet je: ook bij een klein gaatje, ga je meteen naar de tandarts.”
Lees ook
Deze artsen gaan op TikTok de strijd aan met desinformatie
Tandartsenvereniging KNMT is blij met tandartsen zoals Sharifi die via sociale media voorlichting geven. „Zelf geven we de juiste, op wetenschappelijk onderzoek gebaseerde informatie, via allesoverhetgebit.nl,” zegt voorzitter De Vries. „Maar op een site beland je pas als je actief op zoek bent naar uitleg. Het voordeel van sociale media kan zijn dat tandheelkundige tips en uitleg spontaan in iemands tijdlijn opduiken. Zo bereik je een breder publiek. Daarom willen wij ook uitbreiden op sociale media.”
Verdient Sharifi aan de content op TikTok? „Indirect, want het trekt natuurlijk wel klanten aan, die komen inmiddels vanuit alle delen van het land naar mijn praktijk.”
‘We denken altijd dat de ander hoorns heeft, voordat we ze ontmoeten”, is een uitspraak van Nelson Mandela die auteur en Financial Times-columnist Simon Kuper aanhaalde, als tweede Zomergast. Mandela was een van zijn ‘helden’ en Kuper liet een schitterend fragment zien van Mandela die in 1995 een bezoek bracht aan de weduwe van Hendrik Verwoerd, de architect van de apartheid in Zuid-Afrika. Ze leefde in Orania, een Afrikanerdorp vol mensen die zich willen afscheiden als wit bolwerk. Zoekend naar haar leesbril vroeg ze Mandela rekening te houden met haar gevoelens en die van haar mede-Afrikaners. De zinnen van weduwe Verwoerd waren interessant omdat ze een schoolvoorbeeld waren van een dader die zich opstelt als slachtoffer.
Hoewel de link niet rechtstreeks werd gelegd, was die er wel toen Kuper inging op Israël na een fragment van de filosoof Hannah Arendt, die in 1948 kritisch was over de oprichting van de staat Israël. „Antisemitisme is er altijd geweest”, zei Kuper. Wat hij nu een groter probleem vond, was dat Israëliërs zichzelf als slachtoffers presenteerden. „Op dit moment zijn de moslims de grootste slachtoffers”, vatte hij de genocide samen.
Eigenlijk was de avond met Kuper er een waarbij je het geen moment oneens kon zijn met de gast. In een soort minicolleges vertelde hij hoe hij vaak „meer journalist dan mens” was en de wereld bekeek als een amateurantropoloog (zijn Zuid-Afrikaanse ouders waren opgeleide antropologen). En zo ging de wereld langs de lat: „De Britse politieke elite leert op Oxford goed praten zonder dat ze weten waar ze het over hebben”; „Nederland was een sober, calvinistisch land dat altijd dacht gelijk te hebben. Cruijff, die er een socratische leermethode op nahield, was typisch Nederlands”; „Binnen de periferie van Parijs zijn de bewoners van de stad formalistisch en onvriendelijk”; „Europa stelt nu weinig voor.”
Ook nam hij zichzelf meer dan eens de maat. Over de dood van zijn moeder vertelde hij weinig emoties te hebben gehad, omdat hij vaak emoties tekort kwam en „kil” was. Als een buitenstaander analyseerde hij zichzelf, opmerkend dat hij „veel over de wereld nadacht, maar weinig over zichzelf”. Zijn zelfontleding was superieur, maar sneed tegelijkertijd daardoor niet echt.
Natuurlijk, het was boeiend, en er werden grote verbanden gelegd. Het idee dat het optimisme eind jaren 80 na de Val van de Muur en de vrijlating van Mandela in 1990 niet vormend was geweest, maar misvormend, omdat het idee toen postvatte „dat alles op te lossen was”, was fraai. En toch ontbrak er iets. Dat kwam wellicht doordat Kuper meent dat de mens weinig aan verbeelding heeft en dat kunst niets kan veranderen. Tegelijkertijd is daar weinig tegenin te brengen – al noemde hij kunst nog wel het grootste dat de mens kan voortbrengen.
Liberaal
Het zat hem in de emoties die hij toonde toen het ging over Nester, de bediende van zijn grootouders in Zuid-Afrika, die in een vochtige schuur had gewoond en taart bakte wanneer hij als jongetje in het zwembad in de tuin van zijn grootouders in Johannesburg plonsde. „Mijn grootouders waren liberaal. Ze waren tegen Apartheid, maar ze leefden er goed onder”, vertelde hij. Toen zijn opa stierf, stuurde zijn oma Nester weg zonder pensioen. De emoties over het lot van Nester en de houding van zijn grootouders: hier wreekte zich wellicht dat hij meer over de wereld nadacht dan over zichzelf. Kuper was niet meer de buitenstaander, maar iemand die zonder daar iets aan te kunnen doen aan de verkeerde kant van de geschiedenis was opgegroeid. Het was een plek en positie waar hij zich geen raad mee wist, en een vervolg in een ander interview waard.
Het is zomer. Voor veel mensen betekent dat eindelijk tijd om te lezen. Maar ja, wat lees je dan? NRC Vandaag presenteert deze week een eigen Boekenweek vol met gesprekken met onze specialisten: over mustreads en pageturners om deze zomer te lezen.
In deze aflevering: boekenredacteur en oud-correspondent Michel Krielaars over Leven en lot van Vasili Grossman. Waarom was dit boek een tijdbom onder het Sovjetsysteem? En moest het koste wat kost verdwijnen?
Heb je vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected].
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/09/web-1409buiderna.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data105207384-99e6bd.jpg)
