Een heerlijk bakje vers, schoon kraanwater staat altijd voor hem klaar. Maar zodra hij naar buiten mag, slobbert je kat onmiddellijk van het bruine drabje in een plantenpot of een vieze regenplas op straat. Waarom, in vredesnaam?
Een kleine rondgang onder bevriende kattenhouders leert: dit gedrag is wijdverbreid. Iédereen herkent het. Poes drinkt overigens ook graag uit de wc, uit de wasbak, uit een lopende kraan of uit smalle glazen waar hij zijn kop diep in moet duwen. En intussen staat dat schone drinkbakje zinloos in de bijkeuken.
„Bessie drinkt alles behalve water uit een bakje”, reageert iemand. „Het is ons een raadsel waar ze drinkt.” „De wc-pot inclusief wc-blok is veel lekkerder dan het waterbakje”, merkt iemand anders op. „Kleur en geur van het wc-blok maken niet uit.”
Katten hebben een voorkeur voor water met een smaakje, zo bevestigt de handleiding van de British Small Animal Veterinary Association. „Ik kan dat alleen maar bevestigen”, appt een kennis. „De vloer van de douche hoort daar nog bij.”
Individuele voorkeuren
We vragen het na bij de faculteit diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht. Drie wetenschappers melden dat ze het een interessante kwestie vinden, maar dat Utrecht dit nooit heeft onderzocht. Men vermoedt dat het aankomt op individuele voorkeuren van katten. Dat laatste zegt ook de website van het Vet Center van diervoederfabrikant Purina.
Of dit echt zo is, is nooit onderzocht, aldus twee dierenartsen in het tijdschrift VetFocus van concurrent Royal Canin. Zij doken tevergeefs in de wetenschappelijke literatuur, en schreven daarom zelf maar een enquête uit. Daarop reageerden 549 Europese katteneigenaren. „Katten die zich vrij konden verplaatsen tussen buiten en binnen, hadden een significante voorkeur voor waterbronnen buitenshuis”, schrijven de auteurs.
Een speciale kattenfontein hoef je niet aan te schaffen, aldus deze dierenartsen: daaruit drinken katten niet liever dan uit hun drinkbakje. Wel hebben ze een voorkeur voor drinkbakjes met een diameter kleiner dan 15 cm, én voor bakjes die niet vlakbij voerbakjes staan. Het materiaal van het waterbakje maakt geen verschil.
Stromend water
Maar waaróm nu die voorkeuren..? Daarop blijft het antwoord uit. Er circuleren wel anekdotische verklaringen. Stichting Cats Protection meldt bijvoorbeeld dat katten het liefst stromend water drinken (maar waarom dan geen voorkeur voor die kattenfontein?) en niet graag drinken in ruimtes waar ze ook eten of zich ontlasten – beide wellicht om hygiënische redenen.
De smaakvoorkeur van katten – in eten én drinken – wordt sterk bepaald door de aanwezigheid van een hartig aroma (‘umami’), aldus een recent artikel in Chemical Senses. Vooral aminozuren (de bouwstenen van eiwitten) in het drinkwater zijn gewild. Het Journal of Comparative and Physiological Psychologymeldde iets dergelijks al in 1977: katten hebben een voorkeur voor water dat vetten en eiwitten bevat.
Vies buitenwater zit vaak vol microscopisch leven en organische sappen – wellicht appelleert dat aan die voorkeur voor hartig. Maar waarom zouden katten dat via hun drinken willen binnenkrijgen? Omdat ze een ‘gretigheid’ (avidity) hebben voor vetten en eiwitten, verklaren de auteurs simpelweg.
Een beetje een cirkelredenering: katten drinken graag hartig water omdat ze dol zijn op hartig. Die gretigheid hebben mensen ook, maar toch drinken wij ons water liever smaakloos. We blijven het antwoord dus schuldig – en al helemáál op de vraag wat er nou zo lekker is aan water uit wc en douche.
Het Franse bedrijf Worldline, een van de grootste betalingsverwerkers ter wereld, heeft een miljardenverlies geleden. Door een extra afschrijving van 4,1 miljard euro is het concern diep in de min gedoken.
Worldline speelt met de jaarlijkse verwerking van meer dan 500 miljard euro aan betalingstransacties een belangrijke rol in de internationale economie. Naast pintransacties handelt het concern voor webshops en websites vooral online betalingen met creditcards af, net als het Nederlandse en succesvollere Adyen.
Webwinkels zijn belangrijke klanten voor Worldline, ook als het om dubieuze bedrijven gaat. Het betaalbedrijf haalde in het verleden kunstgrepen uit om de fraudecijfers van zijn opdrachtgevers te verlagen. Als een divisie te veel frauderende klanten had, werden die verhuisd naar een andere divisie. Zo maakte Worldline mogelijk dat duizenden consumenten via webshops en websites konden blijven worden opgelicht.
Het ging bijvoorbeeld om fraude waarbij consumenten producten bestellen die nooit geleverd werden. Of consumenten die ongemerkt een abonnement op een website kregen aangesmeerd, waarna het geld automatisch van hun creditcard werd afgeschreven.
Lees ook
De oplichting van Aether in zes stappen ontrafeld
Voor het Belgische Openbaar Ministerie waren de publicaties aanleiding een onderzoek te openen naar mogelijk witwassen door Worldline.
Het concern kondigde eerder deze maand een extra boekenonderzoek aan na „de beschuldigingen” van het European Investigative Collaborations-netwerk (EIC), waarvan NRC deel uitmaakt. In het project Dirty Payments onderzocht het medianetwerk vertrouwelijke documenten en gegevens van Worldline. Het bedrijf zegt op 21 oktober de resultaten van het eigen onderzoek bekend te zullen maken.
Worldline zag zijn omzet in de eerste zes maanden van dit jaar krimpen, net als de kasstromen en de operationele winst. Het concern wijt dit onder meer aan de verslechterende marktomstandigheden en aan het afstoten van klanten die ‘hoge risico’s’ met zich meebrengen.
Beleggers zijn hiervan nog niet onder de indruk. Sinds publicatie van de cijfers daalde het aandeel 6 procent. Met een koers van 3,34 euro op donderdagmiddag noteerde het aandeel 12 procent lager dan aan het begin van deze week. Daarmee is het bedrijf nu minder dan 1 miljard euro waard op de beurs.
Ook bij de Nederlandse tak van Worldline, Global Collect Services (GCS), spelen problemen rondom dubieuze klanten. Toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) opende in 2022 een onderzoek en constateerde te zwakke controles. GCS zag zich gedwongen om in een grootschalige operatie zijn klanten (opnieuw) te screenen en de herkomst van hun geld te onderzoeken.
De zware aardbeving die dinsdagavond bij het Oost-Russische schiereiland Kamtsjatka ontstond, was in Nederland niet voelbaar – maar wel meetbaar. Bij een aardbeving verspreiden de trillingen zich als rimpels door en over de aarde. In deze animatie van het EarthScope Consortium is te zien hoe die golven Europa bereiken, en hoe de bodem hier als gevolg daarvan langzaam op en neer beweegt.
De zogeheten ground motion visualization, die laat zien hoe de seismische golf voortbeweegt over Europa.
Video Seismological Facility for the Advancement of Geoscience (SAGE), EarthScope Consortium
„Elk punt op de kaart is een seismometer”, legt seismoloog Elmer Ruigrok van het KNMI uit. Seismometers zijn instrumenten waarmee aardbevingen worden gemeten. Rood betekent dat de bodem omhoog beweegt, blauw dat hij omlaag gaat.
„Je ziet de eerste golf vanuit het noordoosten binnenkomen”, zegt Ruigrok. „Die volgt een korte route, een zogenoemd grootcirkelpad.” Dit is de rode lijn in de animatie.
Onderaan is het seismogram afgebeeld, waarin de zwarte lijn de langzame op-en-neerbeweging van de bodem weergeeft. De blauwe horizontale lijnen geven de vier verschillende golven weer die Europa bereikten. De eerste golf, de P-golf, kwam al na twaalf minuten vanuit Kamchatka aan. „Dat is de golf die door de aarde heen reist. Die duikt de aarde in en volgt de snelste route door de diepe mantel naar Europa”, legt Ruigrok uit. Daarna kwamen nog twee golven, aangeduid met S en SS, die eveneens door de aarde reizen.
De laatste golf, gemarkeerd als R1, reist over het aardoppervlak. „Dat is natuurlijk een langere route dan door de aarde zelf. Bovendien is het gesteente aan het aardoppervlak minder vast dan in de diepte, waardoor die R-golf langzamer gaat. Daarom komt deze als laatste golf aan”, legt Ruigrok uit.
Tijdens de lange reis door en onder de aarde neemt de kracht sterk af. „Als de golf in Nederland aankomt, blijft er alleen een zeer langzame beweging over”, zegt Ruigrok. „Voor mensen is deze beweging niet voelbaar – het is dus niet iets waardoor je schrikt.” Het GFZ Helmholtz Centre for Geosciences dicht bij Berlijn heeft een verplaatsing gemeten van ongeveer 6 millimeter − zo’n 2 millimeter omhoog en 4 millimeter omlaag.
De 25-jarige comédienne en tiktokker Davine Perik scoort voor het tweede jaar op rij een virale hit met haar parodie op de Nederlandstalige muziek. „Ik snap dat veel mensen me kennen als ‘tiktokker’, maar ik ben ook echt comedian op het podium.”
De video’s die Perik op TikTok plaatst, maakte ze eerst alleen voor haar vrienden, vertelt ze terwijl ze op haar privé-account op Instagram allerlei oude sketches laat zien. De comédienne is inmiddels onderdeel van de vaste line-up in Comedy Club Haug in Rotterdam, maar haar populariteit dankt ze ook aan sociale media. Recent bracht ze een parodie op het Nederlandse levenslied uit, ‘Ontzettond’, in navolging van haar hit ‘Laura’ van vorig jaar.
Perik begon als 19-jarige met stand-upcomedy op haar studentenvereniging, waar ze met haar eerste optreden al een prijs won. „Ik was de enige die meedeed hoor, maar ik won wel! Toen ik ook een landelijke wedstrijd won, dacht ik: ‘Wow, volgens mij ben ik hier wel goed in of zo’.” Perik studeerde in Rotterdam en kwam regelmatig bij de Open Mic-avonden van Club Haug. „Ik was een ongeleid projectiel. Gelukkig vonden ze me leuk en mocht ik na een tijdje als vaste comedian spelen. Daardoor kan ik me nu echt ontwikkelen op het podium.”
Met een video over een broodrooster in de Blokker scoorde Perik voor het eerst op TikTok. „Ik begon humoristische, een beetje rare filmpjes te posten”, vertelt ze. „Dat werd wel opgepikt. Maar ik post niet om zo veel mogelijk views te krijgen. Ik kies kwaliteit boven kwantiteit en maak wat ik zelf leuk vind. Als iets niet grappig is, dan scoort het ook weleens niet.”
Beetje yupperig
Perik staat vooral bekend om de typetjes in haar sketches. Die baseert ze op „mensen in de Albert Heijn”, of „vriendinnen die grappige dingen tegen elkaar zeggen op het terras”. „Soms hoor ik een uitspraak en denk ik: Zeg je dat echt?! Grappig! En dan schrijf ik het op.” Maar ook in haar eigen kringen vindt ze inspiratie. „Ik heb een keer een filmpje gemaakt over een huisgenoot. Dat had ze door, maar gelukkig kon ze erom lachen.” Perik vindt het lastig om zichzelf te vergelijken met een typetje. „Mijn vrienden zijn wel een beetje yupperig. Misschien ik ook wel.”
Periks volgersaantal groeide dankzij een parodie op de Nederlandse ‘studentenhitjes’. „Zangers rijmden alsmaar door op vrouwennamen”, zegt ze. „Dat soort patronen vind ik interessant. Ik heb toen gewoon een geluidsopname-app aangezet en ben rijmend in mijn telefoon gaan schreeuwen. Het was nooit de bedoeling dat het als een echt nummer uitgebracht werd.” Het refrein van het nummer ‘Laura’ ging viral op TikTok. Een volger van Perik bood vervolgens aan om het nummer te remixen. Deze versie haalde bijna 3 miljoen streams op Spotify, en Perik werd uitgenodigd om op te treden op een pride-feest van de NTR-podcast Lesbische Liga. „Het nummer was vier dagen uit, en het hele publiek ging gewoon los.”
Ondanks de hype rond ‘Laura’ heeft Perik nooit de ambitie gehad om popzangeres te worden. „Ik was niet direct van plan om een nieuw nummer te maken.” Toch is dat wel gebeurd. ‘Ontzettond’ had na twee weken ruim 450.000 streams op Spotify, en op TikTok wordt het nummer al 3.000 keer in video’s gebruikt. „Ik zag dat de top 50 helemaal volstond met volkszangers: Jan Smit, Mart Hoogkamer, Yves Berendse, Samuel Welten. Dat vind ik heel grappig, daar moet ik dan echt een parodie op maken.” Perik heeft voor ‘Ontzettond’ samengewerkt met een producer. „In tegenstelling tot ‘Laura’ heb ik dit nummer wel echt gemaakt om uit te brengen. Ik heb er een typetje bij bedacht met een pak en een zonnebril.”
Volgens Perik is TikTok-comedy en echte stand-up niet met elkaar te vergelijken. „Op sociale media ligt de nadruk bijvoorbeeld op hoe je een video bewerkt. Ik ben me op het podium nog heel erg aan het ontwikkelen en aan het experimenteren als stand-upcomedian. Het duurt gewoon lang voordat je daar echt goed in bent.”
Ze ziet dat haar populariteit als tiktokker in haar voordeel werkt. Haar virale video’s vallen op en zorgen soms ook voor meer optredens. „Mensen zeggen weleens dat ik op Brigitte Kaandorp lijk, vooral door mijn stem. Ik vind haar heel goed. Zij is ook een beetje een verwarde vrouw, net als ik. Zelf vind ik Merijn Scholten heel vet. Maar er zijn er maar weinig die én tiktokker én stand-upcomedian zijn.”
Toch hoopt ze naast TikTok ook groot te worden als comedian. „Over vijf jaar wil ik mijn eigen theatershow”, zegt ze stellig. „En als ik iets wil, ga ik er hard voor werken.” Voorlopig is Perik nog te boeken voor haar parodiehits. Ze laat een video zien van haar eerste ‘Ontzettond’-optreden in Paradiso vorige week. „Mensen gingen helemaal los. Meezingen, dansen. Gieren, toch? Ik vind het leuk om op te treden als typetje, en zou zo wel vaker op het podium willen staan.”
Dat kan ook, want na haar succesvolle concert van vorig jaar zal Perik vrijdag weer optreden op het pride-feest van Lesbische Liga. „Maar het lijkt me superleuk om vaker op te treden in mijn ‘Ontzettond’-pak.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data105013206-28207b.jpg)
