N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/09/web-0509binggz2.jpg)
Het aantal werknemers met burn-outklachten is in 2022 verder toegenomen tot 20 procent. Dat blijkt uit dinsdag bekendgemaakte cijfers van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA), die onderzoeksbureau TNO en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) jaarlijks afnemen. Vooral jonge mensen kampen met stress: een op de vier werkenden tussen de 25 en 34 jaar heeft burn-outklachten als gevolg van hun werk.
Vrouwen ervaren over het algemeen vaker burn-outklachten dan mannen, met 21,9 procent ten opzichte van 18,3 procent. Onder jonge vrouwen nam het aantal forse klachten ook toe: het percentage steeg van 25 procent in 2020 naar 29 procent in 2022. Zo’n 23 procent van de jonge mannen kampte vorig jaar met burn-outklachten. Ook ervaren hoogopgeleiden vaker burn-outklachten dan lageropgeleiden. De grootste stijging in het verzuim vanwege werkgerelateerde psychische klachten werd dan ook gezien onder hoogopgeleide vrouwen.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/06/data101813198-da893b.jpg)
De stijging van het aantal burn-outklachten is zichtbaar in vrijwel alle onderzochte sectoren. Met name in de zorg en in het onderwijs, sectoren waarin relatief veel jonge vrouwen werkzaam zijn, is het aantal werknemers met klachten hoog, en wordt de groep zonder klachten steeds kleiner. Ook in de ict-sector zijn er nog steeds veel werknemers met burn-outklachten, na een snelle stijging in 2021. Volgens TNO werd deze toename „mogelijk veroorzaakt door de snelle veranderingen in werk door corona”.
Vermoeidheid en een leeg gevoel
In de enquête vroegen de onderzoekers specifiek naar de ervaring van burn-outklachten als terugkerende vermoeidheid en een gebrek aan motivatie. Het onderzoek richtte zich niet op gediagnosticeerde burn-outs en langdurige ziekmeldingen. De meest voorkomende klacht is dat werknemers zich „leeg voelen” aan het eind van de dag. Dat geldt voor 34 procent van de respondenten. Ook voelt 23 procent van hen zich „moe bij het opstaan en bij de confrontatie” met werk en vindt 17 procent dat het werken met andere mensen „veel van ze vergt”.
Uit aanvullend onderzoek van TNO blijkt dat prestatiedruk, sociale druk en onzekerheden in het leven de belangrijkste oorzaken zijn van de stress en burn-outklachten onder jonge werknemers. „Jongeren ervaren veel druk om te moeten presteren, vanuit de maatschappij, het werk en op sociaal vlak. Het gevoel altijd alles goed moeten doen, het constant bereikbaar zijn, zorgtaken, en de combinatie van werk en gezin geven veel stress”, staat in het rapport.
Ook spelen maatschappelijke en financiële onzekerheid een belangrijke rol. „Jongeren noemden de constante stroom negatief nieuws over klimaat, stikstof, oorlog en Covid-19 als voorbeelden. Inflatie, hoge hypotheeklasten en studieschuld werden vaak genoemd vanuit een financieel perspectief.” Daarnaast dragen ook sociale media als LinkedIn en Instagram bij aan de stress die jonge werknemers ervaren en leidt het ze af van hun werk.
‘Ga het gesprek aan’
In een reactie op de cijfers zegt Justine Feitsma, de voorzitter van vakbond CNV Jongeren, tegen persbureau ANP dat werkgevers meer moeten doen om burn-outs onder jonge werknemers te voorkomen. „We zeggen al een aantal jaren: let op, het is zorgelijk dat er zoveel mensen omvallen. Vooral op de plekken waar we ze het meeste nodig hebben. Maar er wordt vrijwel niks mee gedaan.” Volgens de vakbondsvoorzitter kunnen bedrijven veel meer doen aan preventie. „Ga het gesprek aan. Op tijd. En het vergt ook een bredere maatschappelijke blik. Wat voor maatschappij willen we zijn?”
TNO en het CBS voeren de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden sinds 2003 uit. Daarvoor organiseren ze jaarlijks een steekproef van zo’n 140.000 werknemers tussen de 15 en 75 jaar, die in 2022 door ruim 60.000 werknemers werd ingevuld. Door de verzamelde data te wegen op het gebied van onder andere geslacht, leeftijd, opleidingsniveau, bedrijfstak en regio, kunnen de onderzoeksbureaus representatieve uitspraken doen over de gehele Nederlandse beroepsbevolking.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/01/data81132599-587cc5.jpg)
