Na lange straffen voor Capitool-bestormers kan justitie haar vizier richten op de mogelijke opdrachtgevers

Als Enrique Tarrio deze dinsdag zijn straf te horen krijgt, kan dat de zwaarste worden die tot nu toe is uitgedeeld voor de Capitool-bestorming van 6 januari 2021. Zijn uiterst-rechtse vechtjassenclub Proud Boys speelde die dag een voortrekkersrol bij het doorbreken van politiebarricades en het binnendringen van het parlementsgebouw. Na een langslepend proces veroordeelde een Washingtonse jury Tarrio en vier andere Proud Boys in mei al. Rechter Timothy Kelly moest alleen de strafmaat nog bepalen.

Tarrio’s medeverdachten kregen die eind vorige week al te horen. Hoewel de straffen lager uitpakten dan de eis, varieerden ze nog altijd tussen de tien en achttien jaar cel. Ook nam Kelly, een magistraat die overigens door president Donald Trump werd voorgedragen, in twee gevallen bij het delict van „opruiende samenzwering” een terroristisch oogmerk als strafverzwarende omstandigheid op.

Tegen Tarrio, een Cubaanse-Amerikaan van eind dertig uit Miami, is 33 jaar geëist. Justitie voerde tijdens het proces aan dat het geen verschil maakte dat Tarrio die 6 januari zelf niet bij het Capitool was, omdat hij twee dagen eerder opgepakt was na het stelen en verbranden van een Black Lives Matter-vlag. Een rechter stuurde hem daarop de hoofdstad uit, maar ook op afstand stuurde hij zijn militie nog aan, zo achtte de jury bewezen.

Dit bevestigde wat bij eerdere ‘6 januari’-processen en uit het eind vorig jaar afgeronde onderzoek van een speciale Huis-commissie al bleek: de Amerikaanse volksvertegenwoordiging was die dag geen doelwit van spontane rellen, maar van een geregisseerde rebellie. In een ultieme poging de verkiezingswinst van Joe Biden nog te blokkeren, werden Trump-aanhangers opgezweept de gemeenschappelijke vergadering van het Huis en de Senaat te verstoren. En milities als de Proud Boys voerden die stormloop met voorbedachten rade aan.

Zo was Tarrio’s rechterhand Ethan Nordean, die vrijdag achttien jaar kreeg, in de woorden van de aanklager „de onbetwiste leider ter velde op 6 januari”. Hij trok een dranghek omver, waarna bijna tweehonderd betogers konden opstomen naar het laatste politiecordon. Tot nu kreeg alleen Stewart Rhoades – leider van de Oath Keepers, een andere rechtse militie – dezelfde hoge straf opgelegd.

Mogelijke opdrachtgevers

Ruim 2,5 jaar na de bestorming hebben zo de hoogste aanvoerders van de opstand nu hun straf kregen – en daar hoeft het niet bij te blijven. Amerikaanse media en de 6-januari-onderzoekscommissie brachten al meerdere contacten in kaart tussen de militieleiders en naaste medewerkers, advocaten en adviseurs van toenmalig president Trump in opmaat naar 6 januari. Het is de vraag of deze mogelijke opdrachtgevers nog lang buiten schot van justitie blijven.

Vorige maand werden al twee tenlasteleggingen onthuld waarin de ex-president vervolgd wordt voor pogingen zijn verkiezingsnederlaag van november 2020 nog terug te draaien. In Washington klaagde speciaal aanklager Jack Smith hem (met nog zes anderen) aan op vier delicten. Twee weken later volgde hoofdofficier van justitie Fani Willis uit Atlanta met een nog veel bredere aanklacht: Trump en achttien medeverdachten worden 41 delicten tenlastegelegd.

Volg alle strafzaken tegen Trump in dit overzichtsartikel

Trump zal hier vanaf volgend jaar voor terechtstaan. Maar vooralsnog probeert Smith noch Willis aan te tonen dat de president en zijn entourage de Capitool-bestorming hielpen plannen. Vooral Smith lijkt zijn aanklacht met opzet beperkt te hebben opgezet, zo vervolgt hij Trump niet voor ‘rebellie’. De speculatie is dat de aanklager de zaak klein wil houden, zodat er al voor de volgende presidentsverkiezingen van november 2024 een veroordeling kan liggen. Mocht Trump namelijk deelnemen aan die stembusgang en winnen, dan geniet hij in het Witte Huis vier jaar lang immuniteit voor strafvervolging.

Smiths aanpak sluit echter niet uit, dat hij in een later stadium alsnog achter de mogelijke planners van de Capitool-rellen aangaat. Voorafgaand aan de bestorming kwamen in een zogenoemde ‘war room’ in het Willard Hotel in Washington bekende trumpisten samen om het protest voor te bereiden. Het gaat onder anderen om Trumps privé-advocaat Rudy Giuliani, vertrouweling Roger Stone, de bekende complotvlogger Alex Jones, oud-spindoctor Steve Bannon, voormalig nationaal veiligheidsadviseur generaal b.d. Mike Flynn en advocaat John Eastman.

Contact met de militieleiders

Het onderzoek van de Huis-commissie legde op basis van gedagvaarde sms’jes bloot dat leden van dit gezelschap warme contacten hadden met de Proud Boys en Oath Keepers. Vorige maand werden Giuliani en Eastman al aangeklaagd, beiden zowel in Washington als in Georgia. Maar niet voor hun veronderstelde rol bij het beramen van de bestorming: ze worden ‘slechts’ vervolgd voor hun actieve rol in het verspreiden van Trumps leugens over kiesfraude en het (mislukte) opzetje om met vervalste lijsten vol Trump-gezinde kiesmannen Bidens winst in zes spannende staten ongedaan te maken.

De bezoekers van de ‘war room’ in het Willard kunnen de komende tijd alsnog in de juridische problemen vanwege hun contacten met de milities. En in dat geval zal zich ook al snel de volgende vraag aandienen: welke informatie deelden zij zelf daarover met het Witte Huis?

Een van de meeste brisante hoorzittingen van de Huis-commissie was vorig jaar met Cassidy Hutchinson, een assistent van Trumps laatste stafchef Mark Meadows. Zij getuigde over een telefoongesprek in de late avond van 5 januari. Op verzoek van de president belde Meadows toen met Flynn en Stone. Wat er werd besproken, wist zij niet. Maar dit waren wel de twee mannen met de beste contacten bij de milities die een dag later in naam van Trump het Capitool zouden bestormen.