Een Mona-dag voor de camera’s: bij het kanaaldrama in Beerzerveld en de BBB in Colmschate

Mona Keijzer parkeert haar grote Mercedes vrijdagochtend in een zijstraat. De oud-staatssecretaris en ex-CDA’er loopt naar hotel Beerzerveld, houdt met een zwaai abrupt in, en zegt tegen haar medewerker: „Nou heb ik mijn hoe-heet-het in de auto laten liggen. Mijn ding.”

Haar eigen rapport met aantekeningen dus, dat Keijzer zo moet presenteren als bemiddelaar in het drama rond kanaal Almelo-de Haandrik in Overijssel. Tussen 2011 en 2016 is het kanaal uitgediept voor grotere schepen, daarna begonnen de huizen en wegen te verzakken. Uit haar hoofd – zonder rapport – spreekt Keijzer vanaf 10 uur tientallen gedupeerde woningeigenaren toe. Een paar honderd mensen die langs het kanaal wonen, de ‘Kanaalsen’, vechten al jaren met de provincie over het herstel van hun huizen en een schadevergoeding. Het is een soort Gronings gasdrama in het klein.

„Je maakt nog eens wat mee op zo’n dag”, zegt Keijzer voordat ze begint. Wat niemand hier dan nog weet, is dat ze om 15 uur even verderop in Deventer opnieuw voor een volle zaal met camera’s zal staan. Niet als bemiddelaar, maar als de langverwachte ‘premierskandidaat’ voor de BoerBurgerBeweging. „Wat een hel was het om dit geheim te houden”, zal BBB-leider Caroline van der Plas die middag op het hoofdkantoor zeggen.

Dubbele vraag

Bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart veroverde BBB ook Overijssel met 17 van de 47 zetels. Het was Van der Plas zelf die daarna in april bij Mona Keijzer thuis in Edam op bezoek ging met een dubbele vraag: wilde zij zich bij BBB aansluiten en premierskandidaat worden, én wilde ze bij het kanaaldrama adviseren?

Lees het artikel Ex-CDA’er Mona Keijzer is de premierskandidaat van BBB

Als een soort Johan Remkes, die zo goed bemiddelde in de stikstofcrisis tussen kabinet en boeren. Keijzer heeft Remkes vooraf ook wat „tips and tricks” gevraagd, bevestigt ze vrijdag. Zelfs de opmaak van het kanaalrapport lijkt precies op het stikstofrapport van Remkes.

Ze heeft ruim 120 bewoners gesproken en begrijpt hun radeloosheid, boosheid en wantrouwen, vertelt Keijzer kalm en helder. De provincie heeft wel een ruimhartige schaderegeling, maar de uitvoering is niet goed gegaan, zegt ze. „Dat kan menselijker, makkelijker en milder”, zegt ze, „zonder moeilijk te doen over kleine wensen.” De schaderegeling moet heropend worden, al kan dat meer dan de uitgetrokken 44 miljoen euro kosten.

Zo makkelijk zijn de Kanaalsen niet overtuigd, Keijzer krijgt de ene na de andere kritische vraag. De problemen zijn al bij onderhoud in 1998 begonnen, zegt een van de Kanaalsen. Waarom neemt de Commissaris van de Koning vandaag het rapport in ontvangst, maar hebben bewoners hem nooit gezien? Weet Keijzer wel dat het aan de waterstanden ligt?

„Ik ga niet bepalen wie hier gelijk heeft”, zegt ze diplomatiek. En wat ze steeds herhaalt: „Ik ben geen hydroloog, schade-expert en geen Vrouwe Justitia.” Wat gedupeerden het meest zal helpen, is een snelle, goede afhandeling van de schade, denkt Keijzer. En geen zorgen, ze is na afloop nog hier om na te praten.

Nieuwsgierigheid

Maar eerst neemt ze ruim de tijd voor een rijtje journalisten. Wat zijn uw politieke toekomstplannen, gaat u zo naar BBB in Deventer, vraagt er een. „Ik kan me voorstellen dat iedereen brandt van nieuwsgierigheid”, zegt Keijzer alleen.

De meeste Kanaalsen zijn al weg, maar een paar bewoners hebben speciaal op Keijzer gewacht. Vloeiend schakelt ze over van haar formele bemiddelaarsrol naar hartelijke, maar efficiënte ons-kent-ons-praatjes. „Nou, ik ga wat eten”, zegt Mona Keijzer tegen enen, en ze vertrekt.

In Deventer is het BBB gelukt de bekendmaking van de premierskandidaat een mediaspektakel te maken. Om het verrassingseffect te vergroten, moeten journalisten tot het laatste moment in een vol, heet zaaltje wachten. Daar komt Mona Keijzer aangelopen, samen met drie overstappers van JA21 en de PVV. Ze heeft haar blauwe outfit en hakken van vanochtend omgeruild voor groen.

Nicki-Pouw Verweij en Derk Jan Eppink van JA21, en PVV’er Lilian Helder vertellen de pers heel kort en heel enthousiast dat ze eigenlijk uit bewondering en sympathie voor Caroline van der Plas naar BBB zijn overgestapt. Het verhaal van Mona Keijzer gaat over haarzelf.

Eerst had ze ‘nee’ gezegd tegen Caroline van der Plas, want na 34 jaar CDA breek je niet zo maar met een partij. Bovendien wilde ze eigenlijk stoppen met de politiek. Maar toen schreef Keijzer een winnend essay voor De Nieuwe Denktank over waarom de overheid (bijna) altijd faalt. „Ik voelde gewoon het politieke vuur weer branden. Ik voelde weer hoe belangrijk ik het vind om mensen die vermalen worden te helpen”, zegt ze.

Pieter Omtzigt

De kans dat Keijzer premier wordt lijkt alleen geslonken nu Pieter Omtizgt met zijn nieuwe partij bovenaan de peilingen staat. Heeft ze wel zin om als nummer twee op de kieslijst ‘gewoon’ Kamerlid te worden, vragen journalisten achteraf? „Ja”, antwoordt Keijzer. „Zeker.” Ze wil gewoon de democratie dienen, vanaf welke plek doet er niet toe, zegt ze.

Had Keijzer zich achteraf niet liever bij Nieuw Sociaal Contract van Omtzigt aangesloten? We weten van Pieter dat hij heel goed is in het agenderen wat er allemaal mis is, zoals het Toeslagenschandaal antwoordt ze daarop. Maar wat de standpunten van zijn partij zijn, weten we pas als zijn verkiezingsprogramma er straks is.

En dat verhaal dat Keijzer het CDA heeft verlaten, wegens haar kritiek op een mogelijke kandidatuur van Hubert Bruls voor het CDA-lijsttrekkerschap? Dat verhaal heeft ze ook in de krant gelezen, maar ze heeft geen zin om terug te kijken.

Er moet een groepsfoto gemaakt worden van alle nieuwe BBB’ers. „Tevreden?” vraagt Keijzer de fotografen. „Yeah.”