N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Recensie De onwaarschijnlijke vlucht van Nissan-baas Carlos Ghosn was vanaf dag één het verfilmen waard. Apple komt nu met een vierdelige serie, die veel verder gaat dan de spectaculaire vlucht alleen.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/08/data104382154-5be051.jpg)
Al tijdens zijn huisarrest in Japan vond Carlos Ghosn zijn leven het verfilmen waard. De voormalig topman van zowel Nissan als Renault zat op dat moment al een jaar vast op verdenking van financieel wangedrag – ten onrechte, vond hij zelf. Ghosn nodigde daarom een Hollywood-producent uit, zodat hij in een film zíjn kant van het verhaal kon vertellen.
Ontbrak het tot die ontmoeting, eind 2019, misschien nog wat aan spektakel om een Hollywood-hit te worden, een paar weken later was dat plots anders. Ghosn bleek aan zijn strenge politiebewaking in Tokio te zijn ontsnapt, waarna hij in een kist voor geluidsapparatuur het land was uitgesmokkeld met een privéjet.
Over die onwaarschijnlijke ontsnapping verschenen al diverse boeken en ze werd meermaals verfilmd. In 2020 kwam de videodienst van Amazon met een documentaire waarin Ghosn uitgebreid aan het woord kwam. Vorig jaar volgde concurrent Netflix, ditmaal zonder medewerking van de hoofdpersoon. En deze vrijdag verschijnt een vierdelige miniserie bij Apple TV+, getiteld Wanted: The Escape of Carlos Ghosn.
De timing bij zulke verfilmingen is cruciaal. Het is verleidelijk meteen met een serie of documentaire te komen, maar het gevaar is dan dat hij incompleet is. Wie te lang wacht, riskeert echter te worden ingehaald: alles is dan al verteld door anderen. De serie van Apple komt aan de late kant, maar is ook de meest complete en biedt tegelijk nieuwe perspectieven.
Nietsontziend
Voor wie de val van Ghosn al sinds het begin minutieus volgt, is Wanted waarschijnlijk een opeenvolging van grotendeels bekende feiten. Het grote publiek heeft misschien alleen van de arrestatie of de ontsnapping gehoord. Voor hen is de miniserie een toegankelijke en tegelijk gedetailleerde zoektocht naar de waarheid, die geen moment verveelt.
Wanted bestaat uit vier afleveringen, elk met een duidelijke spanningsboog. In de eerste, getiteld Hubris (arrogantie), maakt de kijker kennis met Ghosn vanaf het moment dat hij als onbekende, maar talentvolle bestuurder overstapt van Michelin naar Renault. De Franse autobouwer staat er dan slecht voor, en Ghosn heeft bij de bandenmaker bewezen dat hij bedrijven snel weer winstgevend kan maken.
In zijn aanpak is Ghosn, die een Libanees, Braziliaans én Frans paspoort heeft, nietsontziend. Hij sluit fabrieken en schrapt massaal banen, wat hem de bijnaam Cost Cutter oplevert. Zodra Renault weer winstgevend is, stapt hij over naar het Japanse Nissan, dat een alliantie vormt met het Franse concern en er zo mogelijk nog slechter voor staat.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data53534016-d5b36c.jpg)
Ook in Japan roept zijn werkwijze veel weerstand op, maar ook tegenstanders moeten erkennen: Ghosn had gelijk. Binnen een jaar is Nissan weer winstgevend. Zijn zakelijke succes levert de bestuurder alom bewondering op. Meermaals wordt hij door tijdschriften bestempeld als een van de machtigste zakenlieden ter wereld. Van de Japanse keizer krijgt hij de Eremedaille, als eerste buitenlandse topman.
Dat succes maakt Ghosn ook ijdel en onvoorzichtig, zien de mensen met wie hij werkt. De topman geeft overdadige feesten op kosten van de zaak, begeeft zich tussen de jetset en maakt zich voortdurend druk om zijn salaris. Als hij door nieuwe wetgeving in Japan nog maar de helft mag verdienen van wat hij eerder kreeg, verzint hij met het hoofd personeelszaken een constructie om later alsnog aanspraak te kunnen maken op de rest.
Uiteindelijk zijn het geruchten over een fusie die Ghosns val inluiden. Bij Nissan is de angst groot dat een van de nationale iconen door een combinatie met Renault zijn zelfstandigheid verliest. Kort daarop wordt Ghosn aangehouden vanwege zijn salaristruc. De bestuurder zelf denkt dat hij er wordt ingeluisd door Nissan-veteranen, die de fusie willen dwarsbomen.
De tweede aflevering gaat vooral over de frustratie en verbazing van Ghosn. Hij meent dat hij te streng en lang wordt vastgehouden voor een klein vergrijp, en klem zit in een onrechtvaardig rechtssysteem. Omdat hij na meer dan een jaar geen andere uitweg ziet, plant hij zijn vlucht: het onderwerp van de derde aflevering.
Schuldig of niet?
Bij het vertellen van Ghosns verhaal, maken de producenten van Wanted gebruik van een indrukwekkend lange rij betrokkenen, waardoor de zaak van alle kanten wordt belicht. Ze voeren natuurlijk journalisten en advocaten op, zoals wel vaker in een journalistieke whodunnit, maar ook figuren uit de Renault- en Nissan-top en voormalig ministers. Plús de Amerikaanse oud-commando die de vlucht van Ghosn bedacht én uitvoerde.
Maar nadat Ghosn Japan is ontvlucht en zich schuilhoudt in Libanon, blijft de belangrijkste vraag onbeantwoord. Is de oud-topman slachtoffer van een complot? Of is hij gewoon schuldig en ontduikt hij zijn straf? Die vraag is onmogelijk te beantwoorden; geen enkele rechter heeft zich nog over de aanklachten tegen Ghosn kunnen buigen.
Zo zwart-wit als die centrale vraag – goed of kwaad – is de werkelijkheid echter zelden. Wat Wanted zo sterk maakt, is dat de makers ook alle grijstinten uitlichten. Tijdens het kijken is het mogelijk te denken dat Ghosn geflikt is, maar tóch schuldig. Of onschuldig, maar óók bijzonder egoïstisch en hooghartig.
Schuldig of niet, wat de serie in elk geval duidelijk maakt: in de wereld van Carlos Ghosn draait alles om Carlos Ghosn. Want in de ogen van Ghosn is er maar één slachtoffer. Hij. Als de interviewers hem er vervolgens op wijzen dat de mensen die hem hielpen bij zijn vlucht of salaristruc wel een celstraf moesten uitzitten, terwijl de gevluchte topman in Beiroet tochtjes maakt op zijn megajacht, is Ghosn kortaf. „Van tevoren wisten ze wat de risico’s waren.”
