N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Valutamarkt Sinds de jaren negentig was de roebel zelden zo zwak als nu. De opstand onder leiding van huurlingenbaas Jevgeni Prigozjin lijkt de daling in het vertrouwen te hebben versneld, maar de oorzaken voor het inzakken van de munt zijn talrijk.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/08/data104018735-f12709.jpg)
De Russische roebel zakte maandagochtend verder weg. 1 roebel is nog maar 0,01 dollar waard. Sinds begin dit jaar verloor de Russische munt op de internationale geldmarkt al meer dan een kwart van zijn waarde. Sinds de jaren negentig was de roebel niet zo zwak als nu, op een kort dieptepunt na in de eerste maand van de Russische oorlog tegen Oekraïne. Voor de gewone Rus betekent dit dat de prijs van geïmporteerde goederen zoals huishoudelijke apparatuur, en merkproducten met tientallen procenten kunnen stijgen.
De scherpste neergang van de roebel werd ingezet na de opstand van huurlingenleider Jevgeni Prigozjin, eind juni, toen 1 roebel nog zo’n 8 dollarcent waard was. Zwaarbewapend marcheerde hij met een deel van zijn manschappen richting hoofdstad Moskou. Deze gebeurtenis lijkt een daling in het vertrouwen in de roebel te hebben ingeluid – mogelijk probeerden veel Russen van schrik hun geld naar dollars om te zetten.
De verdere oorzaken voor het inzakken van de roebelkoers zijn talrijk. De westerse kapitaalvlucht als gevolg van de door het Westen ingestelde sancties. De handel tussen Rusland en het Westen die, met het olie-embargo en dichtdraaien van de gaskraan voorop, op alle belangrijke vlakken stil is komen te liggen. Hoewel Rusland nog steeds een handelsoverschot heeft, kelderde de omvang daarvan met tweederde. Tegelijk loopt het begrotingstekort op als gevolg van de kolossale Russische defensie-uitgaven.
‘Valuta-hongersnood’
Om geld in omloop te houden schroefde de Russische Centrale Bank afgelopen jaar bovendien de rente terug van 20 naar 7,5 procent, wat Rusland minder aantrekkelijk maakte voor buitenlandse investeringen. Die waren al bemoeilijkt doordat Rusland werd uitgesloten van het internationale betalingssysteem Swift.
Voor Russische consumenten zijn sinds begin vorig jaar alternatieve aanleverroutes voor producten gevonden via Turkije, China en Centraal-Azië. Maar deze heropleving van de handel zet ook juist druk op de roebel: ze veroorzaakt een grote vraag naar buitenlandse valuta. „Er komt heel weinig valuta het land binnen, dus er is een valuta-hongersnood ontstaan”, zei Vladimir Milov, een voormalige onderminister van Energie in ballingschap, tegenover de Financial Times.
Er komt heel weinig valuta het land binnen, dus er is een valuta-hongersnood ontstaan
Vladimir Milov voormalige onderminister van Energie in ballingschap
China en India trekken als grote afzetmarkten voordeel uit het door overvloed goedkoper geworden Russische olie en gas. Maar de landen rekenen deze fossiele brandstoffen steeds vaker af in yuan en roepi. De roebelkoers ten opzichte van deze munten daalt met dezelfde tendens.
Opvallender dan de koersdaling van de roebel is eigenlijk dat de Russische Centrale Bank de munt vorig jaar juist wist te laten opbloeien tijdens de oorlog. De Amerikaanse radiozender NPR omschreef de ingrepen vorig jaar als „financiële alchemie”.
Geld in het buitenland
Zo werd ingesteld dat Russische bedrijven 80 procent van wat ze in het buitenland verdienen, moesten omwisselen naar roebel. Hierdoor steeg de vraag naar roebel en daarmee de waarde ervan. Buitenlandse handelaren mochten hun Russische effecten niet meer verkopen. Daarnaast werd het verboden grote sommen geld in het buitenland onder te brengen.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/08/russta.jpg)
De Russische autoriteiten laten van bezorgdheid over de roebelkoers nog niets merken. Ook nu heeft Rusland nog wat trucs in de doos. Vorige week trok Moskou een streep door de staatsbegrotingsregel die standaard inkoop buitenlandse valuta voorschrijft. „De koers zal binnenkort normaliseren”, sust Maksim Oresjkin, voormalig minister van Economische ontwikkeling (2016 tot 2020), tegenover staatspersbureau TASS. Volgens hem maakt de zwakke roebel Russische producten aantrekkelijker voor export. Bovendien zit de olieprijs sinds juli weer in de lift. „Dit zal leiden tot een overschot van vreemde valuta op de binnenlandse valutamarkt”, aldus Oresjkin.
Ook vicevoorzitter van de Russische Centrale Bank Aleksej Zabotkin zei maandag op de Russische radio dat de roebelcrisis „geen risico is voor de financiële stabiliteit”. De meeste Russische economisch analisten lijken niet te geloven dat de roebel veel verder zal zakken, of onder de 120 roebel voor 1 dollar uit zal komen. Of deze uitspraken slechts een poging vormen tot het kalmeren van de zenuwen of dat de problemen werkelijk van korte duur zijn, zal moeten blijken.
