Ecowas laat optie van militaire interventie tegen coupplegers in Niger open

Niger-crisis Ecowas brengt troepen in gereedheid voor een mogelijke interventie in Niger. Maar vooral de belangrijkste lidstaat, Nigeria, zit niet te wachten op militaire bemoeienis.

In Niger gingen aanhangers van de militaire junta de straat op in protest tegen de economische sancties die het Afrikaanse blok Ecowas tegen dit nieuwe regime oplegde, 10 augustus.
In Niger gingen aanhangers van de militaire junta de straat op in protest tegen de economische sancties die het Afrikaanse blok Ecowas tegen dit nieuwe regime oplegde, 10 augustus. Foto EPA

De koppenmakers van de Nigeriaanse krant This Day hadden vrijdag ook moeite met de dubbele boodschap die enkele uren eerder door het West-Afrikaanse blok Ecowas met de wereld was gedeeld. „Ecowas zet troepen in. Klaar voor democratie, vrede”. Toch was dat nu net wat de regionale leiders, bijeen voor een nieuwe crisistop over Niger, de militaire leiders daar aanboden: een gebalde vuist en een uitgestoken hand.

Na hun dreiging zonder resultaat, bijna twee weken geleden, met een militair ingrijpen in Niger, zet het blok de volgende stap. Het brengt troepen in paraatheid die het land kunnen binnenvallen om de militairen te verjagen die daar de macht grepen. Alle sancties die ze eerder oplegden, en die Niger financieel dichtknijpen, blijven van kracht.

Lees ook: Staatsgreep in Niger plaatst West-Afrikaanse leiders lijnrecht tegenover elkaar

Zalvende woorden

Een paar uur eerder, bij aanvang van de top in Abuja, begon de Nigeriaanse president Bola Tinubu, tevens voorzitter van Ecowas, nog met zalvende woorden. „Het is van cruciaal belang dat diplomatieke onderhandelingen en dialoog de leidraad vormen van onze aanpak”, zei hij met zijn raspende stem. Máár benadrukte hij ook: „geen enkele optie is van tafel” om de democratie in Niger te herstellen.

Daarmee voeren de regionale leiders de druk toch weer verder op. Noodgedwongen, stellen zij: generaal Abdourahmane Tchiani, Nigers nieuwe sterke man, wil van wijken nog altijd niet weten. Een voor de al instabiele Sahel rampzalige oorlog komt zo steeds dichterbij.

Zover is het nog niet en de vraag blijft of de leiders het zover laten komen. De militairen lijken te gokken van niet. Een eerder ultimatum van het blok lieten ze zondag zonder ook maar met hun ogen te knipperen voorbij gaan. Alsof ze wilden zeggen: bluf. De deadline verstreek en actie bleef uit. Een Ecowas-delegatie die daarna in Niamey wilde komen praten, was niet welkom.

Grootste troef

Ondertussen houdt Tchiani vast aan zijn grootste troef: president Mohamed Bazoum. Nog altijd wordt hij met zijn gezin gevangen gehouden in zijn residentie door Tchiani’s presidentiële garde. De generaal zou gedreigd hebben Bazoum te doden, mochten troepen de grens oversteken, meldt persbureau AP op basis van diplomatieke bronnen.

„Ze houden hem vast als een gijzelaar. Ik zie dat als terreur”, zei Alassane Ouattara, president van Ivoorkust, na de top tegen journalisten. „De putschisten kunnen morgen besluiten te vertrekken, dan komt er geen interventie. Maar wij zijn vastbesloten president Bazoum in zijn functie te herstellen.” Zijn eigen land zal daarvoor een bataljon van „850 tot duizend soldaten” leveren, aldus de president.

Ecowas-voorzitter en president van Niger Bola Ahmed Tinibu kwam donderdag bijeen met andere Afrikaanse leiders over de coup in Niger.
Foto Kola Sulaimon/AFP

„De stafchefs hebben toestemming deze operatie zo snel mogelijk te beginnen.”

Dat klinkt makkelijker dan het is. Naast de logistiek en kosten, die bij eerdere interventies voor vertraging zorgden, zijn er juridische vragen over de legitimiteit, zelfs met de steun van de Afrikaanse Unie. Andere landen hadden vrijdag nog geen specifieke toezeggingen gedaan. Wat meespeelt: thuis is militair ingrijpen impopulair.

Lees ook: Activisten in Niger steunen de militaire coup: ‘De echte vijand is Frankrijk’

Nigeria’s president Tinubu stuitte afgelopen weekend nog op een onwillige Senaat, waar hij een meerderheid nodig heeft om soldaten te mogen sturen. Hun leger heeft de handen al vol met het bestrijden van de jihadisten en bandieten in Nigeria zelf, wierpen zij tegen. Bovendien zou zo’n interventie neerkomen op een oorlog met „hun broerdervolk”; Niger en Nigeria delen een lange grens waar taal, etniciteit en handel in elkaar overlopen.

Voor Tinubu is het niet alleen een principiële kwestie – bij zijn aantreden als Ecowas-voorzitter beloofde hij een einde aan de plaag van staatsgrepen in de regio – het is ook persoonlijk. Zijn politieke carrière begon in de jaren negentig met zijn verzet tegen (en gevangenneming door) de militairen die Nigeria regeerden. „Niemand wil oorlog”, zei zijn stafchef donderdag. Maar, vulde Tinubu aan: „Als wij het niet doen, doet niemand het voor ons

Een aanhanger van de recent opgerichte National Council for the Safeguard of the Homeland, dat nu de scepter zwaait in het land.
Foto AFP

Misschien dat hij de Senaat alsnog kan overtuigen, zegt Nnamdi Obasi, onderzoeker bij de International Crisis Group in Abuja. „Maar zelfs als deze troepen in staat zijn Bazoum in korte tijd terug aan de macht te krijgen, is er het risico dat ze in een situatie geraken waar Bazoum zonder hen geen autoriteit heeft het land te besturen.”

De duizenden Nigerezen die vrijdag opnieuw in Niamey de straat op gingen om de putschisten te steunen, zijn een veeg teken. „Dit gaat niet over Bazoum. Dit gaat over een regime dat corrupt is, tegenstanders de mond snoert en onze soevereiniteit weggeeft aan [oud-kolonisator] Frankrijk”, zei activist Mahamane Sanoussi eerder tegen NRC op. „We zullen niet accepteren dat buitenlandse machten zich hierin mengen.”

Frankrijk en de Verenigde Staten, beiden met een grote troepenmacht in Niger, schaarden zich vrijdag achter Ecowas. Of zij de interventie ook anders dan alleen diplomatiek zullen steunen, is niet helder. De stafchefs van het blok komen zaterdag samen in Ghana. Zónder de legerbazen van Guinee, Burkina Faso en Mali; na eigen staatsgrepen zijn zij geschorst door het blok. Die laatste twee dreigen Niger militair te steunen bij een inval.

„Als dit doorzet”, waarschuwt Obasi, „dan valt Ecowas uiteen.”