Tegenvaller voor nieuwe Israëlische regering: VN wil advies over bezetting van Internationaal Gerechtshof

De nieuwe rechtse regering in Israël heeft al een paar dagen na haar aantreden een eerste tegenvaller in een gevoelige kwestie stte verduren gekregen. De Algemene Vergadering van de VN stemde vrijdagavond voor een resolutie om het Internationaal Gerechtshof in Den Haag advies te vragen over de kwestie of de Israëlische bezetting van de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem geleidelijk aan is veranderd in feitelijke annexatie.

Zo’n advies is weliswaar niet bindend en de Israëlische regering zal er zich zo goed als zeker niets aan gelegen laten liggen maar het betekent desondanks een diplomatiek succesje voor de Palestijnen. Mocht het hof in Den Haag immers tot de conclusie komen dat er inderdaad sprake is van annexatie, dan zou dat gezichtsverlies voor Israël betekenen. Zijn aanspraken op Palestijnse gebieden zouden er juridisch verder door bemoeilijkt kunnen worden.

De nieuwe regering van premier Netanyahu heeft er de laatste dagen geen geheim van gemaakt dat zij de Westelijke Jordaanoever beschouwt als Joods gebied. „Het Joodse volk heeft een exclusief en onvervreemdbaar recht op alle delen van het Land van Israël. De regering zal nederzettingen in alle delen van het Land van Israël – in Galilea, de Negev, de hoogvlakte van Golan, Judea en Samaria bevorderen en ontwikkelen”, valt te lezen in de beleidsplannen van de nieuwe regering. Judea en Samaria zijn aanduidingen die In Israël vaak worden gebruikt voor de Westelijke Jordaanoever.

‘Verachtelijk besluit’

Premier Netanyahu reageerde dan ook woedend op het „verachtelijke besluit” in New York. „Het Joodse volk is geen bezetter van zijn eigen grondgebied en ook niet in onze eeuwige hoofdstad Jeruzalem”, stelde hij in een videoboodschap, „en geen VN-resolutie kan die historische waarheid verdraaien.”

Israël bezet de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem sinds de Zesdaagse oorlog van 1967. Volgens internationaal recht heeft het niet het recht om Joodse nederzettingen in bezet Palestijns gebied te vestigen. Desondanks heeft Israël de laatste decennia ruim 600.000 Joden geholpen om zich op de Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem te vestigen. Israël heeft Jeruzalem bovendien uitgeroepen tot zijn hoofdstad. De Palestijnen op hun beurt beschouwen Oost-Jeruzalem als hun hoofdstad maar die wens is tot dusverre slechts een droom gebleven.

Door de jaren heen heeft Israël zijn controle over de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem steeds verder uitgebreid. Voor de Palestijnen blijft er intussen – mede door de grote toestroom van illegale Joodse kolonisten – steeds minder ruimte over. De frustraties aan Palestijnse kant hebben het afgelopen jaar tot meer gewapende confrontaties met het Israëlische leger geleid. Daardoor zijn er in 2022 in totaal zo’n 150 Palestijnen en 31 Israëliërs om het leven gekomen op de Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem, de hoogste tol sinds 2006.

Vaart achter annexatie

Vooral Netanyahu’s extreemrechtse coalitiegenoten willen dat Israël vaart zet achter de annexatie van de Westelijke Jordaanoever. Minister van Financiën Bezalel Smotrich, die ook vergaande bevoegdheden zal hebben over het nederzettingenbeleid op de Westelijke Jordaanoever, zei bij zijn aantreden dat hij „de normalisering en versteviging van onze greep op de regio’s van het thuisland” nastreeft. Normalisering is volgens Israëlische analisten een eufemisme voor annexatie. Ook minister van Veiligheid Itamar Ben-Gvir, net als Smotrich zelf inwoner van een illegale nederzetting, is voor annexatie.

Of het spoedig zover komt is onzeker. Premier Netanyahu zelf heeft zich er in het verleden wel voor uitgesproken maar onder Amerikaanse druk krabbelde hij een paar jaar geleden terug. De Verenigde Staten, een cruciale bondgenoot van Israël, steunen annexatie van de Westelijke Jordaanoever niet. Zij houden vast aan het streven naar een eigen Palestijnse staat naast Israël. Wel werd onder de vorige president Trump Jeruzalem erkend als Israëlische hoofdstad. De regering van president Biden heeft gezegd dat ze bereid is met de nieuwe Israëlische regering samen te werken. Bemoedigend voor Netanyahu was ook dat de Amerikanen bij de stemming in New York net als Israël zelf tegen de resolutie stemden. Maar annexatie zou wel eens een rode lijn voor de VS kunnen zijn.

Lees ook: Zesde kabinet-Netanyahu wordt het ‘meest extreme in de geschiedenis van Israël’