Brand op vrachtschip boven Ameland kan lang duren

Scheepsbrand Waarom is het vuur op het vrachtschip Fremantle Highway zo lastig te blussen? En is de vaarroute boven de Waddeneilanden wel veilig? Vier vragen over de brand.

Foto van de brandende Fremantle Highway, gemaakt door de kustwacht.
Foto van de brandende Fremantle Highway, gemaakt door de kustwacht.

Foto AFP/Kustwacht

Het kan nog dagen, misschien zelfs weken duren voordat de brand op het vrachtschip Fremantle Highway geblust is. Het was woensdag nog niet gelukt om de Fremantle Highway uit de drukke vaargeul boven Ameland te slepen.

Op het vrachtschip brak in de nacht van dinsdag op woensdag brand uit, op zo’n 30 kilometer ten noorden van Ameland. Een persoon kwam daarbij om. Minstens zestien opvarenden raakten gewond. Het schip voer onder Panamese vlag en was onderweg van Bremerhaven in Duitsland naar Port Saïd in Egypte. Vier vragen over een potentiële milieuramp vlak bij een natuurgebied, de Waddenzee, voor de kust van Nederland.

1 Hoe uitzonderlijk is brand op een vrachtschip dat auto’s, waaronder elektrische auto’s, vervoert?

Vorig jaar maart zonk het transportschip Felicity Ace 400 kilometer voor de kust van de Azoren (Portugal). De lading bestond uit zo’n 4.000 auto’s, voornamelijk Volkswagens en Audi’s. De bemanning werd veilig van boord gehaald, maar het schip zonk.

Net als bij de huidige brand werd het blussen bemoeilijkt omdat er in het ruim ook elektrische auto’s stonden. De Portugese kustwacht kreeg het vuur niet onder controle vanwege de lithium-ionbatterijen in de auto’s. Als zo’n batterij defect raakt, kunnen bij brand giftige gassen vrijkomen. Na het zinken van de Felicity Ace kwam het Duitse ministerie van Onderwijs en Research, in samenwerking met het Fraunhofer Institute for Communication, met aanbevelingen om het overzeese transport van elektrisch aangedreven auto’s veiliger te maken. Rederijen moeten hun schepen beter beveiligen, onder meer met speciale ruimtes voor de opslag van elektrische auto’s. De bemanning moet zicht hebben op wat er met de lading aan boord gebeurt en getraind zijn in het blussen van branden en bestrijden van calamiteiten als er elektrische auto’s aan boord zijn.

2 Hoe veilig zijn de vaarroutes langs de Waddeneilanden?

Er is een noordelijke en een zuidelijke vaarroute. Bij slecht weer kan het voor grote containerschepen op beide routes spoken, zo blijkt uit berekeningen die de Onderzoeksraad voor de Veiligheid in 2020 heeft laten maken na het scheepvaartongeval met het containerschip MSC Zoe 342 in januari 2019. Er sloegen destijds honderden containers overboord. Golven in de Noordzee kunnen bij noordwestelijke wind pieken aan de Nederlandse en Duitse Waddenkust. De golfrichting is in die omstandigheden dwars op de vaarroute. Grote en brede vrachtschepen kunnen onder deze omstandigheden heftige bewegingen maken. In het uiterste geval kunnen schepen op de zuidelijke vaarroute dan zelfs (bijna) contact met de zeebodem maken. De OVV adviseerde dat Nederland, samen met Duitsland en Denemarken (de drie Wadden-landen), die specifieke risico’s beter in kaart brengt en andere landen daarover informeert. Zo nodig zouden vaarroutes aangepast moeten worden. De OVV adviseerde verder om Panama bij dat overleg te betrekken omdat een kwart van de wereldhandelsvloot onder Panamese vlag vaart. Ook de Fremantle Highway vaart onder Panamese vlag, de voltallige bemanning komt uit India. De OVV heeft contact met de Panamese overheid over de mogelijkheden om onafhankelijk onderzoek te doen naar de toedracht van de brand.

De brand op de Fremantle is zeer lastig te bestrijden.
Foto Kustwacht Nederland/AP)

3 Wat kan de kustwacht bij brand op een vrachtschip buiten de Nederlandse territoriale wateren?

De kustwacht bekijkt sinds woensdagochtend met Rijkswaterstaat en een bergingsmaatschappij wat het beste plan van aanpak is. De noodsleper Guardian was al vrij snel ter plekke om in kaart te brengen wat de mogelijkheden zijn om een sleepverbinding tot stand te brengen. Ook is de Arca, een oliebestrijdingsvaartuig van Rijkswaterstaat, in de buurt dat kan worden ingezet als er olie gaat lekken. De Arca heeft twee veegarmen van elk 15 meter lang waarmee olie kan worden afgevangen om te voorkomen dat die zich verder verspreidt.

De kustwacht is ook afhankelijk van de professionaliteit van rederijen. Bij controles op containerschepen zijn vorig jaar in een kwart van de gevallen overtredingen ontdekt bij het vastzetten van containers. Met drones werden in totaal 44 containerschepen onder de loep genomen. Ook gingen inspecteurs bij schepen aan boord. Op elf schepen was het mis. Zo waren containers niet goed vastgezet of voldeed de ladingcomputer niet aan de eisen.


Lee ook: hoe de Waddeneilanden overspoeld werden met containers

4 Wat zijn de gevaren voor het milieu?

Bij deze brand die nog in volle gang is, is het lastig te zeggen wat de gevolgen voor het milieu kunnen zijn. De Waddenvereniging vindt het daarom te vroeg om daarover te speculeren. „Iedereen is nu druk met het voorkomen van een grote ramp. (…) Pas als dat duidelijk is, kunnen we iets naders zeggen”, aldus de organisatie.

Bij burgemeesters leeft de vrees voor een milieuramp zeker. Leo Pieter Stoel, burgemeester van Ameland, is daar al lange tijd bezorgd over. Henk Jan Bolding, burgemeester van Het Hogeland aan de Groningse kust, verwees woensdag naar het incident. met de MSC Zoe in 2019. „Ik hoop dat ons bespaard blijft wat er vijf jaar geleden gebeurd is”, aldus Bolding.